Bezpieczny budżet na 2021 r.?

28.9.2020

Przyjęty przez Radę Ministrów projekt zakłada, że w przyszłym roku dochody budżetu państwa wyniosą 404,4 mld zł, zaś wydatki – 486,7 mld zł. Deficyt wyniesie 82,3 mld zł.

W 2021 r. utrzymane zostaną wszystkie ważne programy społeczne, takie jak Rodzina 500+ (koszt: 41,0 mld zł), czyDobry Start (koszt: 1,4 mld zł). O ponad 11 mld zł zwiększą się także nakłady na ochronę zdrowia, a emeryci i renciści otrzymają waloryzację świadczeń na poziomie 103,84 proc. (koszt: 9,6 mld zł). Ponadto, w 2021 r. potrzeby obronne Polski będą finansowane na zwiększonym poziomie (do 2,2 proc. PKB).

Relacja państwowego długu publicznego do PKB pozostanie na bezpiecznym poziomie. Na koniec 2020 r. wyniesie 50,4 proc., a w 2021 r. wzrośnie do 52,7 proc.

Rząd przyjął projekt budżetu państwa na rok 2021 i Strategię zarządzania długiem

28 września 2020 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy budżetowej na 2021 r. po konsultacjach z Radą Dialogu Społecznego. Dochody budżetu państwa wyniosą 404,4 mld zł, a wydatki 486,7 mld zł. 82,3 mld zł deficytu pozwoli zabezpieczyć środki na wzmocnienie rozwoju gospodarki dotkniętej przez COVID-19, m.in. poprzez inwestycje. Kontynuowane będą priorytetowe działania rządu w zakresie polityki społeczno-gospodarczej. Dziś przyjęto też Strategię zarządzania długiem sektora finansów publicznych, która zakłada m.in. spadek relacji państwowego długu publicznego do PKB w 2024 r do 48,1%.

- „Projekt budżetu na rok 2021 to nie tylko plan dochodów i wydatków na kolejny roku. To plan, który zapewni Polsce powrót na ścieżkę wzrostu po okresie zamrożenia gospodarki i spowolnienia gospodarczego wywołanego przez COVID-19. Przewidujemy w nim środki pobudzające gospodarkę, a także wspierające polskie rodziny. Budżet został przygotowany tak, aby łagodzić skutki pandemii i zwiększyć w kolejnym roku PKB o 4 proc.” – mówi minister finansów Tadeusz Kościński. Zaznacza, że wprowadzone po RDS poprawki miały w większości charakter techniczny.

W projekcie ustawy budżetowej na 2021 r. przyjęto:

prognozę dochodów budżetu państwa w kwocie 404,4 mld zł,
limit wydatków budżetu państwa na poziomie 486,7 mld zł,
deficyt budżetu państwa w wysokości 82,3 mld zł,
deficyt sektora finansów publicznych (według metodologii UE) na poziomie ok. 6 proc. PKB,
dług sektora instytucji rządowych i samorządowych (definicja UE) na poziomie 64,7 proc. PKB.

Podstawowe uwarunkowania makroekonomiczne:

wzrost PKB w ujęciu realnym o 4,0 proc.,
średnioroczny wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych o 1,8 proc.,
wzrost przeciętnego rocznego funduszu wynagrodzeń o 2,8 proc.,
wzrost spożycia prywatnego, w ujęciu nominalnym, o 6,3 proc.

W budżecie środków europejskich projekt ustawy budżetowej na rok 2021 zakłada:

dochody budżetu środków europejskich: 80,5 mld zł,
wydatki budżetu środków europejskich: 87,3 mld zł,
deficyt budżetu środków europejskich: 6,9 mld zł.

Dochody

Na prognozowany wzrost dochodów budżetu państwa w 2021 r. będzie miał wpływ przewidywany powrót gospodarki na ścieżkę wzrostu.

Przewidujemy również uzyskanie dochodów z podatku od sprzedaży detalicznej w wysokości 1,5 mld oraz wpłatę 1, 3 mld do budżetu państwa z zysku NBP.

