19.4.2017

A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Cele ustawy o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów

Ustawa z dnia 9 marca 2017 r. o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów ma na celu wdrożenie kolejnego narzędzia uszczelniającego system podatkowy.

Ustawa określa zasady oraz odpowiedzialność za naruszenie obowiązków związanych z drogowym przewozem niektórych towarów. Tzw. pakiet przewozowy będzie narzędziem uszczelniającym system podatkowy i narzędziem do zwalczania szarej strefy.

Generalnie ustawa ma za zadanie chronić legalny handel towarami uznanymi przez ustawodawcę za „wrażliwe” oraz ograniczyć poziom uszczupleń w kluczowych dla budżetu państwa podatkach – podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym, a także zwiększyć skuteczność kontroli w obszarach obarczonych istotnym ryzykiem naruszenia obowiązujących przepisów.

System monitorowania drogowego przewozu towarów ma być narzędziem do walki z nieuczciwymi podmiotami, które nielegalnie handlują m.in. paliwami płynnymi, olejami roślinnymi, alkoholem całkowicie skażonym oraz suszem tytoniowym lub wyłudzają podatek od towarów i usług.

Ustawa wchodzi w życie 18 kwietnia 2017 r., z wyjątkiem przepisów art. 21-32, art. 34 i art. 35 pkt 2, które są związane z nakładaniem kar administracyjnych oraz wymierzeniem kary grzywny. Przepisy te mają wejść w życie z dniem 1 maja 2017 r. Kary nie będą nakładane do 30 kwietnia 2017 r. Ma to pozwolić podmiotom, które uczestniczą w przewozie towarów, na dostosowanie się do nowych regulacji.

System monitorowania drogowego przewozu tzw. towarów wrażliwych 

Celem ustawy jest określenie zasad systemu monitorowania drogowego przewozu tzw. towarów wrażliwych oraz określenie odpowiedzialności za naruszenie obowiązków związanych z tym przewozem. Za towary wrażliwe ustawa uznaje m.in. paliwa silnikowe i ich pochodne, paliwa opałowe, oleje smarowe i preparaty smarowe, które mogą być wykorzystane jako dodatki do paliw silnikowych, wyroby zawierające alkohol etylowy (odmrażacze na bazie alkoholu etylowego, rozcieńczalniki i rozpuszczalniki), alkohol etylowy całkowicie skażony oraz susz tytoniowy.

Systemem monitorowania drogowego nie będą objęte wszystkie przesyłki towarów wrażliwych poniżej 500 kg wagi lub 500 litrów objętości, a także przesyłki wybranych materiałów w niewielkich opakowaniach jednostkowych, nawet jeżeli łączna masa lub objętość przesyłki przekroczy wyżej wskazane limity.

Prowadzenie monitorowania przewozu towarów wrażliwych umożliwi utworzony rejestr zgłoszeń, który ma być prowadzony w systemie teleinformatycznym przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Przewóz towarów wrażliwych objęty jest obowiązkiem zgłoszenia do tego rejestru. Poszczególnych zgłoszeń do rejestru dokonują: podmiot wysyłający towary, podmiot odbierający towary i przewoźnik. Zgłoszenia dokonuje się za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych.

Przewóz towarów może nastąpić po otrzymaniu numeru referencyjnego.

Zgłoszeniu nie podlega przewóz tych towarów w: przesyłkach pocztowych, objętych procedurą zawieszenia poboru akcyzy z zastosowaniem systemu EMCS, czy produktów, które są przedmiotem obrotu towarowego z państwami trzecimi i są zgłoszone do procedury celnej albo powrotnego wywozu, z wyłączeniem towarów dopuszczonych do obrotu na obszarze celnym Unii Europejskiej.

