Umowa o pracę i mianowanie nauczyciela

3.9.2012

Stosunek pracy z nauczycielem nawiązuje się na podstawie umowy o pracę lub mianowania. Dyrektor szkoły nawiązuje z nauczycielem stosunek pracy odpowiednio na podstawie umowy o pracę lub mianowania na stanowisku zgodnym z posiadanymi przez nauczyciela kwalifikacjami oraz zgodnie z posiadanym przez nauczyciela stopniem awansu zawodowego.
Akt mianowania i umowa o pracę powinny w szczególności określić:

stanowisko i miejsce pracy,
termin rozpoczęcia pracy,
wynagrodzenie lub zasady jego ustalania.

W przypadku zatrudnienia w zespole szkół akt mianowania i umowa o pracę powinny określać także typy (rodzaje) szkół w zespole, w których pracuje nauczyciel.

Umowa o pracę

Umowa o pracę na jeden rok szkolny

Z osobą posiadającą wymagane kwalifikacje rozpoczynającą pracę w szkole, stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony na jeden rok szkolny w celu odbycia stażu wymaganego do uzyskania awansu na stopień nauczyciela kontraktowego, chyba, że istnieje potrzeba zatrudnienia nauczyciela na podstawie umowy o pracę na czas określony z powodu zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego.

W szczególnych przypadkach uzasadnionych potrzebami szkoły z osobą, o której mowa wyżej, legitymującą się wymaganym poziomem wykształcenia, lecz nie posiadającą przygotowania pedagogicznego, dopuszczalne jest nawiązanie stosunku pracy, o ile osoba ta zobowiąże się do uzyskania przygotowania pedagogicznego w trakcie odbywania stażu. W przypadku gdy nauczyciel w ciągu pierwszego roku pracy w szkole nie uzyska przygotowania pedagogicznego z przyczyn od niego niezależnych, z nauczycielem może być zawarta umowa o pracę na kolejny jeden rok szkolny. Staż wymagany do ubiegania się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego przedłuża się do czasu uzyskania przygotowania pedagogicznego.

Umowa o pracę na czas nieokreślony

Stosunek pracy z nauczycielem kontraktowym nawiązuje się na podstawie umowy o pracę zawieranej na czas nieokreślony. Wyjątki mogą się wiązać z zaistniałymi potrzebami wynikającymi z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego.

Stosunek pracy na podstawie mianowania

Stosunek pracy na podstawie mianowania nawiązuje się z nauczycielem mianowanym i z nauczycielem dyplomowanym jeżeli:

posiada obywatelstwo polskie, z tym że wymóg ten nie dotyczy obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym,
ma pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z praw publicznych,
nie toczy się przeciwko niemu postępowanie karne lub dyscyplinarne, lub postępowanie o ubezwłasnowolnienie,
nie był karany za przestępstwo popełnione umyślnie,
posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania danego stanowiska,
istnieją warunki do zatrudnienia nauczyciela w szkole w pełnym wymiarze zajęć na czas nie określony.

Stosunek pracy nawiązany na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony przekształca się w stosunek pracy na podstawie mianowania z pierwszym dniem miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym:

nauczyciel uzyskał stopień nauczyciela mianowanego,
w przypadku nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego w czasie trwania umowy o pracę.

W przypadku braku kwalifikacji wymaganych do zajmowania danego stanowiska stosunek pracy z nauczycielem mianowanym lub dyplomowanym nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas nie określony w niepełnym wymiarze. Wyjątki mogą się wiązać z zaistniałymi potrzeb wynikającymi z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego.

Do nauczycieli tak zatrudnionych nie stosuje się przepisów o awansie zawodowym nauczyciela. Dla celów płacowych nauczyciele ci są traktowani jak nauczyciele stażyści.

Stosunek pracy na podstawie mianowania nawiązuje się z dniem określonym w akcie mianowania, a jeżeli tego dnia nie określono - z dniem doręczenia tego aktu.

Wygaśnięcie stosunku pracy

Stosunek pracy nawiązany na podstawie mianowania lub umowy o pracę wygasa, jeżeli nowo zatrudniony nauczyciel nie usprawiedliwi w ciągu 7 dni swojego nie przystąpienia do pracy.

