Nowelizacja ma służyć transpozycji do polskiego prawodawstwa dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/645 z dnia 18 kwietnia 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2003/59/WE w sprawie wstępnej kwalifikacji i okresowego szkolenia kierowców niektórych pojazdów drogowych do przewozu rzeczy lub osób oraz dyrektywę 2006/126/WE w sprawie praw jazdy, a także wprowadzeniu zmian w zakresie m.in. szkolenia osób zamierzających lub wykonujących przewóz drogowy na stanowisku kierowcy, nadzoru nad ośrodkami szkolenia oraz dostosowania obiegu dokumentów i danych o prowadzonych szkoleniach do potrzeb wynikających z wprowadzanych zmian.
Co przewiduje ustawa z dnia 14 października 2021 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw?
Celem nowelizacji jest transpozycja do polskiego prawodawstwa dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/645 z dnia 18 kwietnia 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2003/59/WE w sprawie wstępnej kwalifikacji i okresowego szkolenia kierowców niektórych pojazdów drogowych do przewozu rzeczy lub osób oraz dyrektywę 2006/126/WE w sprawie praw jazdy (Dz. Urz. UE L 112 z 02.05.2018, str. 29).
Zmiany dotyczą w szczególności szkolenia osób zamierzających wykonywać lub wykonujących przewóz drogowy na stanowisku kierowcy, nadzoru nad ośrodkami szkolenia oraz dostosowania obiegu dokumentów i danych o prowadzonych szkoleniach do wymagań określonych w dyrektywie 2006/126/WE.
Ustawa przewiduje przede wszystkim:
- doprecyzowanie i rozszerzenie katalogu wyjątków, do których nie stosuje się przepisów dyrektywy 2003/59/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie wstępnej kwalifikacji i okresowego szkolenia kierowców niektórych pojazdów drogowych do przewozu rzeczy lub osób, zmieniającej rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 oraz dyrektywę Rady 91/439/EWG i uchylającej dyrektywę Rady 76/914/EWG,
- przyjęcie nowego dokumentu - karty kwalifikacji kierowcy. Kartę tę będzie wydawał starosta lub prezydent miasta na prawach powiatu i będzie ona potwierdzać uprawnienia do wykonywania przewozu drogowego przez takich kierowców, którym nie można wydać prawa jazdy z wpisem kodu 95 ze względu na niespełnienie warunku zamieszkania na terytorium Polski. Ustanowienie karty kwalifikacji kierowcy, jak wskazuje projektodawca jest zarówno wymogiem wynikającym z transpozycji dyrektywy 2018/645 do ustawodawstwa polskiego, jednakże z drugiej strony doprowadzi do tego, że ten sam organ w Polsce (starosta lub prezydent miasta na prawach powiatu) będzie wydawał dokumenty komunikacyjne dla kierowców, w tym dokumenty potwierdzające uprawnienia do wykonywania przewozu drogowego. O wydanie karty będzie wnioskował sam kierowca. Jednocześnie w ustawie zrezygnowano z potwierdzania uprawnienia do wykonywania przewozu drogowego na stanowisku kierowcy na podstawie świadectwa kierowcy. Świadectwo to będzie jednak dalej wydawane, jako dokument potwierdzający legalne zatrudnienie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- wprowadzenie instytucji cofnięcia świadectwa kwalifikacji zawodowej. Cofnięcie świadectwa nastąpi po stwierdzeniu przez wojewodę wydania świadectwa kwalifikacji zawodowej na podstawie szkolenia w ramach kwalifikacji wstępnej, kwalifikacji wstępnej przyśpieszonej, kwalifikacji wstępnej uzupełniającej, kwalifikacji wstępnej uzupełniającej przyśpieszonej oraz szkolenia okresowego przeprowadzonego w mniejszym wymiarze godzin niż wynika to z przepisów wydanych na podstawie art. 39i ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym lub przez przedsiębiorcę nieposiadającego wpisu w rejestrze przedsiębiorców prowadzących ośrodek szkolenia lub skreślonego z tego rejestru. Ponadto wojewoda będzie przekazywał do CEPiK informację o cofnięciu świadectwa kwalifikacji zawodowej. Analogicznie będzie postępował dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej wobec świadectw kwalifikacji zawodowej uzyskanych w jednostce systemu oświaty. Starosta lub prezydent miasta na prawach powiatu na podstawie otrzymanej informacji o cofnięciu świadectwa kwalifikacji zawodowej będzie zatrzymywał prawo jazdy z wpisem kodu 95 i cofał kartę kwalifikacji kierowcy;
- wprowadzenie systemu wymiany informacji o wydanych i cofniętych świadectwach kwalifikacji kierowcy. Rozszerzono zakres danych gromadzonych w centralnej ewidencji kierowców o m.in. świadectwa kwalifikacji zawodowej, które zostały cofnięte oraz określono przepisy, umożliwiające wymianę danych w zakresie wydanych i cofniętych świadectw kwalifikacji kierowcy z innymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej przez sieć elektroniczną;