System SENT do obsługi „towarów wrażliwych"

Ministerstwo Finansów udostępnia usługę „e-Przewóz", która umożliwi klientom Krajowej Administracji Skarbowej realizację ustawowych obowiązków związanych ze zgłoszeniem przewozu do elektronicznego rejestru w systemie SENT oraz jego aktualizację. Usługa ta będzie świadczona za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (PUESC) i pozwoli na obsługę przewozu „towarów wrażliwych" na i przez terytorium Polski.

Dokonywanie, uzupełnianie i aktualizacja zgłoszeń do systemu monitorowania SENT wymaga założenia konta (zarejestrowania się) na platformie PUESC.

Szczegółowe informacje, dotyczące m.in. utworzenia konta na PUESC, rejestracji danych osoby fizycznej oraz podmiotu w Systemie Informacyjnym Służby Celnej oraz rejestracji reprezentacji znajdują się w dokumencie „e-Klient Służby Celnej - Instrukcja elektronicznej rejestracji dla potrzeb zarządzania użytkownikami korzystającymi z usług Systemu Informacyjnego Służby Celnej".

Wszystkie niezbędne informacje i interaktywne formularze zgłoszeń przewozu znajdują się na stronie: test.puesc.gov.pl w zakładce „Katalog usług > e-Przewóz.

Podmiotami uprawnionymi do korzystania z danych zgromadzonych w rejestrze oraz ich przetwarzania za pomocą telekomunikacyjnego urządzenia końcowego są:

1. w celu wykonywania kontroli przewozu towarów: funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej,Policja, Straż Graniczna, Inspekcja Transportu Drogowego; 
2. funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej i pracownicy organów Krajowej Administracji Skarbowej w toku postępowania podatkowego, wykonywania kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej. 

Szef Krajowej Administracji Skarbowej może ponadto wyrazić zgodę na nieodpłatne udostępnianie danych zgromadzonych w rejestrze, na wniosek: organów Policji, organów Inspekcji Transportu Drogowego, organów Straży Granicznej, Ministra Obrony Narodowej, Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, Prezesa Agencji Rezerw Materiałowych – jeżeli dane te są niezbędne do realizacji ich ustawowych zadań innych niż wykonywanie kontroli przewozu towarów.

Szef Krajowej Administracji Skarbowej na wniosek Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Szefa Agencji Wywiadu, Szefa Służby Wywiadu Wojskowego oraz Szefa Służby Kontrwywiadu Wojskowego także udostępnia nieodpłatnie dane z rejestru, jeśli są one niezbędne do realizacji ich ustawowych zadań. Dane z rejestru są przekazywane funkcjonariuszom tych organów bez konieczności każdorazowego przedstawiania przez nich imiennego upoważnienia wydanego przez te organy, okazywanego wraz z legitymacją służbową. Szef Krajowej Administracji Skarbowej udostępnia tym organom dane z rejestru w drodze teletransmisji, jeżeli dane te są niezbędne do realizacji ich ustawowych zadań oraz jednostka organizacyjna odpowiednio Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Agencji Wywiadu, Służby Wywiadu Wojskowego oraz Służby Kontrwywiadu Wojskowego będąca odbiorcą informacji spełnia łącznie następujące warunki: posiada urządzenia umożliwiające odnotowanie w systemie, kto, kiedy, w jakim celu oraz jakie dane uzyskał, posiada zabezpieczenia techniczne i organizacyjne uniemożliwiające wykorzystanie danych niezgodnie z celem ich uzyskania oraz specyfika lub zakres wykonywanych zadań uzasadnia takie udostępnienie.

Jakie są obowiązki różnych podmiotów?

Ustawa określa obowiązki podmiotu wysyłającego, podmiotu odbierającego, przewoźnika i kierującego środkiem transportu, dotyczących drogowego przewozu towarów oraz odpowiedzialności za ich naruszenie.

Główne obowiązki dotyczą konieczności zgłoszenia przewozu towarów, które wiążą się z wysokim ryzykiem oszustw podatkowych (chodzi o takie „towary wrażliwe", jak paliwa, alkohol i susz tytoniowy), a także uzupełniania i aktualizacji danych w zgłoszeniu.