Rozwiązanie stosunku pracy/przeniesienie w stan nieczynny z przyczyn dotyczących likwidacji lub zmian organizacyjnych w szkole

Dyrektor szkoły w razie:

całkowitej likwidacji szkoły rozwiązuje z nauczycielem stosunek pracy,
częściowej likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć rozwiązuje z nim stosunek pracy lub, na wniosek nauczyciela, przenosi go w stan nieczynny.

O zamiarze wypowiedzenia nauczycielowi stosunku pracy z przyczyn określonych wyżej dyrektor szkoły zawiadamia reprezentującą nauczyciela zakładową (międzyzakładową) organizację związkową, która w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia może zgłosić na piśmie dyrektorowi szkoły umotywowane zastrzeżenia.

Nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może wyrazić zgodę na ograniczenie zatrudnienia.

Rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn określonych powyżej następuje z końcem roku szkolnego po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu.
Warunek rozwiązania stosunku pracy z końcem roku szkolnego nie dotyczy nauczycieli szkół, w których w organizacji pracy nie przewidziano ferii szkolnych, nauczycieli placówek kształcenia ustawicznego oraz nauczycieli szkół, w których zakończenie cyklu kształcenia następuje w trakcie roku szkolnego.

Czy okres wypowiedzenia może zostać skrócony?

Okres wypowiedzenia może być skrócony do jednego miesiąca, z tym że w takim wypadku nauczycielowi przysługuje odszkodowanie za pozostałą część okresu wypowiedzenia w wysokości wynagrodzenia liczonego jak za okres urlopu wypoczynkowego. Okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się nauczycielowi pozostającemu w tym okresie bez pracy do okresu zatrudnienia.
Nauczyciel przeniesiony w stan nieczynny zachowuje prawo do wynagrodzenia zasadniczego oraz innych świadczeń pracowniczych w tym socjalnych do czasu rozwiązania stosunku pracy.

Czy nauczyciel może zostać przywrócony do pracy?

Dyrektor szkoły ma obowiązek przywrócenia do pracy w pierwszej kolejności nauczyciela pozostającego w stanie nieczynnym w razie powstania możliwości ponownego podjęcia przez nauczyciela pracy w pełnym wymiarze zajęć na czas nie określony lub na okres, na który została zawarta umowa, w tej samej szkole, na tym samym lub innym stanowisku, pod warunkiem posiadania przez nauczyciela wymaganych kwalifikacji. Odmowa podjęcia pracy przez nauczyciela powoduje wygaśnięcie stosunku pracy z dniem odmowy.

W jaki sposób rozwiązuje się stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania?

Rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania następuje:

na wniosek nauczyciela,
w razie czasowej niezdolności nauczyciela do pracy spowodowanej chorobą, jeżeli okres tej niezdolności przekracza rok, przy czym do okresu niezdolności do pracy wlicza się również przypadające w tym okresie przerwy obejmujące dni, w których w szkole, zgodnie z odrębnymi przepisami, nie odbywają się zajęcia; w szczególnie uzasadnionych wypadkach - po stwierdzeniu przez lekarza leczącego poprawy stanu zdrowia nauczyciela i możliwości powrotu do pracy - okres nieobecności w pracy spowodowanej chorobą może być przedłużony ponad rok, nie dłużej jednak niż do dwóch lat, licząc łącznie okres niezdolności do pracy i urlopu dla poratowania zdrowia,
w razie orzeczenia przez lekarza przeprowadzającego badanie okresowe lub kontrolne o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy,
w razie ukończenia przez nauczyciela 65 lat życia; jeżeli z ukończeniem 65 lat życia nauczyciel nie nabył prawa do emerytury, dyrektor szkoły przedłuża okres zatrudnienia, nie dłużej jednak niż o 2 lata od ukończenia przez nauczyciela 65 lat życia,
w razie uzyskania negatywnej oceny jego pracy
w razie cofnięcia skierowania do nauczania religii w szkole na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

Termin rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania, z przyczyn określonych powyżej, następuje odpowiednio:

z końcem roku szkolnego, po uprzednim złożeniu przez nauczyciela trzymiesięcznego wypowiedzenia,
z końcem tego miesiąca, w którym upływa okres czasowej niezdolności nauczyciela do pracy,
z końcem miesiąca, w którym dyrektor szkoły otrzymał ostateczne orzeczenie lekarskie o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy,
z końcem roku szkolnego, w którym nauczyciel ukończył 65 lat życia, po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu,
z końcem tego miesiąca, w którym upływa trzymiesięczne wypowiedzenie, licząc od otrzymania przez nauczyciela negatywnej oceny pracy,
z końcem tego miesiąca, w którym nastąpiło cofnięcie skierowania do nauczania religii.