Wydatki

Projekt ustawy budżetowej na rok 2021 został przygotowany z zastosowaniem Stabilizującej Reguły Wydatkowej.

Kwota wydatków na 2021 r. została powiększona o połowę prognozowanej sumy skutków finansowych po stronie dochodów i wydatków, które wynikają z działań nakierowanych na powstrzymanie i przeciwdziałanie skutkom pandemii w 2020 r. Tym samym projekt został opracowany z uwzględnieniem nieprzekraczalnego limitu wydatków dla budżetu państwa i przy zabezpieczeniu skutków finansowych niezbędnych do kontynuacji dotychczasowych priorytetowych działań rządu.

W ustawie budżetowej na rok 2021 zapewniamy m.in.:

finansowanie Programu „Rodzina 500+” (41mld zł),
zwiększenie nakładów na finansowanie ochrony zdrowia do poziomu 5,3 proc. PKB (wydatki budżetowe w porównaniu do 2020 r. wrosną o ok. 11,6 mld zł, tj. wzrost o 104 proc.),
waloryzację rent i emerytur od 1 marca 2021 r. wskaźnikiem waloryzacji na poziomie 103,84 proc. (szacowany łączny koszt wynosi ok. 9,6 mld zł),
realizację świadczenia „Dobry Start” (1,4 mld zł),
finansowanie zadań w ramach Funduszu Solidarnościowego,
finansowanie potrzeb obronnych Polski na poziomie zwiększonym do 2,2 proc. PKB,
wzrost wydatków w obszarze szkolnictwa wyższego i nauki,
finansowanie zadań w obszarze mieszkalnictwa,
zadania w zakresie infrastruktury drogowej oraz kolejowej.

Dług publiczny i koszty jego obsługi

- „Rząd przyjął dziś strategię zarządzania długiem publicznym – to nasz plan stopniowego spadku długu publicznego w relacji do PKB, do 48,1 % w 2024. Zakładamy również obniżenie kosztów obsługi długu w przyszłym roku oraz kolejnych latach” – powiedział minister Tadeusz Kościński.

Założenia Strategii zarządzania długiem sektora finansów publicznych w latach 2021-2024:

wzrost relacji państwowego długu publicznego do PKB do 50,4% w 2020 r. i 52,7% w 2021 r., a następnie spadek do 48,1% w 2024 r.,
wzrost relacji długu sektora instytucji rządowych i samorządowych (wg definicji UE) do PKB do 61,9% w 2020 r. i 64,1% w 2021 r., a następne spadek do 59,5% w 2024 r.,
spadek kosztów obsługi długu Skarbu Państwa w relacji do PKB z 1,33% w 2020 r. do 1,19% w 2021 r. i do 0,75% - 0,76% w 2024 r.,
utrzymanie elastycznego podejścia do kształtowania struktury finansowania pod względem wyboru rynku, waluty i instrumentów, w stopniu przyczyniającym się do celu minimalizacji kosztów obsługi długu przy ograniczeniach wynikających z przyjętych poziomów ryzyka,
głównym źródłem finansowania potrzeb pożyczkowych budżetu państwa pozostanie rynek krajowy, a udział długu w walutach obcych w długu Skarbu Państwa zostanie utrzymany na poziomie poniżej 25%.

Budżet na 2021 rok – rząd utrzymuje programy społeczne, obniża podatki i wprowadza estoński CIT

Rząd premiera Mateusza Morawieckiego przyjął bezpieczny i realistyczny projekt budżetu na 2021 rok. Mimo kryzysu wywołanego pandemią COVID-19, utrzymujemy ważne programy społeczne – takie jak 500 Plus czy Dobry Start. Zgodnie z obietnicą obniżamy także podatki oraz wspieramy ożywienie gospodarcze - zapewnił Premier.

Rada Ministrów przyjęła projekt budżetu państwa na 2021 r., przedłożony przez ministra finansów. Rząd przygotował projekt ustawy budżetowej na 2021 r. z uwzględnieniem sytuacji związanej z pandemią COVID-19, która przyczyniła się do wywołania światowego kryzysu gospodarczego na niespotykaną dotychczas skalę. W 2021 r. rząd będzie działał w kierunku możliwie szybkiej odbudowy wzrostu gospodarczego Polski. Kontynuowana będzie dotychczasowa polityka budżetowa poprzez wspieranie ożywienia gospodarczego tak, aby dążyć do niezwłocznego wyjścia z recesji.