W ramach nowych rozwiązań przewidziano prowadzenie rejestru, do którego obowiązek zgłoszenia nałożono na trzy rodzaje podmiotów: podmiot wysyłający, podmiot odbierający i przewoźnik.

W ustawie podmiot wysyłający zdefiniowano jako osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, prowadzącą działalność gospodarczą, dokonującą:

1. dostawy towarów w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług:

– ostatniej przed rozpoczęciem przewozu towarów – w przypadku gdy jest dostawcą towaru, a po wydaniu towaru jest on przewożony na rzecz podmiotu odbierającego,

– uprawnioną do rozporządzania towarami jak właściciel w momencie rozpoczęcia przewozu – w przypadku gdy dostarcza towary na rzecz podmiotu odbierającego w celu dokonania dostawy towarów po zakończeniu przewozu towarów,

2.  wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów w rozumieniu ustawy, o której mowa w pkt 1,

3.  eksportu towarów w rozumieniu ustawy, o której mowa w pkt 1.

Drugi z podmiotów obowiązanych nazwany został podmiotem odbierającym, rozumianym jako osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, prowadzącą działalność gospodarczą, dokonującą wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, importu towarów lub nabycia towarów w przypadku dostawy towarów w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. 

Trzeci ze zobowiązanych to przewoźnik, rozumiany jako osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, prowadząca działalność gospodarczą, wykonująca przewóz towarów.

Na każdy z tych podmiotów nałożono określonego rodzaju obowiązki. Na mocy art. 5 ust. 1 ustawy, w przypadku przewozu towaru rozpoczynającego się na terytorium kraju (dostawa wewnątrzwspólnotowa towarów, eksport) podmiot wysyłający jest obowiązany, przed rozpoczęciem przewozu towaru:

• przesłać do rejestru zgłoszenie;
• uzyskać numer referencyjny dla tego zgłoszenia, i
• przekazać ten numer przewoźnikowi.

W przypadku zaś dostawy towarów w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług (np. sprzedaż krajowa), podmiot wysyłający jest obowiązany również przekazać numer referencyjny podmiotowi odbierającemu.

W przypadku dostawy towarów zgłoszenie dokonywane przez podmiot wysyłający winno zawierać następujące dane:

1. planowaną datę rozpoczęcia przewozu;
2. dane podmiotu wysyłającego obejmujące: imię i nazwisko albo nazwę, adres zamieszkania albo siedziby i numer identyfikacji podatkowej albo numer, za pomocą którego podmiot ten jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od towarów i usług albo podatku od wartości dodanej;
3. dane podmiotu odbierającego obejmujące: imię i nazwisko albo nazwę, adres zamieszkania albo siedziby i numer identyfikacji podatkowej podmiotu odbierającego albo numer, za pomocą którego podmiot odbierający jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od towarów i usług albo podatku od wartości dodanej;
4. dane adresowe miejsca załadunku towaru;
5. dane dotyczące towaru będącego przedmiotem przewozu, w szczególności rodzaj towaru, pozycję CN lub podkategorię PKWiU, ilość, masę brutto lub objętość towaru.

Dla wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów albo eksportu towarów w rozumieniu ustawy. o podatku od towarów i usług zgłoszenie dokonane przez podmiot wysyłający winno zawierać następujące dane:

1. planowaną datę rozpoczęcia przewozu;
2. dane podmiotu wysyłającego obejmujące: imię i nazwisko albo nazwę, adres zamieszkania albo siedziby i numer identyfikacji podatkowej albo numer, za pomocą którego podmiot ten jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od towarów i usług albo podatku od wartości dodanej;
3. dane odbiorcy towaru obejmujące: imię i nazwisko albo nazwę, adres zamieszkania albo siedziby            w przypadku wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów numer, za pomocą którego odbiorca towaru jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od towarów i usług albo podatku od wartości dodanej;
4. dane adresowe miejsca załadunku towaru;
5. dane dotyczące towaru będącego przedmiotem przewozu, w szczególności rodzaj towaru, pozycję CN lub podkategorię PKWiU, ilość, masę brutto lub objętość towaru.

Takie zgłoszenie ma obowiązek uzupełnić przewoźnik, przed rozpoczęciem przewozu towaru, o:

1. dane przewoźnika obejmujące: imię i nazwisko albo nazwę, adres zamieszkania albo siedziby i numer identyfikacji podatkowej albo numer, za pomocą którego przewoźnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od towarów i usług albo podatku od wartości dodanej;
2. numery rejestracyjne środka transportu;
3. datę faktycznego rozpoczęcia przewozu towaru;
4. planowaną datę zakończenia przewozu towaru;
5. numer zezwolenia, zaświadczenia lub licencji w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, o ile są wymagane;
6. dane adresowe miejsca dostarczenia towaru albo miejsce zakończenia przewozu na terytorium kraju (dla dostawy wewnątrzwspólnotowej towarów);
7. numer dokumentu przewozowego towarzyszącego przewożonemu towarowi.

Podkreślenia wymaga, że w dostawie towarów podmiot odbierający uzupełnia zgłoszenie o informację o odbiorze towaru, nie później niż w następnym dniu roboczym po dniu dostarczenia towaru. Jak widać obowiązek ten nie ciąży na żadnym podmiocie, gdy przedmiotem jest dostawa wewnątrzwspólnotowa towarów i eksport. 

Drugi z przypadków odnosi się do przewozu towaru z terytorium państwa członkowskiego (nabycia wewnątrzwspólnotowego towarów) albo z terytorium państwa trzeciego na terytorium kraju (import). Tu podmiot odbierający jest obowiązany przesłać do rejestru, przed rozpoczęciem przewozu na terytorium kraju, zgłoszenie, uzyskać numer referencyjny dla tego zgłoszenia i przekazać ten numer przewoźnikowi.

Podobnie jak poprzednio zgłoszenie winno zawierać następujące informacje:

1. dane podmiotu odbierającego obejmujące: imię i nazwisko albo nazwę, adres zamieszkania albo siedziby i numer identyfikacji podatkowej albo numer, za pomocą którego podmiot odbierający jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od towarów i usług albo podatku od wartości dodanej;
2. dane nadawcy towarów obejmujące: imię i nazwisko, nazwę, adres zamieszkania albo siedziby i w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług numer, za pomocą którego nadawca towarów jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od wartości dodanej;
3. dane adresowe miejsca dostarczenia towaru;
4. dane dotyczące towaru będącego przedmiotem przewozu, w szczególności rodzaj towaru, pozycję CN lub podkategorię PKWiU, ilość, masę brutto lub objętość towaru.

Tak wypełnione zgłoszenie przewoźnik jest obowiązany uzupełnić przed rozpoczęciem przewozu towaru na terytorium kraju o następujące informacje:

1. dane przewoźnika obejmujące: imię i nazwisko albo nazwę, adres zamieszkania albo siedziby i numer identyfikacji podatkowej albo numer, za pomocą którego jest on zidentyfikowany na potrzeby podatku od towarów i usług albo podatku od wartości dodanej;
2. numery rejestracyjne środka transportu;
3. miejsce i datę rozpoczęcia przewozu na terytorium kraju;
4. planowaną datę zakończenia przewozu towaru;
5. numer zezwolenia, zaświadczenia lub licencji w rozumieniu przepisów ustawy o transporcie drogowym, o ile są wymagane;
6. numer dokumentu przewozowego towarzyszącego przewożonemu towarowi.

Po zakończeniu przewozu podmiot odbierający ma obowiązek uzupełnić zgłoszenie o informację o odbiorze towaru, nie później niż w następnym dniu roboczym po dniu dostarczenia towaru. 

Trzeci z przypadków dotyczy przewozu towarów przez terytorium Polski, np. z Francji do Estonii. W tej sytuacji wszystkie obowiązki leżą po stronie przewoźnika. Przewoźnik musi dokonać zgłoszenia w następujący sposób. Przewoźnik jest obowiązany przesłać do rejestru, przed rozpoczęciem przewozu towaru na terytorium kraju, zgłoszenie i uzyskać numer referencyjny dla tego zgłoszenia.

Przesyłając zgłoszenie przewoźnik musi podać następujące informacje:

1. dane przewoźnika obejmujące: imię i nazwisko albo nazwę, adres zamieszkania albo siedziby i numer identyfikacji podatkowej albo numer, za pomocą którego jest on zidentyfikowany na potrzeby podatku od towarów i usług albo podatku od wartości dodanej, jeżeli jest obowiązany go posiadać;
2. dane nadawcy towarów obejmujące: imię i nazwisko albo nazwę i adres zamieszkania albo siedziby;
3. dane odbiorcy towarów obejmujące: imię i nazwisko albo nazwę i adres zamieszkania albo siedziby;
4. datę i miejsce rozpoczęcia przewozu towaru na terytorium kraju;
5. miejsce zakończenia przewozu towaru na terytorium kraju;
6. planowaną datę zakończenia przewozu towaru na terytorium kraju;
7. dane dotyczące towaru będącego przedmiotem przewozu, w szczególności rodzaj towaru, pozycję CN lub podkategorię PKWiU, ilość, masę brutto lub objętość towaru;
8. numer dokumentu przewozowego towarzyszącego przewożonemu towarowi;
9. numer zezwolenia, zaświadczenia lub licencji w rozumieniu przepisów ustawy o transporcie drogowym, o ile jest wymagane;
10. numery rejestracyjne środka transportu. 

Istotne jest, aby wszystkie podmioty obowiązane do przesyłania i uzupełniania zgłoszenia dopełniały obowiązku aktualizacji danych podanych w zgłoszeniu lub jego uzupełnieniu. Tak więc, każda zmiana stanu faktycznego w zakresie powyższych danych wymaga aktualizacji, np. data rozpoczęcia przewozu. Aktualizacja danych nie dotyczy zaś towaru będącego przedmiotem przewozu. 

W przypadku gdy przewóz towaru nie zostanie rozpoczęty, odpowiednio podmiot wysyłający, podmiot odbierający albo przewoźnik dokonuje aktualizacji zgłoszenia, podając informację o odstąpieniu od przewozu towaru. 

Przewoźnik jest obowiązany odmówić przyjęcia do przewozu towarów podlegających zgłoszeniu w przypadku nieotrzymania numeru referencyjnego, dokumentu zastępującego zgłoszenie i potwierdzenia przyjęcia dokumentu zastępującego zgłoszenie albo dokumentu wskazującego na przesunięcie międzymagazynowe. 

Przesyłanie, uzupełnianie i aktualizacja zgłoszenia następuje za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych. 

Ostatni niewymieniony wcześniej z uczestników systemu monitorowania to kierujący środkiem transportu.

Przewoźnik, który otrzymał numer referencyjny, obowiązany jest go przekazać kierującemu przed rozpoczęciem przewozu towaru. To samo dotyczy dokumentu zastępującego zgłoszenie i potwierdzenia przyjęcia tego dokumentu albo dokumentu wskazującego na przesunięcie międzymagazynowe.

Dlatego też kierujący, w momencie rozpoczęcia przewozu towaru, jest obowiązany posiadać numer referencyjny, a w przypadku awarii systemu po stronie Krajowej Administracji Skarbowej dokument zastępujący zgłoszenie i potwierdzenie przyjęcia tego dokumentu albo dokument przesunięcia międzymagazynowego. W przypadku nieotrzymania przez kierującego numeru referencyjnego albo jednego z powyższych dokumentów, kierujący obowiązany jest odmówić rozpoczęcia przewozu towaru.

Numer referencyjny jest ważny tylko przez 10 dni od dnia jego nadania.

Kontrola przewozu towarów

Ustawa określa ponadto zasady kontroli przewozu towarów. Kontrola przewozu towarów polega na sprawdzeniu przestrzegania obowiązków w zakresie odpowiednio:

1. dokonywania, uzupełniania i aktualizacji zgłoszenia;
2. zgodności danych zawartych w zgłoszeniu ze stanem faktycznym; 
3. posiadania numeru referencyjnego, dokumentu zastępującego zgłoszenie i potwierdzenia przyjęcia dokumentu zastępującego zgłoszenie albo dokumentu potwierdzającego przesunięcie międzymagazynowe wystawionego przez nadawcę towarów.

Kontrola obejmuje m.in. weryfikację danych zawartych w dokumentach okazanych przez kierującego oraz dokonanie oględzin towaru, w tym pobranie próbki towaru.

Kontrolę przewozu towarów przeprowadzają funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej. Kontrolę przewozu towarów, przy wykonywaniu swoich ustawowych zadań, mogą również przeprowadzać: funkcjonariusze Policji, funkcjonariusze Straży Granicznej oraz inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego.

Jakie utrudnienia i sankcje przewidziano? 

Niedopełnienie opisanych obowiązków pociąga za sobą różne sankcje. 

Np. w przypadku ujawnienia w trakcie kontroli przewozu towarów niedokonania zgłoszenia przewóz towarów może być kontynuowany po przesłaniu odpowiednio przez podmiot wysyłający, podmiot odbierający albo przewoźnika zgłoszenia i uzyskaniu numeru referencyjnego.

Jeżeli w trakcie kontroli przewozu towaru stwierdzono, że towar nie odpowiada co do rodzaju, ilości, masy lub objętości towarowi wskazanemu w zgłoszeniu albo przewóz towarów wiąże się ze zwiększonym ryzykiem, na środek transportu lub towar mogą zostać nałożone zamknięcia urzędowe. W przypadku nałożenia na środek transportu zamknięć urzędowych pobiera się od przewoźnika kaucję w wysokości 1.000 zł. W przypadku nałożenia zamknięć urzędowych przewoźnik jest obowiązany przedstawić środek transportu do oddziału celnego urzędu celno-skarbowego zlokalizowanego najbliżej miejsca zakończenia przewozu towaru na terytorium kraju w celu usunięcia tych zamknięć. Pobrana kaucja nie podlega zwrotowi, w przypadku niedopełnienia przez przewoźnika tego obowiązku w terminie 30 dni od daty kontroli.

Jeśli w trakcie kontroli przewozu towarów: ujawniono niedokonanie zgłoszenia bądź nie zostanie przedstawiony przez kierującego numer referencyjny dla dokonywanego przewozu towaru, dokument zastępujący zgłoszenie i potwierdzenie przyjęcia dokumentu zastępującego zgłoszenie albo dokument potwierdzający przesunięcie międzymagazynowe wystawiony przez nadawcę towarów – środek transportu lub towar może zostać zatrzymany. Zatrzymany środek transportu wraz z towarem jest kierowany albo usuwany do najbliższego wyznaczonego miejsca, które spełnia warunki przechowywania towarów będących przedmiotem przewozu.

Towar zatrzymuje się do czasu ustalenia, przez naczelnika urzędu celno-skarbowego właściwego ze względu na miejsce kontroli przewozu towarów, podmiotu posiadającego prawo do dysponowania towarem jak właściciel w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług i złożenia zgłoszenia. W razie nieustalenia podmiotu, który posiada prawo do dysponowania towarem jak właściciel, generalnie w terminie 60 dni od dnia zatrzymania towaru (w przypadku towarów łatwo psujących się - w terminie 3 dni), orzeka się przepadek towaru na rzecz Skarbu Państwa. 

