19.2.2018

A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Weszła w życie ustawa z dnia 15 września 2017 r. o ochronie zdrowia przed następstwami korzystania z solarium. Wprowadziła ona całkowity zakaz korzystania z solarium przez osoby poniżej 18. roku życia. Przewiduje też obowiązek zamieszczania w miejscach udostępniania solariów informacji o ryzyku związanym z korzystaniem z tych urządzeń oraz całkowitego zakazu promocji i reklamy tego typu usług.

Co przewidziano?

Ustawa określa:

• zadania organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego w zakresie ochrony zdrowia społeczeństwa przed następstwami korzystania z solarium;
• szczególne warunki świadczenia usług w zakresie udostępniania solarium. 

Przepisów ustawy nie stosuje się do urządzeń elektrycznych wyposażonych w lampy UV, wykorzystywanych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 5 pkt 40 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

 Zgodnie z ustawą, organy administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego są obowiązane do podejmowania działań mających na celu ochronę zdrowia społeczeństwa przed następstwami korzystania z solarium. Działania te obejmują w szczególności:

1. upowszechnianie wiedzy na temat szkodliwości korzystania z solarium, w szczególności wśród dzieci i młodzieży;
2. minimalizowanie negatywnych następstw korzystania z solarium; 
3. leczenie osób uzależnionych od solarium; 
4. profilaktykę nowotworów skóry, w szczególności czerniaka złośliwego.  

Nowe zakazy

• w telewizji, radiu, prasie, kinach, podmiotach leczniczych, szkołach i placówkach oświatowo-wychowawczych, na terenie obiektów sportowo-rekreacyjnych oraz w innych miejscach publicznych; 
• na plakatach, w tym plakatach wielkoformatowych;
• w środkach usług informatycznych. 

Wyjaśnienie pojęć użytych w ustawie:

• promocja – publiczne rozdawanie rekwizytów związanych z usługami w zakresie udostępniania solarium, oferowanie konsumentom tych usług po cenie niższej od normalnie stosowanej, organizowanie premiowanej sprzedaży usług w zakresie udostępniania solarium lub konkursów opartych na ich zakupie, a także innych form publicznego zachęcania do korzystania z solarium, bez względu na formę dotarcia do adresata; 
• reklama – rozpowszechnianie informacji o usługach w zakresie udostępniania solarium lub symboli graficznych z nimi związanych, służące popularyzowaniu korzystania z solarium, z wyłączeniem informacji używanych do celów handlowych pomiędzy podmiotami świadczącym usługi w zakresie udostępniania solarium oraz zajmującymi się produkcją, obrotem hurtowym i handlem solariami; 
• solarium – urządzenie elektryczne wyposażone w lampy UV, wykorzystywane do naświetlania skóry w celu wywołania opalenizny (hiperpigmentacji).

Zgodnie nowymi przepisami, zabrania się udostępniania solarium małoletnim (tzn. osobom, które nie ukończyły 18. roku życia).

W przypadku wątpliwości co do pełnoletności osoby zamierzającej skorzystać z solarium, osoba udostępniająca solarium uprawniona jest do żądania okazania przez tę osobę dokumentu potwierdzającego jej wiek. W razie nieokazania takiego dokumentu, osoba udostępniająca solarium odmawia udostępnienia solarium.

Nowe obowiązki

1. o treści: „Zakaz udostępniania solarium osobom, które nie ukończyły 18. roku życia (art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 15 września 2017 r. o ochronie zdrowia przed następstwami korzystania z solarium)”; 
2. o ryzyku związanym z korzystaniem z solarium.

Minister właściwy do spraw zdrowia ma określać, w drodze rozporządzenia, wielkość, wzór i sposób umieszczenia ww. informacji oraz treść informacji, o której mowa w ww. pkt 2, mając na względzie ich czytelność dla adresatów oraz zwiększenie świadomości społeczeństwa w zakresie szkodliwości korzystania z solarium.

Pod pojęciem "podmiot świadczący usługi w zakresie udostępniania solarium" rozumie się - według nowych przepisów - osobę fizyczną, osobę prawną albo jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, która świadczy usługi w zakresie udostępniania solarium, niezależnie od formy prawnej, w jakiej prowadzi tę działalność, oraz zasad, na jakich udostępnia solarium.

Nowe kontrole i sankcje

Kontroli świadczenia usług w zakresie udostępniania solarium dokonują organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej i inne organy w zakresie posiadanych kompetencji określonych w ustawach regulujących ich funkcjonowanie oraz na zasadach wskazanych w tych ustawach (np. Państwowej Inspekcji Sanitarnej). W przypadku wątpliwości co do pełnoletności osoby korzystającej z solarium, ww. organy są uprawnione do żądania okazania przez tę osobę dokumentu potwierdzającego jej wiek.