- wprowadzenie możliwości prowadzenia kursów kwalifikacyjnych i szkoleń okresowych w formie nauczania na odległość z wykorzystaniem technik komputerowych i Internetu (e-learning). W celu ograniczenia ewentualnych nieprawidłowości w szkoleniu w formie nauczania na odległość z wykorzystaniem technik komputerowych i Internetu ustawa przewiduje, że metodę te będzie można stosować po uzyskaniu zgody wojewody wydawanej na wniosek przedsiębiorcy. Zgoda będzie udzielana po spełnieniu dodatkowych warunków przez ośrodki szkolenia, które zamierzają korzystać z tej formy szkolenia, a cofana w przypadku zaprzestania spełnienia tych warunków. Zgodę będzie mógł otrzymać ośrodek szkolenia, który odpowiednio długo prowadzi działalność i spełnia dodatkowe wymagania w zakresie posiadanej infrastruktury i kadry wykładowej;
- ustanowienie profilu kierowcy zawodowego – czyli zestawu danych identyfikujących i opisujących osobę ubiegającą się o wpis w prawie jazdy kodu 95, wydanie karty kwalifikacji kierowcy i świadectwa kwalifikacji zawodowej, wykonanie badań lekarskich i psychologicznych, utworzonego, udostępnionego, aktualizowanego i archiwizowanego w systemie teleinformatycznym. Profil kierowcy zawodowego będzie wydawał, analogicznie jak w przypadku osób ubiegających się o uzyskania uprawnienia do kierowania pojazdami, starosta albo prezydent miasta na prawach powiatu;
- rozszerzenie instytucji zawieszenia uprawnień do kierowania pojazdami i ograniczenie przypadków stosowania skierowań kierowców na badania lub kursy,
- obniżenie do 21 lat granicy wieku uprawniającej osoby, które uzyskały kwalifikację wstępną przyśpieszoną, do kierowania pojazdami określonymi w prawie jazdy kategorii D i D+E (dotychczas jest to granica 23 lat lub 21 lat, przy czym taka osoba może kierować wyłącznie pojazdami wykonującymi regularne przewozy osób na liniach komunikacyjnych na trasie nieprzekraczającej 50 km).
Kiedy zmiany wejdą w życie?
Ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem:
- przepisu art. 33 zgodnie, z którym, przedsiębiorcę posiadającego w dniu 31 sierpnia 2021 r. poświadczenie potwierdzające spełnianie dodatkowych wymagań w zakresie prawa jazdy kategorii A, B, C i D, o którym mowa w art. 31 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 4, oraz wojewódzki ośrodek ruchu drogowego, posiadających w dniu 31 sierpnia 2021 r. akredytację kuratora oświaty, o której mowa w art. 118 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, uznaje się za spełniających warunek, o którym mowa w art. 31 ust. 1 pkt 5 ustawy zmienianej w art. 4, do dnia 31 sierpnia 2024 r., przepis ten wejdzie w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 1 września 2021 r.;
- przepisu związanego z przekazaniem operatorowi systemu przez wojewodę danych o ośrodkach szkolenia, który wejdzie w życie w terminie 2 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy;
- przepisów związanych z wprowadzeniem profilu kierowcy zawodowego, przeprowadzeniem testu kwalifikacyjnego i wydawaniem świadectw kwalifikacji zawodowej przez wojewódzkie ośrodki ruchu drogowego, cofaniem świadectw kwalifikacji zawodowej, przekazywaniem do profilu kierowcy zawodowego przez ośrodki szkolenia, szkoły, placówki kształcenia ustawicznego i centra kształcenia zawodowego odpowiednich danych dotyczących szkolonych osób, które wejdą w życie w terminie 4 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy;
- przepisów regulujących międzynarodową wymianę informacji o wydanych i cofniętych świadectwach kwalifikacji kierowcy oraz wydanych i unieważnionych kartach kwalifikacji kierowcy, które wejdą w życie w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy;
- przepisu na podstawie, którego część teoretyczna egzaminów weryfikacyjnych dla kandydatów na egzaminatorów i egzaminatorów będzie się odbywać za pomocą systemu informatycznego, za pomocą, którego są przeprowadzane egzaminy państwowe na prawo jazdy, który wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2022 r.
Ponadto w ustawie wskazano, że realizacja funkcjonalności cyfrowych dedykowanych dla centralnej ewidencji kierowców nastąpi po ogłoszeniu komunikatu określającego termin wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających wprowadzanie, przekazywanie, gromadzenie i udostępnianie z centralnej ewidencji kierowców danych dotyczących nabywania uprawnień przez kierowców zawodowych. Również termin wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających wprowadzanie, przekazywanie, gromadzenie i udostępnianie z centralnej ewidencji kierowców danych o lekarzach i psychologach oraz wydawanych przez nich orzeczeniach lekarskich i psychologicznych zostanie określony w komunikacie wydanym przez ministra właściwego do spraw informatyzacji.