Za usunięcie, strzeżenie i przechowywanie środka transportu lub towaru w wyznaczonym miejscu pobiera się opłaty. Za te opłaty odpowiada solidarnie przewoźnik i podmiot obowiązany do złożenia zgłoszenia. Ustalane są one postanowieniem dyrektora izby administracji skarbowej właściwego dla wyznaczonego miejsca, do którego został skierowany lub usunięty środek transportu wraz z towarem.

Zwrot środka transportu i towaru z wyznaczonego miejsca następuje,co do zasady, po uiszczeniu opłat dotyczących towaru ustalonych w postanowieniu.

Ustawa określa też sankcje sensu stricte za nieprzestrzeganie nakładanych obowiązków. Z wejściem w życie nowych przepisów wiążą się więc także kary.

Zgodnie z art. 21 ustawy, w razie niewykonania obowiązku określonego w art. 5 ust. 1 (w przypadku przewozu towaru rozpoczynającego się na terytorium kraju podmiot wysyłający jest obowiązany, przed rozpoczęciem przewozu towaru, przesłać do rejestru zgłoszenie, uzyskać numer referencyjny dla tego zgłoszenia i przekazać ten numer przewoźnikowi; w razie dostawy towarów, podmiot wysyłający jest obowiązany również przekazać numer referencyjny podmiotowi odbierającemu) albo art. 6 ust. 1 (w przypadku przewozu towaru z terytorium państwa członkowskiego albo z terytorium państwa trzeciego na terytorium kraju podmiot odbierający jest obowiązany, przed rozpoczęciem przewozu towaru na terytorium kraju, przesłać do rejestru zgłoszenie, uzyskać numer referencyjny dla tego zgłoszenia i przekazać ten numer przewoźnikowi.), odpowiednio na podmiot wysyłający albo podmiot odbierający nakłada się karę pieniężną w wysokości 46% wartości netto towaru przewożonego podlegającego obowiązkowi zgłoszenia, nie niższej niż 20.000 zł. 

Podobnie w przypadku stwierdzenia, że towar nie odpowiada co do rodzaju, ilości, masy lub objętości towarowi wskazanemu odpowiednio przez podmiot wysyłający albo podmiot odbierający w zgłoszeniu, odpowiednio na podmiot wysyłający albo podmiot odbierający nakłada się karę pieniężną w wysokości 46% różnicy wartości netto towaru zgłoszonego i towaru rzeczywiście przewożonego podlegającego obowiązkowi zgłoszenia, nie niższej niż 20.000 zł.

Na mocy art. 22 ust. 1 ustawy w przypadku:

1. niedokonania zgłoszenia przez przewoźnika,
2. stwierdzenia, że towar nie odpowiada co do rodzaju, ilości, masy lub objętości wskazanych przez przewoźnika w zgłoszeniu

– na przewoźnika nakładana będzie kara pieniężna w wysokości 20.000 zł.

Dane dotyczące ilości, masy lub objętości towaru uważa się za prawidłowe, jeżeli stwierdzone rozbieżności w stosunku do ilości, masy lub objętości towaru wskazanego w zgłoszeniu wynoszą nie więcej niż 10%.

Dodatkowo, gdy przewoźnik nie uzupełni zgłoszenia o dane, o których mowa w art. 5 ust. 4 i art. 6 ust. 3, także na przewoźnika nakładana będzie kara pieniężną w wysokości 5.000 zł.

