Obowiązek meldunkowy obywateli polskich

Ewidencja ludności

 Ewidencja ludności polega na rejestracji określonych w ustawie podstawowych danych identyfikujących tożsamość oraz status administracyjnoprawny osób fizycznych.

Ewidencję ludności prowadzi się w Powszechnym Elektronicznym Systemie Ewidencji Ludności, który stanowi rejestr PESEL, w rejestrach mieszkańców oraz rejestrach zamieszkania cudzoziemców, prowadzonych w systemie teleinformatycznym. Rejestry zamieszkania cudzoziemców mogą być prowadzone w formie kartotecznej.

Organy gminy wykonują zadania określone w ustawie o ewidencji ludności jako zadania zlecone z zakresu administracji rządowej.

Wojewoda jest organem wyższego stopnia w stosunku do organów gmin wydających rozstrzygnięcia administracyjne na podstawie ustawy o ewidencji ludności. Ponadto wojewoda sprawuje nadzór nad działalnością organów gmin w zakresie realizacji obowiązków określonych w ustawie.

Na czym polega obowiązek meldunkowy obywateli polskich? 

Obywatel polski przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany wykonywać obowiązek meldunkowy określony w ustawie o ewidencji ludności.

 Obowiązek meldunkowy polega na:

1. zameldowaniu się w miejscu pobytu stałego lub czasowego;
2. wymeldowaniu się z miejsca pobytu stałego lub czasowego;
3. zgłoszeniu wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej oraz powrotu z wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej. 

Za osobę nieposiadającą zdolności do czynności prawnych lub posiadającą ograniczoną zdolność do czynności prawnych obowiązek meldunkowy wykonuje jej przedstawiciel ustawowy, opiekun prawny bądź inna osoba sprawująca nad nią faktyczną opiekę w miejscu ich wspólnego pobytu.

Obowiązku meldunkowego można dopełnić przez pełnomocnika, legitymującego się pełnomocnictwem udzielonym w formie dokumentu elektronicznego (które powinno być opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP), po okazaniu przez pełnomocnika do wglądu jego dowodu osobistego lub paszportu.

Wymeldowania się z miejsca pobytu stałego bądź czasowego, a także zgłoszenia wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej oraz powrotu z wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej można dokonać w formie dokumentu elektronicznego przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, na zasadach określonych w ustawie z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.

Wzory formularzy meldunkowych i zaświadczeń określają upoważnieni ministrowie w rozporządzeniach.

Obowiązek meldunkowy żołnierzy w czynnej służbie

W przypadku żołnierzy w czynnej służbie wojskowej obowiązek meldunkowy:

1. polegający na zameldowaniu się w miejscu pobytu czasowego lub wymeldowaniu się z takiego miejsca jest wykonywany w miejscu pełnienia tej służby u dowódcy jednostki wojskowej, a w miejscu pobytu czasowego w obiekcie wojskowym u komendanta (kierownika, szefa, dowódcy) obiektu;
2. polegający na zgłoszeniu wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej oraz powrotu z tego wyjazdu jest wykonywany w miejscu pełnienia tej służby u dowódcy jednostki wojskowej. 

Wykonanie obowiązku meldunkowego w przypadkach żołnierzy w czynnej służbie następuje poprzez stwierdzenie tego faktu w rozkazie dowódcy jednostki wojskowej lub w książce zameldowań komendanta obiektu wojskowego i nie wymaga zgłoszenia w organie gminy oraz ujęcia w rejestrze PESEL i rejestrach mieszkańców.

 Definicja pobytu stałego i czasowego

Pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania.

Pobytem czasowym jest przebywanie bez zamiaru zmiany miejsca pobytu stałego w innej miejscowości pod oznaczonym adresem lub w tej samej miejscowości, lecz pod innym adresem.

Miejscem pobytu stałego lub czasowego osoby zatrudnionej na statku żeglugi śródlądowej lub morskiej albo zamieszkującej w związku z wykonywaniem pracy w ruchomym urządzeniu mieszkalnym, jest siedziba pracodawcy zatrudniającego tę osobę.

Ilekroć w ustawie jest mowa o pobycie czasowym obywatela polskiego należy przez to rozumieć przebywanie poza miejscem pobytu stałego przez okres ponad 3 miesięcy.

Jak określa się adres zameldowania?

Adres określa się przez podanie:

1. w gminach, które uzyskały status miasta - nazwy miasta (dzielnicy), ulicy, numeru domu i lokalu - jeżeli jest wydzielony, nazwy województwa oraz kodu pocztowego;
2. w pozostałych gminach - nazwy miejscowości, ulicy, jeżeli w miejscowości występuje podział na ulice, numeru domu i lokalu - jeżeli jest wydzielony, nazwy gminy, nazwy województwa oraz kodu pocztowego. 

Adres ten w rejestrze PESEL, rejestrze mieszkańców oraz rejestrze zamieszkania cudzoziemców uzupełnia się o identyfikatory krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju "TERYT".

 Jak należy wykonać obowiązek meldunkowy?

Zameldowanie na pobyt stały lub czasowy służy wyłącznie celom ewidencyjnym i ma na celu potwierdzenie faktu pobytu osoby w miejscu, w którym się zameldowała.

Obywatel polski przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany zameldować się w miejscu pobytu stałego lub czasowego najpóźniej w 30 dniu, licząc od dnia przybycia do tego miejsca.

 Równocześnie można mieć jedno miejsce pobytu stałego i jedno miejsce pobytu czasowego. 

Obywatel polski dokonuje zameldowania się na pobyt stały bądź czasowy w formie pisemnej na formularzu w organie gminy właściwym ze względu na położenie nieruchomości, w której zamieszkuje, przedstawiając do wglądu dowód osobisty lub paszport.

 Obywatel polski dokonujący zameldowania na pobyt stały lub czasowy powinien przedstawić: 

• potwierdzenie pobytu w lokalu, dokonane przez właściciela bądź inny podmiot dysponujący tytułem prawnym do lokalu na formularzu zgłoszenia pobytu stałego czy formularzu zgłoszenia pobytu czasowego, oraz
• do wglądu, dokument potwierdzający tytuł prawny do lokalu tego właściciela bądź podmiotu. Dokumentem potwierdzającym tytuł prawny do lokalu może być w szczególności umowa cywilnoprawna (np. umowa najmu, umowa użyczenia), wypis z księgi wieczystej, decyzja administracyjna lub orzeczenie sądu.

 Przy zameldowaniu na pobyt czasowy należy wskazać deklarowany okres pobytu w tym miejscu.

Jak wykonuje się obowiązek meldunkowy w związku z urodzeniem dziecka?

Zameldowania w stosunku do dzieci obywateli polskich zamieszkujących w Polsce, urodzonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, dokonuje z urzędu kierownik urzędu stanu cywilnego sporządzający akt urodzenia. Zameldowanie na pobyt stały lub czasowy następuje z dniem sporządzenia aktu urodzenia, w miejscu stałego albo czasowego pobytu rodziców bądź tego z rodziców, u którego dziecko faktycznie przebywa.

 Co trzeba podać w formularzu meldunkowym?

 W formularzu zgłoszenia pobytu stałego zamieszcza się:

1. nazwisko i imię (imiona);
2. numer PESEL, o ile został nadany;
3. datę i miejsce urodzenia;
4. kraj urodzenia;
5. adres dotychczasowego miejsca pobytu stałego;
6. kraj poprzedniego miejsca zamieszkania;
7. adres nowego miejsca pobytu stałego;
8. podpis właściciela lokalu lub innego podmiotu dysponującego tytułem prawnym do lokalu;
9. nazwisko i imię pełnomocnika, o ile został ustanowiony.

W formularzu zgłoszenia pobytu czasowego zamieszcza się zaś:

1. nazwisko i imię (imiona);
2. numer PESEL, o ile został nadany;
3. datę i miejsce urodzenia;
4. kraj urodzenia;
5. adres miejsca pobytu stałego;
6. adres miejsca pobytu czasowego;
7. deklarowany okres pobytu;
8. adres dotychczasowego miejsca pobytu czasowego, o ile go posiadał;
9. podpis właściciela lokalu lub innego podmiotu dysponującego tytułem prawnym do lokalu;
10. nazwisko i imię pełnomocnika, o ile został ustanowiony.

W jakim trybie rozstrzyga się o zameldowaniu?

Jeśli dane zgłoszone do zameldowania lub wymeldowania budzą wątpliwości, to o zameldowaniu czy wymeldowaniu rozstrzyga organ gminy w drodze decyzji administracyjnej. Wątpliwości co do stałego lub czasowego charakteru pobytu osoby pod deklarowanym adresem także rozstrzyga organ gminy w drodze decyzji administracyjnej.

Zaświadczenia o zameldowaniu

 Organ dokonujący zameldowania na pobyt stały wydaje z urzędu osobie zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt stały. 

Z kolei organ dokonujący zameldowania na pobyt czasowy wydaje osobie, na jej wniosek, zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt czasowy.

 W zaświadczeniach o zameldowaniu zamieszcza się:

1. imię (imiona) i nazwisko;
2. datę i miejsce urodzenia osoby meldującej się;
3. oznaczenie organu wydającego zaświadczenie;
4. adres jej zameldowania na pobyt stały lub adres zameldowania na pobyt czasowy oraz datę upływu deklarowanego terminu pobytu czasowego.

Zaświadczenia o zameldowaniu są ważne do chwili zmiany miejsca zameldowania, przy czym zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt czasowy jest ważne nie dłużej niż do upływu terminu zameldowania.

W jaki sposób dokonuje się wymeldowania?

Obywatel polski, który opuszcza miejsce pobytu stałego albo opuszcza miejsce pobytu czasowego przed upływem deklarowanego okresu pobytu obowiązany jest wymeldować się.

Obywatel polski dokonuje wymeldowania z miejsca pobytu stałego albo z miejsca pobytu czasowego:

1. w formie pisemnej na formularzu w organie gminy właściwym dla dotychczasowego miejsca pobytu, przedstawiając do wglądu dowód osobisty lub paszport, albo
2. w formie dokumentu elektronicznego na formularzu umożliwiającym wprowadzenie danych do systemu teleinformatycznego ww. organu gminy, pod warunkiem otrzymania przez osobę urzędowego poświadczenia odbioru. 