Dochody i wydatki budżetu państwa

Dochody

Przewiduje się, że w 2021 r. dochody budżetu państwa wyniosą 404,4 mld zł.

Wydatki

W 2021 r. wydatki budżetu państwa zostały zaplanowane na 486,7 mld zł.

Deficyt

Deficyt budżetu państwa ma wynieść w 2021 r. nie więcej niż 82,3 mld zł.

Założenia makroekonomiczne

Produkt Krajowy Brutto

Zakłada się, że w 2020 r. PKB spadnie o 4,6 proc., aby w 2021 r. wzrosnąć o 4,0 proc. Głównym czynnikiem wzrostu pozostanie popyt krajowy.

Przeciętne zatrudnienie w gospodarce narodowej

Scenariusz na 2020 r. zakłada spadek przeciętnego zatrudnienia w gospodarce narodowej o 2,4 proc, a w 2021 r. o 0,7 proc.

Stopa bezrobocia

Przewiduje się, że stopa rejestrowanego bezrobocia wzrośnie z 5,2 proc. w grudniu 2019 r. do 8,0 proc. na koniec 2020 r.
W 2021 r. stopa bezrobocia wyniesie 7,5 proc.
W następnych latach bezrobocie powinno powoli spadać wraz z poprawą sytuacji na rynku pracy i procesem demograficznym powodującym zmniejszenie się siły roboczej.

Wzrost wynagrodzeń

Przyjęto, że w 2020 r. nominalne tempo wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej wyniesie 3,5 proc.
W 2021 r. przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej zwiększy się o 3,4 proc.

Spożycie prywatne

Przyjęto, że w 2020 r. spożycie prywatne spadnie realnie o 4,2 proc., a w kolejnym roku wzrośnie o 4,4 proc.

Export i import

W warunkach obserwowanego załamania koniunktury światowej zakłada się, że w 2020 r. polski eksport spadnie o 9,3 proc. w ujęciu realnym, aby w 2021 r. wzrosnąć o 6,9 proc. Powinno się to przełożyć na dalszy wzrost udziałów polskiego eksportu w światowym handlu.
Zakłada się, że zmniejszenie konsumpcji prywatnej oraz mniejszy eksport w 2020 r. przełoży się na spadek importu o 10,2 proc. w 2020 r. Odbudowa popytu w przyszłym roku powinna przyczynić się do wzrostu importu o 7,3 proc.

Inflacja

Założono średnioroczny wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych o 3,3 proc. w 2020 r i 1,8 proc. w 2021 r.

Uwarunkowania dochodów budżetu państwa

Poziom dochodów budżetu państwa w 2021 r. będzie zależeć od przewidywanego powrotu gospodarki na ścieżkę wzrostu. Oprócz sytuacji makroekonomicznej, na stronę dochodową budżetu państwa wpływ będą miały kontynuowane oraz nowe działania dotyczące wspierania odbudowy wzrostu gospodarczego oraz uszczelnienie systemu podatkowego. W prognozie dochodów uwzględniono m.in. planowaną zmianę dotyczącą podatku dochodowego od osób prawnych (tzw. estoński CIT). Istotą rozwiązania będzie przesunięcie czasu poboru podatku na moment dystrybucji zysków z przedsiębiorstwa.

Uwarunkowania wydatków budżetu państwa

Projekt ustawy budżetowej został przygotowany z uwzględnieniem art. 112d ustawy o finansach publicznych określającym kwotę i limit wydatków jednostek objętych stabilizującą regułą wydatkową w okresie następującym po zastosowaniu klauzuli wyjścia ze stabilizującej reguły wydatkowej w związku ze stanem epidemii.

W 2021 r. rząd zabezpieczył środki na kontynuację najważniejszych dotychczasowych działań oraz na realizację nowych. Budżet państwa na przyszły rok uwzględnia m.in.:

finansowanie Programu „Rodzina 500+”, który obejmuje wszystkie dzieci do 18. roku życia bez kryterium dochodowego, w tym dzieci umieszczone w instytucjonalnej pieczy zastępczej. W 2021 r. na realizację ww. programu zostanie przeznaczone 41,0 mld zł;
zwiększenie nakładów na finansowanie ochrony zdrowia do poziomu 5,3 proc. PKB, co oznacza, że wydatki budżetowe na ten cel – w porównaniu do roku 2020 – rosną o ok. 11,6 mld zł;
waloryzację świadczeń emerytalno-rentowych od 1 marca 2021 r. wskaźnikiem waloryzacji na poziomie 103,84 proc. Szacowany łączny koszt rozwiązania wynosi ok. 9,6 mld zł;
realizację świadczenia „Dobry Start”, którego celem jest wsparcie finansowe w ponoszeniu wydatków związanych z rozpoczęciem roku szkolnego w wysokości 300 zł na każde dziecko w wieku szkolnym lub osobę uczącą się do 20. roku życia (lub 24. roku życia – w przypadku dzieci lub osób uczących się legitymujących się orzeczeniem o niepełnosprawności). W 2021 r. na realizację programu zostanie przeznaczone 1,4 mld zł;
finansowanie zadań w ramach Funduszu Solidarnościowego;
podwyższenie kwoty świadczenia pielęgnacyjnego od 1 stycznia 2021, a także wzrost kryterium dochodowego uprawniającego do świadczenia z funduszu alimentacyjnego od 1 października 2020 r.;
finansowanie potrzeb obronnych Polski na zwiększonym poziomie do 2,2 proc. PKB;
zwiększenie wydatków w obszarze szkolnictwa wyższego i nauki;
finansowanie zadań w obszarze mieszkalnictwa;
zadania w zakresie transportu lądowego: infrastruktury drogowej oraz krajowych pasażerskich przewozów kolejowych;
realizację Rządowego Programu Uzupełniania Lokalnej i Regionalnej Infrastruktury Drogowej – Mosty dla Regionów;
realizację programów wieloletnich w obszarze gospodarki morskiej, w tym inwestycyjnego – Budowa drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską.

Ustawa okołobudżetowa

Rada Ministrów przyjęła też projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (tzw. ustawy okołobudżetowej), przedłożony przez ministra finansów.

Projekt ustawy okołobudżetowej na 2021 r. jest ściśle związany z projektem ustawy budżetowej na przyszły rok. Przewidziane w nim propozycje odpowiadają kwotom ujętym w projekcie budżetu i zapewniają jego prawidłową realizację.

Najważniejsze rozwiązania przedstawiono poniżej.

Fundusz socjalny

Ograniczone zostaną wydatki jednostek sektora finansów publicznych, w tym budżetu państwa, poprzez pozostawienie w 2021 r. podstawy naliczania odpisu: na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla pracowników, fundusze socjalne dla emerytów i rencistów służb mundurowych oraz dla nauczycieli – na tym samym poziomie co w 2020 r.

Oznacza to utrzymanie podstaw do naliczenia tych funduszy z 2018 r.

Wynagrodzenia

Fundusz wynagrodzeń w jednostkach i podmiotach sektora finansów publicznych pozostawiony będzie – co do zasady – na poziomie z 2020 r.

Utrzymanie wynagrodzeń w 2021 r. na poziomie z 2020 r. ma objąć całą sferę budżetową. W 2021 r. planuje się również utrzymanie wynagrodzeń na poziomie z obecnego roku dla sędziów, prokuratorów, asesorów i referendarzy sądowych oraz sędziów i prokuratorów w stanie spoczynku.

Nagrody

Zmienią się zasady dotyczące naliczania nagród uznaniowych. W miejsce funduszu nagród możliwe będzie przyznawanie nagród za szczególne osiągnięcia czy zachowania, ze środków będących w dyspozycji kierowników jednostek w funduszu wynagrodzeń, a które z przyczyn obiektywnych nie zostały wydatkowane (przebywanie na zwolnieniach, urlopach wychowawczych czy z pochodzące z wakatów).

Nauka i szkolnictwo wyższe

W 2021 r., analogicznie jak w 2020 r., planowane jest przekazanie skarbowych papierów wartościowych dla podmiotów szkolnictwa wyższego i nauki. Działania te umożliwią kontynuację realizacji programu „Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza” (papiery wartościowe o wartości nominalnej ok. 500 mln zł). Jest to dodatkowe – ponad ustawowo gwarantowane – wsparcie dla nauki i szkolnictwa wyższego.

Na 2021 r. podniesiony zostanie limit wydatków dotyczących:

realizacji ustawy o Karcie Dużej Rodziny w związku z rosnącą liczbą wniosków składanych przez rodziny wielodzietne w sprawie KDR,
dofinansowania jednostek samorządu terytorialnego w zakresie wychowania przedszkolnego,
zakupu szczepionek do przeprowadzenia obowiązkowych szczepień, zgodnie z ustalonym na dany rok Programem Szczepień Ochronnych.

Ponadto w projekcie przewidziano umorzenie pożyczki udzielonej Funduszowi Solidarnościowemu z Funduszu Rezerwy Demograficznej w 2019 r. oraz umorzenie pożyczki udzielonej Państwowemu Gospodarstwu Wodnemu Wody Polskie, co umożliwi realizację licznych przedsięwzięć inwestycyjnych zapobiegających skutkom suszy i powodzi.

Strategia zarządzania długiem sektora finansów publicznych w latach 2021-2024

Rada Ministrów przyjęła również "Strategię zarządzania długiem sektora finansów publicznych w latach 2021-2024", przedłożoną przez ministra finansów.

Dokument – obejmujący czteroletnią strategię zarządzania długiem Skarbu Państwa oraz czynniki oddziaływania na państwowy dług publiczny – jest przygotowywany corocznie. Założenia makroekonomiczne i fiskalne przyjęte w dokumencie są zgodne z założeniami projektu ustawy budżetowej na 2021 r.

Relacja państwowego długu publicznego do PKB wyniesie na koniec 2020 r. 50,4 proc., a następnie wzrośnie do 52,7 proc. na koniec 2021 r. W kolejnych latach objętych prognozą Strategii relacja państwowego długu publicznego do PKB będzie spadała i na koniec 2024 r. osiągnie poziom 48,1 proc.
Relacja długu sektora instytucji rządowych i samorządowych (wg definicji UE) do PKB wyniesie w latach 2020-2021 odpowiednio 61,9 proc. i 64,1 proc., a następne będzie się obniżać i w horyzoncie Strategii osiągnie poziom 59,5 proc.

- Oznacza to przekroczenie w latach 2020-2023 zawartej w traktacie z Maastricht wartości referencyjnej relacji długu do PKB na poziomie 60 proc. Jednak w związku z obserwowanym w całej Unii Europejskiej poważnym spowolnieniem gospodarczym wywołanym pandemią koronawirusa, Komisja Europejska uruchomiła tzw. ogólną klauzulę wyjścia, przewidzianą w Pakcie Stabilności i Wzrostu.

- Klauzula umożliwia państwom członkowskim czasowe odejście od zaleceń Rady Ecofin dotyczących średniookresowego celu budżetowego.

- Elastyczne podejście UE nie zawiesza unijnych reguł budżetowych ani nie wyklucza procedury nadmiernego deficytu, ma natomiast ułatwić skoordynowaną reakcję państw na kryzys.

Założony w projekcie ustawy budżetowej na rok 2021 limit kosztów obsługi długu SP będzie w ujęciu nominalnym niższy od limitu na 2020 r. określonego w projekcie nowelizacji ustawy budżetowej na rok 2020 (29,8 mld zł w 2020 r. i 28,0 mld zł w 2021 r.). W relacji do PKB limity kosztów obsługi długu ulegną obniżeniu z 1,33 proc. w 2020 r. do 1,19 proc. w 2021 r. Założono, że relacja kosztów obsługi długu do PKB w horyzoncie Strategii obniży się do poziomu 0,75 – 0,76 proc.