W ww. dwóch przypadkach kar, jeśli przewoźnik ma siedzibę w państwie, z którym Rzeczpospolita Polska nie jest związana umową lub porozumieniem o współpracy we wzajemnym dochodzeniu należności bądź możliwość egzekucji należności nie wynika wprost z przepisów międzynarodowych oraz przepisów tego państwa, kontrolujący pobiera kaucję w wysokości odpowiadającej przyszłej karze pieniężnej. W razie nieuiszczenia tej kaucji środek transportu wraz z towarem jest kierowany albo usuwany do najbliższego wyznaczonego miejsca, które spełnia warunki przechowywania towarów będących przedmiotem przewozu. Zwrot środka transportu wraz z towarem z wyznaczonego miejsca, nastąpi po uiszczeniu kary pieniężnej albo kaucji w wysokości równej wysokości tej kary oraz opłat (za usunięcie, strzeżenie i przechowywanie środka transportu lub towaru w wyznaczonym miejscu) ustalonych w postanowieniu dyrektora izby administracji skarbowej. W przypadku nieuiszczenia tej kary pieniężnej w ciągu 60 dni od dnia, w którym decyzja nakładająca karę pieniężną stała się ostateczna, do środka transportu stosuje się odpowiednio przepisy działu II rozdziału 6 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji dotyczące egzekucji należności pieniężnych z ruchomości (tzn. m.in., że do egzekucji z ruchomości zobowiązanego przystępuje się przez ich zajęcie).

Nadto, w przypadku gdy dany podmiot zobowiązany:

1. nie wykona obowiązku, o którym mowa w art. 8 ust. 1 (aktualizacja danych w zgłoszeniu),
2. zgłosi dane niezgodne ze stanem faktycznym, inne niż dotyczące towaru

– odpowiednio na podmiot wysyłający, podmiot odbierający albo przewoźnika nakładana będzie kara pieniężna w wysokości 10.000 zł.

W przypadkach uzasadnionych ważnym interesem danego podmiotu lub interesem publicznym, na jego wniosek lub z urzędu, organ może odstąpić od nałożenia kary pieniężnej. Organ ma możliwość odstąpienia od nałożenia kary pieniężnej pod warunkiem, że to odstąpienie:

• nie stanowi pomocy publicznej albo 
• stanowi pomoc de minimis albo pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie, udzieloną z uwzględnieniem warunków dopuszczalności tej pomocy, określonych w przepisach prawa Unii Europejskiej, albo 
• stanowi pomoc publiczną spełniającą warunki określone w przepisach rozporządzenia wydanego przez Radę Ministrów określającego szczegółowe warunki odstąpienia od nałożenia kar pieniężnych.

Istotnym elementem całego systemu będzie dysponowanie przez kierującego numerem referencyjnym, który winien on, jak już wskazano, otrzymać przed rozpoczęciem przewozu. Z przewozem bez tego numeru wiąże się grzywna. Na mocy art. 32 ust. 1 w przypadku stwierdzenia w trakcie kontroli rozpoczęcia przewozu towaru przez kierującego bez numeru referencyjnego, bez dokumentu zastępującego zgłoszenie i potwierdzenia przyjęcia dokumentu zastępującego zgłoszenie albo dokumentu przesunięcia międzymagazynowego, kierujący podlegał będzie karze grzywny w wysokości od 5.000 do 7.500 zł.

Karę pieniężną ma nakładać, w drodze decyzji, generalnie naczelnik urzędu celno-skarbowego właściwy dla miejsca kontroli przewozu towarów.

Ustawa przewiduje, że kary nie będą nakładane przez okres od jej wejścia w życie do 1 maja 2017 r., co ma pozwolić podmiotom uczestniczącym w przewozie towarów na zapoznanie się i wdrożenie nowych regulacji. 

Resort finansów przedstawił krótką informację w języku polskim, angielskim, niemieckim, francuskim i rosyjskim o obowiązkach uczestników systemu monitorowania, tj. podmiotów wysyłających, podmiotów odbierających, przewoźników i kierowców oraz konsekwencjach, które wynikają z nieprzestrzegania tych obowiązków:

• Pobierz informację nt. systemu monitorowania drogowego przewozu towarów w polskiej wersji językowej
• Laden Sie die Information über das Überwachungssystem für Warenbeförderung im Straßenverkehr herunter.
• Download information concerning the monitoring system for the carriage of goods by road.
• Téléchargez des informations sur le système de surveillance du transport routier des marchandises
• Получить информацию о системе мониторинга дорожных перевозок товаров. 

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 9 marca 2017 r. o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów (Dz.U. z 2017 r., poz. 708).