Powyższe organy mogą, w drodze decyzji, nałożyć na podmiot świadczący usługi w zakresie udostępniania solarium karę pieniężną w wysokości od 1.000 zł do 50.000 zł za:

• udostępnienie solarium małoletniemu; 
• nieumieszczenie w miejscu udostępniania solarium informacji, jakie należy umieszczać w miejscu udostępniania solarium, albo umieszczenie informacji niespełniających wymagań określonych w tym przepisie lub w przepisach wydanych na podstawie ww. rozporządzenia; 
• reklamę lub promocję usług w zakresie udostępniania solarium;
• utrudnianie przeprowadzenia kontroli świadczenia usług w zakresie udostępniania solarium. 

Solarium wciąż kusi, mimo zagrożenia dla zdrowia

Ponad 2/3 osób dorosłych oraz co trzeci nastolatek korzysta z solarium. Mimo świadomości negatywnych skutków dla zdrowia, opalanie jest wciąż powszechnie akceptowane – takie wnioski płyną z badania przeprowadzonego przez Fundację Medicover w ramach Narodowego Programu Zdrowia. Tymczasem nawet kilka wizyt w solarium przed 30 rokiem życia zwiększa ryzyko zachorowania na czerniaka o 75 procent.

Latem 2017 roku Fundacja Medicover przeprowadziła kampanię informacyjną w portalach internetowych i mediach społecznościowych, kierowaną do młodzieży w wieku 13-18 lat oraz do ich  rodziców i opiekunów. Wysłała też mailing do 50 tysięcy odbiorców: właścicieli solariów, gabinetów kosmetycznych, kosmetyczek. Kampania miała przybliżyć wszystkim odbiorcom nie tylko bezpośrednie, ale i oddalone w czasie konsekwencje nadmiernej, prowadzonej bez właściwej ochrony ekspozycji na promieniowanie UV.

Przed rozpoczęciem kampanii przeprowadzono badanie, które pozwoliło na zebranie opinii oraz ustalenie postaw względem opalania i korzystania z solarium. By przekonać się o skuteczności badania, powtórzono je po zakończeniu kampanii w listopadzie 2017 r. Ze zgromadzonych danych wynika, że kampania informacyjna została zauważona przez znaczną część badanych. Co czwarty nastolatek miał z nią kontakt, zadeklarowało to też 20% rodziców.

Solarium ciągle akceptowane, mimo świadomości zagrożeń

Wyniki obu badań pokazują, że mimo intensywnych działań edukacyjnych, styl korzystania z solarium wciąż nie ulega znaczącej zmianie. W obu badaniach ponad 2/3 osób dorosłych oraz co trzeci nastolatek zadeklarowało korzystanie z solarium.

Niepokojący obraz wyłonił się także z analizy odsetka osób intensywnie korzystających z solarium – za takich badacze uznali osoby korzystające z solarium co najmniej dwa razy w tygodniu. Wśród dorosłych użytkowników jest ich aż 12%, a wśród młodzieży 6%.

Świadomość negatywnych dla zdrowia skutków nie skłoniła uczestników obu badań do zmiany postawy. Opalanie jest wciąż powszechnie akceptowanym elementem współczesnego stylu życia. Ponad 60% dorosłych deklaruje, że ważna jest dla nich ładna opalenizna, a ponad połowa uważa, że pobyt w solarium poprawia nastrój. Podobnie deklaruje niewiele mniej nastolatków – 55% podoba się opalona skóra, 29% lubi chodzić do solarium, a 26% uważa, że ma to wpływ na nastrój.

Akceptacja korzystania z solarium wśród dorosłych jest wyższa, natomiast nastolatkowie mają tendencję do przejmowania w tym zakresie wzorców od dorosłych. Co ciekawe, jedynie 10 proc. rodziców potwierdza, że ich dzieci korzystały z solarium, choć badania pokazują, że odsetek ten jest ponad trzykrotnie wyższy.

Solarium może zwiększać ryzyko zachorowania na czerniaka nawet o 75%

W Polsce świadomość zagrożeń spowodowanych przez promienie ultrafioletowe jest wciąż niska. Tymczasem Ministerstwo Zdrowia, Światowa Organizacja Zdrowia i Polskie Towarzystwo Dermatologiczne, zgadzają się, że korzystanie ze sztucznego źródła UV dla celów pozamedycznych jest bardzo groźne dla zdrowia. Udowodniono naukowo, że promienie UV – zarówno te naturalne, jak emitowane w solarium – są szczególnie niebezpieczne dla dzieci i młodzieży: znacząco zwiększają ryzyko zachorowania na nowotwory skóry. Statystyki dotyczące czerniaka, jednego z najgroźniejszych nowotworów skóry, potwierdzają, że najczęściej występuje on wśród młodych kobiet, a ryzyko zachorowania rośnie na skutek korzystania z solarium. Nawet kilka wizyt w solarium przed 30 rokiem życia zwiększa ryzyko zachorowania na czerniaka o 75 procent.

Narodowy Program Zdrowia 2016-2020

Narodowy Program Zdrowia 2016-20 wspomaga różne inicjatywy prowadzące do zwiększenia świadomości Polaków na temat indywidualnych zachowań prozdrowotnych. Oczekuje się, że w wyniku prowadzonych działań wydłuży się średnia długość życia, poprawi ogólny stan zdrowia społeczeństwa oraz  zmniejszy się liczba zgonów zależnych od stylu życia.