Odpowiedź prawnika: Alimenty dla niepełnosprawnej siostry
W pierwszej kolejności odniesiemy się do kręgu osób obciążonych obowiązkiem alimentacyjnym, a następnie do jego zakresu.
Zgodnie z art. 129 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, k.r.o. obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Przepisy ustanawiają swoistą hierarchię pierwszeństwa obowiązku alimentacyjnego względem konkretnej osoby. Obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem natomiast jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych - obciąża bliższych stopniem przed dalszymi (art. 129 k.r.o.). Następnie obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami (art. 132 k.r.o.). W związku z powyższym, obowiązek alimentacyjny wobec niepełnosprawnej siostry Pani narzeczonego obciąża w braku dzieci - jej rodziców. Dopiero w razie wspomnianych wyżej przeszkód, a więc braku możliwości zadośćuczynienia obowiązkowi ze strony rodziców tudzież nadmiernych trudności - obowiązek przechodzi na następnego zobowiązanego czyli brata. Należy wyjaśnić, że zobowiązany do alimentacji w bliższej kolejności (w opisanym wypadku - rodzice) nie jest w stanie wypełnić swego obowiązku, choćby okresowo, jeżeli utracił zdolność świadczenia, np. z powodu utraty zdolności do pracy (wiek, choroba) albo takiego wzrostu kosztów utrzymania własnego, że świadczenie na rzecz uprawnionych staje się niemożliwe z jego strony. Spośród stanów faktycznych, których powstanie można uznać za równoznaczne z wyłączeniem możliwości albo nadmiernym utrudnieniem uzyskania na czas środków utrzymania, przykładowo należy wymienić: brak wiedzy o miejscu pobytu zobowiązanego do alimentacji w bliższej kolejności, dłuższy pobyt za granicą, zwłaszcza w kraju, w którym nie są wykonywane wyroki sądów polskich, ukrycie majątku odsuwające realną perspektywę wyegzekwowania zasądzonych alimentów, sporadycznie podejmowane zatrudnienie mające swe podłoże w przewlekłych schorzeniach (por. orz. SN z 16 lipca 1971 r., III CKN 187/71, GSiP 1971, nr 22).
Odnosząc się do zakresu obowiązku alimentacyjnego, stwierdzić należy, że osoba uprawniona musi znajdować się ona w niedostatku (art. 133 par. 2 k.r.o.). Wyjątek dotyczy właśnie rodziców, którzy obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania, a więc bez względu na to czy znajduje się ono w niedostatku (art. 133 par. 1 k.r.o.). Ustawodawca nie zdefiniował tego pojęcia. Liczne próby w tym zakresie podejmowane były zarówno w orzecznictwie, jak i w literaturze, i to jeszcze w poprzednim stanie prawnym, gdy omawiane zagadnienie było równie aktualne. Warto wskazać na orzeczenie Sądu Najwyższego z 29 września 1958 r. (2 Cr 817/57, LexPolonica nr 376627, OSPiKA 1959, nr 11, poz. 294 z glosą S. Garlickiego, s. 627), w którym Sąd ten zaprezentował stanowisko, że pojęcie niedostatku jest względne: „Nie odnosi się ono bowiem tylko do takiego stanu, gdy uprawniony do alimentacji nie posiada żadnych środków utrzymania, lecz określa także i taką sytuację materialną osoby uprawnionej, gdy nie może ona w pełni zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb". Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Pojęcie usprawiedliwionych potrzeb ma różny zakres znaczeniowy w zależności od tego, czy chodzi o uprawnionego krewnego w linii prostej czy też o dziecko, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. O ile w tym pierwszym wypadku świadczenia alimentacyjne mają zapewnić uprawnionemu godziwe warunki bytowania z uwzględnieniem np. jego wieku, stanu zdrowia i wykształcenia, o tyle rozmiar usprawiedliwionych potrzeb dziecka, niezdolnego jeszcze do samodzielnego utrzymania się, stymulowany jest zasadą utrzymania równej stopy życiowej z rodzicami. Zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego nie należy kojarzyć z wysokością faktycznych zarobków bądź też czystego dochodu z majątku. W ocenie zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego mieszczą się także te niewykorzystane, jeżeli tylko są realne, a potrzebom uprawnionych zobowiązany nie jest w stanie sprostać posiadanymi środkami.
