Prawo do zachowku i spadku

4.9.2007

Pytanie:

"Moja przyrodnia siostra nie miała żadnych kontaktów z własnym ojcem od 1960 roku (siostra urodziła się w 1956 r). Mieszkali w odległości kilkuset kilometrów od siebie. Ani mama, ani ona nie otrzymywała od ojca alimentów. Rodzice ojca czyli dziadkowie mieli kamienicę (dziadek zmarł 1974, a babcia 1994). Spadkobiercy po dziadkach to ojciec mojej siostry oraz jego siostra (ciotka). Ojciec zmarł w latach 80-tych, a siostra ojca została ujęta w testamencie babci z dnia 3.11.1994 jako powołana do całości spadku. Dopiero 5 kwietnia 2007 moja siostra dostała zawiadomienie o sprawie, która odbyła się 10 maja 2007 o stwierdzenie praw do spadku. Nie wiadomo czy w chwili pisania testamentu babcia była jedyną osobą, która miała prawa do całego majątku (przecież właścicielami kamienicy była babcia wraz z dziadkiem). Pewnie jakaś część majątku należała się ojcu mojej siostry. Dziadkowie nie mieli innych dzieci oprócz tych dwojga, a moja siostra była jedynaczka. Na rozprawie dnia 10 maja 2007 siostra nie była w stanie nic powiedzieć. Czy Ewa ma jeszcze prawo do spadku? Sprawa jest raczej podejrzana, bo skoro babcia umarła 1994 roku, to dlaczego te sprawy są załatwiane dopiero po 13 latach? Czy ma prawo chociaż do zachowku? Co ma zrobić, by go otrzymać?"

Odpowiedź prawnika: Prawo do zachowku i spadku

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na fakt, iż ojciec umarł przed babcią. Zgodnie z art. 931 § 2 kodeksu cywilnego, jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych. Córka dziedziczy więc to, co dziedziczyłby ojciec. Córka dziedziczyłaby więc po babci zamiast swego ojca, gdyby nie testament. Jednakże w takim przypadku ma prawo do zachowku. Zgodnie bowiem z art. 991 kodeksu cywilnego zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek).

Istotne w tej sprawie jest, iż roszczenie o zachowek przedawnia się z upływem trzech lat, zasadniczo od ogłoszenia testamentu. Zakładając, iż 5 kwietnia br Pani siostra była zawiadomiona o sprawie, w tym o ogłoszeniu testamentu, może ona wytoczyć przeciwko spadkobierczyni powództwo o zapłatę zachowku.

Załatwienie sprawy spadkowej po 13 latach od śmierci spadkodawczyni nie jest podejrzane. Do wniesienia stosownego wniosku (o stwierdzenie nabycia spadku) była uprawniona również Pani siostra.

Należy jeszcze rozważyć sprawę dziedziczenia po dziadku. Otóż zmarł on jako pierwsza z wymienionych osób. Po nim dziedziczyła (jeśli nie było testamentu) babcia, ojciec oraz siostra ojca. Sprawa spadkowa po dziadku jak rozumiemy nie została wtedy przeprowadzona. Obecnie więc powinna odbyć się sprawa o nabycie spadku po dziadku i babci, a także po ojcu. To, co odziedziczył ojciec Pani siostry po dziadku, odziedziczyła Pani siostra. Jeśli wniosek siostry ojca nie obejmuje wniosku o stwierdzenia nabycia spadku po ojcu, to córka powinna taki wniosek złożyć.

Wiele potrzebnych informacji znajdzie Pani w artykułach:

Porządek dziedziczenia, czyli kto i w jaki sposób dziedziczy po zmarłym, jeśli nie pozostawił on testamentu?

Zachowek - kto jest uprawniony i w jaki sposób to uprawnienie jest realizowane?

Jak obliczyć wysokość zachowku?