Rozwiązanie stosunku pracy z końcem roku szkolnego w wypadkach określonych w punkcie 1 i 4 nie dotyczy nauczyciela szkoły, w której w organizacji pracy nie przewidziano ferii szkolnych.

Oprócz wymienionych powyżej przypadków rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania może nastąpić również:

na mocy porozumienia stron,
w razie nieusprawiedliwionego nie zgłoszenia się nauczyciela na badanie okresowe lub kontrolne (jeżeli skierowanie pochodziło od dyrektora, to w razie dwukrotnego, nieusprawiedliwionego nie zgłoszenia).

Kiedy następuje wygaśnięcie stosunku pracy nauczyciela?

Wygaśnięcie stosunek pracy nauczyciela z mocy prawa następuje w razie:

prawomocnego ukarania w postępowaniu dyscyplinarnym karą dyscyplinarną zwolnienia z pracy oraz karą dyscyplinarną zwolnienia z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim w okresie trzech lat od ukarania lub karą wydalenia z zawodu nauczycielskiego,
prawomocnego skazania na karę pozbawienia praw publicznych albo prawa wykonywania zawodu lub utraty pełnej zdolności do czynności prawnych,
prawomocnego skazania za przestępstwo popełnione umyślnie,
upływu trzymiesięcznego okresu odbywania kary pozbawienia wolności,
stwierdzenia, że nawiązanie stosunku pracy nastąpiło na podstawie fałszywych lub nieważnych dokumentów albo zostało dokonane z naruszeniem warunków określonych dla zatrudnienia nauczyciela mianowanego, o czym wyżej.

Wygaśnięcie stosunku pracy w tych przypadkach stwierdza dyrektor szkoły, a w stosunku do dyrektora szkoły - organ prowadzący szkołę.

Rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na czas nie określony następuje tylko z niektórych przyczyn dotyczących nauczyciela mianowanego, a dotyczących:

orzeczenia przez lekarza przeprowadzającego badanie okresowe lub kontrolne o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy,
ukończenia przez nauczyciela 65 lat życia; jeżeli z ukończeniem 65 lat życia nauczyciel nie nabył prawa do emerytury, dyrektor szkoły przedłuża okres zatrudnienia, nie dłużej jednak niż o 2 lata od ukończenia przez nauczyciela 65 lat życia,
uzyskania negatywnej oceny pracy,
cofnięcia skierowania do nauczania religii w szkole na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

Z takim nauczycielem można również rozwiązać umowę o pracę:

na mocy porozumienia stron,
w razie nieusprawiedliwionego nie zgłoszenia się nauczyciela na badanie okresowe lub kontrolne (jeżeli skierowanie pochodziło od dyrektora, to w razie dwukrotnego, nieusprawiedliwionego nie zgłoszenia).

Termin rozwiązania umowy o pracę zawartej z nauczycielem na czas nieokreślony następuje z końcem roku szkolnego, za trzymiesięcznym wypowiedzeniem.

Rozwiązanie umowy o pracę zawartej z nauczycielem na czas nieokreślony może nastąpić w każdym czasie i bez wypowiedzenia w razie niezdolności nauczyciela do pracy z powodu choroby trwającej dłużej niż jeden rok, chyba że w szczególnie uzasadnionych wypadkach lekarz leczący stwierdzi możliwość powrotu do pracy w zawodzie nauczyciela. W tym wypadku okres nieobecności w pracy spowodowanej chorobą może być przedłużony do dwóch lat, licząc łącznie okres niezdolności do pracy i urlopu dla poratowania zdrowia.

Pamiętaj, że:

Zatrudnienie osoby nie posiadającej wymaganych kwalifikacji, jeżeli nie ma możliwości zatrudnienia osoby z pełnymi kwalifikacjami, odbywa się po uprzednim wyrażeniu zgody przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny,
Po upływie dwóch lat od udzielenia urlopu bezpłatnego nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, który wniósł podanie o przeniesienie do miejscowości będącej miejscem stałego zamieszkania współmałżonka, a którego podanie o przeniesienie nie mogło być uwzględnione z powodu niemożności zatrudnienia go w zawodzie nauczycielskim w miejscu stałego zamieszkania współmałżonka, stosunek pracy ulega rozwiązaniu.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. 1997 r., Nr 56, poz. 357).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.