Obywatel polski może też wymeldować się z miejsca pobytu stałego lub czasowego, dokonując zameldowania w nowym miejscu pobytu.

Co należy podać w formularzu zgłoszenia o wymeldowaniu?

W formularzu zgłoszenia wymeldowania z miejsca pobytu stałego zamieszcza się:

1. nazwisko i imię (imiona);
2. numer PESEL, o ile został nadany;
3. datę i miejsce urodzenia;
4. adres dotychczasowego miejsca pobytu stałego;
5. nazwisko i imię pełnomocnika, o ile został ustanowiony;
6. adres elektroniczny służący do doręczeń, jeżeli osoba dokonała wymeldowania z miejsca pobytu stałego przy wykorzystaniu dokumentu elektronicznego.

W formularzu zgłoszenia wymeldowania z miejsca pobytu czasowego zamieszcza się:

1. nazwisko i imię (imiona);
2. numer PESEL, o ile został nadany;
3. datę i miejsce urodzenia;
4. adres miejsca pobytu stałego;
5. adres dotychczasowego miejsca pobytu czasowego;
6. nazwisko i imię pełnomocnika, o ile został ustanowiony;
7. adres elektroniczny służący do doręczeń, jeżeli osoba dokonała wymeldowania z miejsca pobytu czasowego przy wykorzystaniu dokumentu elektronicznego. 

Jeśli obywatel polski dokonuje wymeldowania z dotychczasowego miejsca pobytu jednocześnie z zameldowaniem w nowym miejscu pobytu, to wymeldowanie następuje na podstawie formularza zameldowania.

Decyzja w sprawie wymeldowania

Organ gminy właściwym ze względu na położenie nieruchomości, w której zamieszkuje obywatel, wydaje z urzędu lub na wniosek właściciela bądź innego podmiotu dysponującego tytułem prawnym do lokalu, decyzję w sprawie wymeldowania obywatela polskiego, który opuścił miejsce pobytu stałego albo opuścił miejsce pobytu czasowego przed upływem deklarowanego okresu pobytu i nie dopełnił obowiązku wymeldowania się.

Jak należy wykonać obowiązek zgłoszenia wyjazdu za granicę?

Obywatel polski, który wyjeżdża z kraju z zamiarem stałego pobytu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, jest obowiązany zgłosić swój wyjazd. Zgłoszenie wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej skutkuje wymeldowaniem z miejsca pobytu stałego i czasowego.

Obywatel polski, który wyjeżdża poza granice Rzeczypospolitej Polskiej, bez zamiaru stałego pobytu, na okres dłuższy niż 6 miesięcy, jest obowiązany zgłosić swój wyjazd oraz powrót.

Zgłoszeń powyższych dokonuje się najpóźniej w dniu opuszczenia miejsca pobytu stałego albo czasowego:

1. w formie pisemnej w organie gminy właściwym ze względu na położenie nieruchomości, w której dotąd zamieszkuje obywatel, przedstawiając do wglądu dowód osobisty lub paszport, albo
2. w formie dokumentu elektronicznego na formularzu umożliwiającym wprowadzenie danych do systemu teleinformatycznego ww. organu gminy, pod warunkiem otrzymania przez osobę urzędowego poświadczenia odbioru.

Co trzeba podać w formularzu zgłoszenia wyjazdu za granicę?

W formularzu zgłoszenia wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej zamieszcza się:

1. nazwisko i imię (imiona);
2. numer PESEL, o ile został nadany;
3. datę i miejsce urodzenia;
4. kraj urodzenia;
5. adres miejsca pobytu stałego;
6. adres miejsca pobytu czasowego;
7. przewidywany okres pobytu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej;
8. datę wyjazdu;
9. kraj wyjazdu;
10. nazwisko i imię pełnomocnika, o ile został ustanowiony;
11. adres elektroniczny służący do doręczeń, jeżeli osoba dokonała zgłoszenia wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej przy wykorzystaniu dokumentu elektronicznego.

Z kolei w formularzu zgłoszenia powrotu z wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej zamieszcza się:

1. nazwisko i imię (imiona);
2. numer PESEL, o ile został nadany;
3. datę i miejsce urodzenia;
4. kraj urodzenia;
5. adres miejsca pobytu stałego;
6. adres miejsca pobytu czasowego;
7. datę powrotu z wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej;
8. nazwisko i imię pełnomocnika, o ile został ustanowiony;
9. adres elektroniczny służący do doręczeń, jeżeli osoba dokonała zgłoszenia powrotu z wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej przy wykorzystaniu dokumentu elektronicznego.

Jak wymeldowuje się osobę zmarłą?

Zgłoszenie zgonu dokonane w urzędzie stanu cywilnego, zgodnie z przepisami prawa o aktach stanu cywilnego, zastępuje wymeldowanie osoby zmarłej z miejsca pobytu stałego i czasowego.

Podstawa prawna: 

• ustawa z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 657).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl