Zmiany dla dyplomatów

Ustawa o zmianie ustawy o służbie zagranicznej oraz ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne dotyczy m.in. wprowadzenia na poziomie ustawowym precyzyjnych i stabilnych zasad wypłacania świadczeń przysługujących pracownikom placówek zagranicznych, określenia dodatkowych wymogów kompetencyjnych dla osób starających się o uzyskanie statusu dyplomaty zawodowego i wprowadzenia rozwiązania wpływającego na zwiększenie atrakcyjności zatrudnienia w służbie zagranicznej.

Co przewiduje ustawa z dnia 8 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o służbie zagranicznej oraz ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne?

Nowelizacja ta wprowadza między innymi następujące zmiany:

1. wprowadza modyfikację regulacji umożliwiającej dalsze zatrudnienie osoby, która ukończyła 65 lat; 
2. przewiduje, że dyplomata zawodowy, po wygaśnięciu stosunku pracy w służbie zagranicznej w związku ukończeniem 65 lat, będzie miał prawo do posługiwania się ostatnim nadanym mu stopniem dyplomatycznym z określeniem „w stanie spoczynku”;
3. znosi wymóg posiadania wyłącznie obywatelstwa polskiego przez m.in. dyplomatów zawodowych i pracowników zagranicznych;
4. przewiduje zmiany w katalogu stopni dyplomatycznych przez przywrócenie stopnia attaché oraz ambasadora tytularnego, który będzie mógł być nadany tylko dyplomatom zawodowym;
5. wprowadza dwie kategorie stopni dyplomatycznych. Wyższy stopień dyplomatyczny zostaje nadany dyplomacie zawodowemu, który ukończył z wynikiem pozytywnym wyższą kwalifikację dyplomatyczną. Ustawa określa zasady przeprowadzania wyższej kwalifikacji dyplomatycznej: częstotliwość, warunki dopuszczenia, czas przeprowadzenia, etapy kwalifikacji. Za przeprowadzenie wyższej kwalifikacji dyplomatycznej będzie odpowiadać komisja powołana przez Szefa Służby Zagranicznej. Szczegółowy tryb pracy komisji, w tym sposób przeprowadzenia wyższej kwalifikacji dyplomatycznej oraz ustalenia jej wyniku zostanie dookreślony na poziomie aktów wewnętrznych;
6. odchodzi od zasady, że stopnie dyplomatyczne są funkcjami w placówkach zagranicznych;
7. zakłada jasne określenie ścieżek kariery w służbie zagranicznej oraz przywrócenie przejrzystych kryteriów awansu na kolejne stopnie dyplomatyczne. Nowelizacja porządkuje kwestie, określając na poziomie ustawy procedurę nadawania kolejnych stopni dyplomatycznych. Procedura zakłada, że Szef Służby Zagranicznej nadaje stopień dyplomatyczny attaché członkowi służby zagranicznej, który złożył z wynikiem pozytywnym egzamin dyplomatyczno-konsularny. Nadanie pierwszego stopnia dyplomatycznego innego (wyższego) niż attaché jest możliwe, jeśli przemawia za tym dotychczasowe doświadczenie zawodowe członka służby zagranicznej, posiadane wykształcenie, umiejętności, uprawnienia i kwalifikacje zawodowe. Wyższy stopień dyplomatyczny, będzie nadawany dyplomacie zawodowemu, który uzyskał pozytywny wynik wyższej kwalifikacji dyplomatycznej;
8. wprowadza zmiany dotyczące seminarium dyplomatyczno-konsularnego oraz aplikacji dyplomatyczno-konsularnej, a także zmienia niektóre wymogi stawiane uczestnikom i aplikantom;
9. określa szczegółowo sposób obliczania dodatku zagranicznego, ze wskazaniem, że do stopni dyplomatycznych przyporządkowane są określone dla danego stopnia dyplomatycznego mnożniki kwoty bazowej dla członków korpusu służby cywilnej, służące do ustalenia wysokości dodatku służby zagranicznej. Przewiduje także wydanie rozporządzenia w sprawie mnożników służących do ustalenia wysokości dodatku służby zagranicznej, w którym wysokość mnożników kwoty bazowej dla 9 stopni dyplomatycznych zostanie zrównana z obowiązującą wysokością mnożników kwoty bazowej dla 9 stopni służbowych w służbie cywilnej;
10. przenosi na poziom ustawy szczegółowe zasady przyznawania niektórych świadczeń, w tym: przydzielania lokali mieszkalnych oraz rozliczania kosztów ich eksploatacji; zwrotu kosztów leczenia, w tym określenia katalogu uzasadnionych świadczeń i usług medycznych, za które taki zwrot przysługuje; pokrycia opłat z tytułu obowiązkowego przygotowania przedszkolnego oraz nauki w szkołach typu podstawowego lub średniego; przypadków, w których przysługuje pokrycie kosztów przejazdu do Polski i z powrotem; zwrotu kosztów podróży przesiedleniowej oraz ryczałtu na przewóz mienia; wypłaty i wysokości zasiłku adaptacyjnego; świadczeń przysługujących członkom służby zagranicznej wykonującym obowiązki w placówce o podwyższonym stopniu zagrożenia bezpieczeństwa. Nowelizacja przewiduje, aby dodatek rozłąkowy, przysługujący osobom, które ze względów bezpieczeństwa przesiedlają się na placówkę zagraniczną bez członków rodziny, zastąpić szerszym pakietem świadczeń, obejmujących dodatek finansowy oraz świadczenia urlopowe, zróżnicowane w zależności od stopnia zagrożenia placówki zagranicznej, w której członek służby zagranicznej wykonuje obowiązki służbowe;
11. przewiduje zmiany w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, polegające na objęciu obowiązkiem składania oświadczeń majątkowych: Szefa Służby Zagranicznej, pełnomocnych przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej w innym państwie lub przy organizacji międzynarodowej, dyplomatów zawodowych, dyplomatów delegowanych, pracowników zagranicznych, którym nadano stopień dyplomatyczny na czas pełnienia obowiązków w placówce zagranicznej. Osoby, na które nałożono obowiązek składania oświadczenia o stanie majątkowym, złożą po raz pierwszy to oświadczenie do dnia 31 marca 2025 r., według stanu na dzień 31 grudnia 2024 r.

Kiedy nowelizacja wchodzi w życie?

Nowelizacja, co do zasady, wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2025 r.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl