Sprawdź jakie masz prawa w pracy za granicą

17.7.2009

1 maja 2004 r. Polska stała się członkiem Unii Europejskiej. Od tego dnia Polacy zatrudnieni w krajach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (czyli w Islandii, Lichtensteinie i Norwegii) objęci zostali ochroną, jaką gwarantuje koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego. Od kwietnia 2006 r. zasady koordynacji mają także zastosowanie do Polaków podejmujących aktywność zawodową w Szwajcarii.

Przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego zawierają reguły, dzięki którym osoby podejmujące pracę równocześnie lub kolejno w kilku państwach członkowskich, unikają negatywnych następstw podlegania systemom zabezpieczenia społecznego różnych państw. Zapewniają równe traktowanie każdego obywatela Unii i dają prawo do opieki lekarskiej, świadczeń chorobowych, rodzinnych, emerytur czy rent. Wskazują, w którym kraju osoba pracująca lub prowadząca działalność za granicą podlega ubezpieczeniom społecznym. Gwarantują, że świadczenia nabyte w jednym państwie, np. emerytura będą wypłacane, także jeśli osoba uprawniona przeniesie się do innego państwa.

Zasady

Wspólnotowa koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego jest oparta na czterech generalnych zasadach:

równego traktowania - zasada ta zabezpiecza osoby przemieszczające się przed jakąkolwiek dyskryminacją bezpośrednią lub pośrednią przy stosowaniu przepisów z zakresu zabezpieczenia społecznego,
jedności stosowanego ustawodawstwa - zasada ta zabezpiecza przed sytuacją, w której osoba wykonująca pracę w jednym lub kilku państwach nie jest objęta zabezpieczeniem społecznym w żadnym z nich, lub jest nim objęta w kilku państwach jednocześnie,
zachowania praw nabytych oraz w trakcie nabywania - zasada ta zapewnia, że świadczenia przyznane w jednym z państw UE są przekazywane osobie uprawnionej niezależnie od jej miejsca zamieszkania,
sumowania okresów ubezpieczenia - zasada ta umożliwia uwzględnianie okresów ubezpieczenia, lub innych równorzędnych okresów, przebytych w kilku państwach UE przy ustalaniu prawa do świadczeń z zabezpieczenia społecznego.

Przepisy o wspólnotowej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego obowiązują w państwach członkowskich UE, krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandii, Lichtensteinie, Norwegii) oraz w Szwajcarii.

Prawa

Prawa przysługujące wszystkim obywatelom UE:

1. Prawo do emerytury lub renty

Osoba, która uzyskała w Polsce prawo do emerytury lub renty, nie traci go, kiedy wyjeżdża do innego kraju. Emerytura i renta inwalidzka jest przyznawana i wyliczana według przepisów każdego kraju, w którym dana osoba pracowała. Natomiast renta z tytułu wypadku przy pracy i choroby zawodowej przyznawana jest na podstawie przepisów prawa tego państwa, w którym dana osoba pracowała w momencie, kiedy uległa wypadkowi lub zachorowała.

Zgodnie z zasadą sumowania okresów ubezpieczenia, praca w każdym kraju unijnym liczy się do stażu potrzebnego do uzyskania emerytury lub renty. Jeśli ktoś za krótko pracował w Polsce, ZUS doliczy mu okresy opłacania składek na ubezpieczenie za granicą, Jeśli ktoś za krótko pracował za granicą, odpowiednik ZUS za granicą dolicza mu okresy ubezpieczenia w Polsce. W przypadku, gdy ktoś pracował w kilku krajach Unii, każde z tych państw uwzględni okresy zatrudnienia na ich terytorium i proporcjonalnie do nich wyliczy część emerytury. Sumowaniu podlegają okresy opłacania składek, zatrudnienia lub pracy na własny rachunek lub okresy nieskładkowe, które są uznawane przez kraje, w których dana osoba pracowała, a także okresy zamieszkania, jeśli są uznawane w tych krajach.

Wniosek o przyznanie emerytury lub renty należy składać w kraju zamieszkania (w Polsce do ZUS, za granicą - do odpowiednika ZUS). Przy załatwianiu spraw związanych z emeryturą lub rentą stosuje się formularze unijne z serii E 200.

2. Prawo do renty rodzinnej

Osoba, która uzyskała w Polsce prawo do renty rodzinnej po zmarłym rodzicu lub małżonku, nie traci go, kiedy wyjeżdża do innego kraju Unii. Jeśli zmarła osoba była zatrudniona lub pracowała na własny rachunek, renta rodzinna po niej zostanie naliczona zgodnie z zasadami jakie miałyby zastosowanie do samej osoby ubezpieczonej. W przypadku, jeśli zmarły był na emeryturze, renta po nim zostanie obliczona zgodnie z przepisami kraju, z którego zmarły ją otrzymywał. Jeśli pracował w kilku krajach - zgodnie z przepisami obowiązującymi w każdym z nich. Przy obliczaniu renty rodzinnej zostanie uwzględniony staż pracy zmarłego we wszystkich krajach, w których pracował.

W sytuacji, kiedy renta rodzinna jest wypłacana przez instytucję innego państwa, w którym jest to świadczenie rodzinne, a nie ubezpieczeniowe, a jej wysokość jest niższa od wysokości polskiej renty rodzinnej, ZUS jest zobowiązany do wypłacania dodatku stanowiącego różnicę w wysokości renty.

Warto pamiętać, że o rentę rodzinną należy wystąpić samemu, składając wniosek w ZUS (w Polsce) albo w odpowiedniej instytucji w tym kraju, gdzie zmarły był ubezpieczony. Przy rozpatrywaniu wniosku o rentę stosuje się unijny formularz E 203 „Rozpatrzenie wniosku o rentę rodzinną".

3. Prawo do zasiłku pogrzebowego

W krajach UE zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która poniosła koszty pogrzebu zmarłego. Jest wypłacany tylko przez jedno państwo - to, w którym zmarła osoba była ubezpieczona, niezależnie od tego, na terenie którego kraju ktoś zmarł.

Wniosek o przyznanie zasiłku pogrzebowego należy złożyć w ZUS lub KRUS albo w ich odpowiedniku w kraju, gdzie była ubezpieczona i zmarła ta osoba. W przypadku występowania do instytucji zagranicznych można także skorzystać z pośrednictwa ZUS, który skontaktuje się w sprawie zasiłku ze swoim odpowiednikiem za granicą.

W przypadku występowania o zasiłek pogrzebowy stosowany jest formularz unijny E 124 „Wniosek o zasiłek pogrzebowy".

4. Prawo do świadczeń w razie choroby lub macierzyństwa

W ramach tego rodzaju świadczeń w Polsce przysługują pracownikom:

wynagrodzenie na czas choroby, które wypłaca pracodawca,
zasiłek chorobowy,
świadczenie rehabilitacyjne,
zasiłek wyrównawczy,
zasiłek macierzyński,
zasiłek opiekuńczy.

Osobom podlegającym ubezpieczeniom KRUS przysługuje w naszym kraju:

zasiłek chorobowy,
zasiłek macierzyński.

Należy pamiętać, że w Polsce jednym z niezbędnych warunków uzyskania prawa do tych świadczeń jest określony przepisami okres ubezpieczenia, czyli opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.

Świadczenia z tytułu choroby lub macierzyństwa przyznaje i wypłaca kraj, w którym dana osoba jest ubezpieczona. Zgodnie z przepisami wspólnotowymi świadczenia te będą wypłacane nawet w przypadku, jeśli ktoś mieszka na stałe lub przebywa w innym państwie niż to, w którym jest ubezpieczony i z którego pobiera świadczenia.

Jeśli zatem osoba występująca o świadczenia z tytułu choroby lub macierzyństwa:

mieszka i pracuje w Polsce, ale wyjeżdża na leczenie do innego kraju - otrzyma świadczenia z Polski,
mieszka na stałe w innym kraju niż ten, w którym pracuje - zasiłek wypłaci kraj, gdzie pracuje,
mieszka i pracuje w jednym kraju, a oprócz tego pracuje jeszcze w innym - otrzyma świadczenie z kraju, w którym mieszka i pracuje

W przypadku świadczeń z tytułu choroby lub macierzyństwa również obowiązuje prawo sumowania, co umożliwia przyznanie świadczenia w sytuacji, kiedy w danym państwie masz za krótki staż lub mieszkasz krócej, niż tego wymagają przepisy, ale masz odpowiedni staż nabyty w innych krajach. Także w tym przypadku obowiązuje zasada niekumulowania świadczeń, co oznacza, że świadczenie jest wypłacane tylko przez jeden kraj i nie można otrzymać kilku takich samych świadczeń za ten sam okres ubezpieczenia.

5. Prawo do świadczeń dla osób bezrobotnych

Prawo do zasiłku w Polsce przysługuje osobie, która:

w okresie 18 miesięcy przed zarejestrowaniem w urzędzie pracy przez co najmniej 365 dni opłacała składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy od co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę,
dla której nie ma propozycji odpowiedniej pracy, propozycji szkolenia lub stażu, prac interwencyjnych lub robót publicznych,
regularnie zgłasza się do urzędu pracy, wykazując gotowość do podjęcia pracy.

Jeśli osoba występująca o zasiłek dla bezrobotnych:

uzyska w Polsce prawo do zasiłku i wyjedzie za granicę w poszukiwaniu pracy - zachowa prawo do zasiłku w przyznanej w Polsce wysokości przez maksymalnie 3 miesiące od dnia wyjazdu pod warunkiem, że była zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy przynajmniej przez 4 tygodnie, zgłosiła swój wyjazd do wojewódzkiego urzędu pracy, który wystawił jej formularz unijny E 303 oraz po przyjeździe do państwa poszukiwania pracy zarejestrowała się w urzędzie pracy tego państwa w ciągu 7 dni od wyjazdu - spełnienie tego warunku oznacza wypłatę zasiłku dla bezrobotnych również za okres pozostawania w podróży; jeśli nie zostanie zachowany termin 7 dni wówczas zasiłek będzie przysługiwał dopiero od dnia zarejestrowania, pomniejszony o czas pozostawania w podróży,
pracowała w jednym z państw członkowskich Unii i tam straciła pracę - prawo do świadczeń z tytułu bezrobocia uzyska po spełnieniu wymogów postawionych przez ustawodawstwo tego państwa, w którym była ostatnio zatrudniona (przepisy w poszczególnych państwach członkowskich są zróżnicowane).

Również w przypadku świadczeń z tytułu bezrobocia obowiązuje prawo do sumowania okresów zatrudnienia i ubezpieczenia we wszystkich krajach UE i EOG, a także Szwajcarii. Oznacza to, że do okresu uprawniającego do zasiłku dla bezrobotnych zalicza się także okresy zatrudnienia lub ubezpieczenia w ramach pracy najemnej we wszystkich państwach UE i EOG, a także Szwajcarii.

W staraniach o zasiłek dla osób bezrobotnych w ramach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego stosuje się formularze unijne z serii E 300.

6. Prawo do świadczeń rodzinnych

W Polsce świadczenia rodzinne są finansowane z budżetu państwa i przyznawane zależnie od tego, w jakiej sytuacji losowej i ekonomicznej znalazła się rodzina. Należą do nich:

zasiłek rodzinny dla rodziców, dla opiekuna prawnego lub faktycznego dziecka, zasiłek dla osoby pełnoletniej, która się uczy i samotnie wychowuje dziecko, zasiłek dla osób uczących się,
jednorazowy dodatek z tytułu urodzenia się dziecka, dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka,
świadczenie pielęgnacyjne,
zasiłek pielęgnacyjny,
jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka.

Niektóre państwa członkowskie uzależniają prawo do świadczeń rodzinnych od tego, jak długo występująca o nie osoba pracowała i była ubezpieczona oraz czy mieszka lub jak długo mieszka na ich terytorium. Jeśli osoba występująca o świadczenia rodzinne:

uzyskała do nich prawo w jednym kraju, ale mieszka na terenie innego państwa - zachowuje to prawo;
jest zatrudniona na umowę o pracę u zagranicznego pracodawcy lub prowadzi za granicą działalność gospodarczą - podlega przepisom kraju, w którym pracuje;
została oddelegowana przez pracodawcę z Polski do pracy za granicą - będzie otrzymywać świadczenia rodzinne z Polski;
jest bezrobotna i nabyła prawo do zasiłku z tytułu bezrobocia za granicą - podlega ustawodawstwu kraju, który wypłaca zasiłek;
jest bezrobotna i nabyła prawo do zasiłku z tytułu bezrobocia w Polsce - podlega ustawodawstwu Polski;
jest emerytem lub rencistą, pracowała lub pracuje za granicą i ma dzieci na utrzymaniu - ma prawo tylko do zasiłku rodzinnego (w niektórych państwach członkowskich również do dodatku do emerytury lub renty na utrzymanie dziecka);
jest studentem i wychowuje dziecko - podlega przepisom kraju, w którym się uczy;
jest sierotą po pracowniku lub osobie pracującej na własny rachunek - podlega przepisom państwa, w którym zmarły pracował (jeśli pracował w kilku krajach, sierota podlega przepisom kraju, w którym mieszka albo w którym zmarły pracował najdłużej).

Przy załatwianiu spraw związanych ze świadczeniami rodzinnymi do wymiany informacji pomiędzy instytucjami państw członkowskich stosowane są formularze unijne z serii E 400.

7. Prawo do opieki medycznej

Opieka medyczna przysługuje osobom ubezpieczonym w Polsce lub w innym kraju Unii. Uprawnienie do opieki zdrowotnej w jednym kraju UE upoważnia do opieki we wszystkich innych państwach członkowskich, ale nie w takim samym zakresie.

Zakres do świadczeń medycznych może być zróżnicowany w poszczególnych krajach unijnych, jeśli dana osoba:

jest pracownikiem lub pracuje na własny rachunek - ma prawo do korzystania z pełnego zakresu świadczeń zdrowotnych wraz ze swoją rodziną w kraju, gdzie mieszka na stałe i tam, gdzie pracuje;
jest pracownikiem przygranicznym - ma prawo do pełnego zakresu świadczeń w kraju pracy i zamieszkania;
jest marynarzem lub lotnikiem (tj. pracownikiem transportu międzynarodowego) - ma pełny zakres świadczeń w kraju bandery lub linii lotniczych;
jest pracownikiem samochodowego transportu międzynarodowego - ma prawo do pełnego zakresu świadczeń wraz ze swoją rodziną w kraju, gdzie siedzibę ma jej pracodawca;
jest pracownikiem oddelegowanym - podlega ubezpieczeniu kraju, w którym mieszka na stałe;
jest emerytem lub rencistą :
- mieszkającym w innym państwie niż to, z którego otrzymuje emeryturę - świadczenia zdrowotne należą mu się z kraju wypłacającego emeryturę,
- otrzymującym emeryturę lub rentę z kilku krajów - świadczenia zdrowotne należą mu się z kraju zamieszkania,
- otrzymuje emeryturę lub rentę z kilku krajów, ale mieszka jeszcze w innym - świadczenia zdrowotne należą mu się w kraju, gdzie najdłużej podlegał ubezpieczeniu zdrowotnemu;
ubiega się dopiero o emeryturę lub rentę - uzyska świadczenia zdrowotne z kraju zamieszkania;
jest bezrobotna i poszukuje pracy w kraju członkowskim - świadczenia zdrowotne należą się jej i rodzinie z kraju, gdzie szuka pracy;
jest studentem - ma prawo do pełnego zakresu świadczeń;
wyjechała turystycznie - ma prawo tylko do niezbędnych świadczeń w razie wypadku lub choroby;
wyjechała za granicę na okres porodu - ma prawo do świadczeń koniecznych tylko w razie przedwczesnego porodu.

Aby móc skorzystać z opieki medycznej za granicą, powinieneś przed wyjazdem zaopatrzyć się w Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). Otrzymasz ją w Oddziale Narodowego Funduszu Zdrowia.

Gdzie uzyskać szczegółowe informacje

Instytucje odpowiedzialne w Polsce za systemy zabezpieczenia społecznego, które służą informacją i pomocą w zakresie uprawnień do świadczeń społecznych i zdrowotnych to:

w przypadku emerytur, rent, świadczeń wypadkowych, chorobowych i macierzyńskich:
- właściwa władza: Minister Pracy i Polityki Społecznej,
- instytucje łącznikowe: centrale ZUS i KRUS, Zakład Emerytalno- Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji,
- instytucje właściwe (do których należy się zwracać z wnioskami i które przyznają lub wypłacają świadczenia): wyznaczone regionalne oddziały ZUS i KRUS, Zakład Emerytalno-Rentowy MSWiA, Wojskowe Biuro Emerytalne w Warszawie, Biuro Emerytalne Służby Więziennej w Warszawie, Wydział IV do Spraw Sędziów i Prokuratorów w Stanie Spoczynku - Departament Kadr w Ministerstwie Sprawiedliwości w Warszawie, w zakresie świadczeń macierzyńskich i chorobowych - pracodawcy;
w przypadku świadczeń zdrowotnych:
- właściwa władza - Minister Zdrowia,
- instytucja łącznikowa - Narodowy Fundusz Zdrowia,
- instytucje właściwe - oddziały regionalne NFZ, którym podlega pracownik;
w przypadku świadczeń dla bezrobotnych:
- właściwa władza - Minister Pracy i Polityki Społecznej,
- instytucja łącznikowa - Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej,
- instytucje właściwe - wojewódzkie urzędy pracy;
w przypadku świadczeń rodzinnych:
- właściwa władza - Minister Pracy i Polityki Społecznej,
- instytucja łącznikowa - Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej,
- instytucje właściwe - regionalne ośrodki polityki społecznej przy urzędach marszałkowskich.

Formularze

Do przyznania i wyliczenia świadczeń, o które starają pracownicy wyjeżdżający do pracy za granicę, o których jest mowa wyżej, jest niezbędne wypełnienie odpowiednich formularzy unijnych, wprowadzonych przez prawo wspólnotowe w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Szczegółowych informacji o rodzajach formularzy, które należy wypełnić w danej sytuacji, należy zasięgnąć we wspomnianych wyżej instytucjach właściwych.

Przepisy wspólnotowe

Równe traktowanie każdego obywatela, równy dostęp do świadczeń społecznych oraz zachowanie nabytych praw w krajach członkowskich UE, państwach EOG oraz Szwajcarii gwarantują dwa najważniejsze aktyw prawne:

Rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego w stosunku do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.Urz. WE NR L 149 z dnia 5 lipca 1971 z późn. zm.)
Rozporządzenie Rady (EWG) nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego w stosunku do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.Urz. WE Nr L 74 z dnia 27 marca 1972 r. z późn. zm.)

Najczęściej zadawane pytania

W tym dziale prezentujemy pytania od obywateli dotyczące zagadnień pracy i swiadczeń w krajach UE. Odpowiedzi udzielają eksperci Minsterstwa.

W jakim urzędzie w Anglii należy złożyć wniosek o angielski zasiłek rodzinny oraz jakie dokumenty należy przedłożyć? Pan X pracujący w Anglii jest ojcem dziecka, które razem z matką przebywa w Polsce.

Zgodnie z przepisami wspólnotowymi, osoby pracujące legalnie w jednym z państw członkowskich (np.

: w Anglii) są uprawnione do świadczeń lub zasiłków rodzinnych na członków swojej rodziny, którzy zamieszkują w innym Państwie członkowskim, jednak pod warunkiem, że spełniają kryteria do przyznania takich świadczeń zgodnie z obowiązującym w tym Państwie ustawodawstwie. W związku z powyższym, w przypadku ubiegania się o świadczenia rodzinne w Anglii, Pan X powinien złożyć do właściwej instytucji w angielskiej wniosek o zasiłek rodzinny, wraz z wymaganymi ustawodawstwem dokumentami (m.in. polskie akty urodzenia dzieci). Wszelkie informacje na temat świadczeń rodzinnych i wymaganych dokumentów oraz wnioski dostępne są na stronie internetowej instytucji właściwej do przyznania świadczeń rodzinnych w Anglii pod adresem: http://www.hmrc.gov.uk/ lub http://www.inlandrevenue.gov.uk/. Instytucją przyznającą i wypłacającą zasiłki rodzinne w Anglii jest: Inland Revenue Child Benefit Office P O Box 1 Newcastle-upon-Tyne NE88 1AA Po spełnieniu warunków do przyznania świadczeń na podstawie ustawodawstwa angielskiego oraz złożeniu odpowiedniego wniosku, instytucja angielska wystawi oraz prześle do Polski formularze z serii E-400 (nie są to wnioski o świadczenia rodzinne), w celu potwierdzenia uprawnień rodziny Pana X do świadczeń rodzinnych w Polsce. Po uzupełnieniu odpowiednich formularzy w cz. B przez właściwą instytucję w Polsce oraz potwierdzeniu uprawnień, formularze zostaną odesłane bezpośrednio do instytucji angielskiej, która na ich podstawie ustali prawo Pana X do świadczeń rodzinnych oraz wysokość świadczeń lub zasiłków w Anglii.

Pan X pracuje w Niemczech. W Polsce synowie Pana X studiują. W związku z powyższym gdzie należy złożyć wniosek oraz czy w związku z powyższym należą się świadczenia rodzinne w Niemczech?

W ramach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego warunki uzyskania wszelkich świadczeń określone są w ustawodawstwie danego kraju. Aby uzyskać pełną wysokość niemieckich świadczeń osoba tam pracująca powinna przede wszystkim odprowadzać składki na ubezpieczenie społeczne w Niemczech, mieszkać na terytorium Niemiec oraz odprowadzać tam podatki.

W przypadku uzyskania pełnoletniości przez dzieci, również znaczenie ma liczba godzin tygodniowo nauki w szkole. Przede wszystkim Pan X powinien złożyć wniosek o świadczenia tzw. kindergeld w Agentur für Arbeit (Familienkasse) w miejscu zamieszkania w Niemczech. Niemiecka instytucja powinna wystawić formularz E 411, który ma potwierdzić stan rodziny w Polsce i stwierdzić uprawnienia do świadczeń rodzinnych oraz formularz E 402 - zaświadczenie o kontynuacji nauki dla potrzeb przyznania świadczeń rodzinnych. Formularze potwierdzają m.in. pracę i zamieszkanie Pana X na terytorium Niemiec. Po wypełnieniu przez Niemców formularzy w części A, druki zostaną przekazane do instytucji właściwej w Polsce, ze względu na adres zamieszkania matki z dziećmi w województwie, czyli do odpowiedniego Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej (ROPS), w którym formularz zostanie uzupełniony w części B. ROPS sprawdzi sytuację matki i dzieci w Polsce, tzn. uzupełni informacje dotyczące prawa do zasiłku w Polsce, ewentualnej kwoty pobieranych świadczeń oraz dochodu na jednego członka rodziny, natomiast szkoła potwierdzi kontynuację nauki przez dzieci i poda również ilość godzin nauki w tygodniu. Następnie formularze zostaną przekazane ponownie do Niemiec. Po uzyskaniu wszystkich danych Strona niemiecka orzeknie czy i w jakiej kwocie przysługują Państwu X zasiłki na pełnoletnie, studiujące dzieci.

Jestem Polakiem i żyję w związku z Niemką. Ja mieszkam w Polsce i tutaj pracuję, a moja partnerka Niemczech i tam jest zatrudniona. W listopadzie 2006 r. urodziło się córka. Ma ona obywatelstwo niemieckie i mieszka razem z matką w Niemczech, lecz zostało jej nadane moje nazwisko. W odpowiednim urzędzie potwierdziłem, że jestem ojcem dziecka. W myśl ustawy o świadczeniach rodzinnych złożyłem wniosek w ośrodku pomocy społecznej w Polsce o wypłatę jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka - tzw. becikowego. OPS uznał moją sprawę za zbyt skomplikowaną i wniosek trafił do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Katowicach. Po kilku dniach otrzymałem pismo z ROPS z prośbą o dostarczenie kilkunastu dokumentów wraz z tłumaczeniami, ponieważ mój wniosek został odebrany jako ubieganie się przeze mnie o zasiłek rodzinny wraz z dodatkami. Ja natomiast ubiegałem się o 1000 zł becikowego, które należy się każdej rodzinie bez względu na jej dochody, na nowo narodzone dziecko. Czy przysługuje ono na córkę?

Tak. Zgodnie z art. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka wchodzi w skład świadczeń rodzinnych. A zatem wchodzi w zakres przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego - rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1408/71 oraz rozporządzenia Rady (EWG) Nr574/72. Zgodnie z nimi, w razie zbiegu (kumulacji) uprawnień do świadczeń z ustawodawstw dwóch różnych państw członkowskich w odniesieniu do tego samego członka rodziny (na to samo dziecko), ustalane jest państwo właściwe zgodnie z prawem pierwszeństwa do wypłaty świadczeń rodzinnych. Jeśli rodzice wykonują działalność zawodową na terytorium dwóch różnych państw unijnych, państwem właściwym do wypłaty świadczeń i zasiłków rodzinnych jest państwo, w którym mieszka dziecko, a zatem w tym przypadku są to Niemcy. Polska powinna wypłacić jedynie nadwyżkę (różnicę) pomiędzy wysokością niemieckich świadczeń rodzinnych a wysokością świadczeń rodzinnych należnych w Polsce, np. "becikowego".

Mam 10-letnią córkę, którą sama wychowuję. Dziecko ma orzeczoną niepełnosprawność do 31 sierpnia 2008 r. Ojciec dziecka jest pozbawiony praw rodzicielskich i nie utrzymuje kontaktów z córką. Otrzymuję z ośrodka pomocy społecznej zaliczkę alimentacyjną, zasiłek rodzinny, dodatek pielęgnacyjny i rehabilitacyjny. Obecnie pracuję, ale wkrótce zamierzam wyjechać na stałe do Szwecji i tam wyjść za mąż. Czy w związku z tym będą mi się należały świadczenia i będę mogła się o niej dalej starać? Czy powinnam się o nie ubiegać tutaj czy w Szwecji? Jaka jest procedura przy załatwianiu takich świadczeń?

Z chwilą wyjazdu na stałe do Szwecji czytelniczka będzie musiała poinformować o tym gminę, która wstrzyma wypłatę świadczeń rodzinnych w Polsce. Jeśli zacznie pracować w Szwecji lub będzie podlegała pod tamtejsze (szwedzkie) ustawodawstwo w związku z odprowadzaniem tam składek na ubezpieczenia społeczne, zameldowaniem jej i dziecka, państwem właściwym do wypłaty świadczeń rodzinnych będzie Szwecja. Będą się one należały po spełnieniu warunków przewidzianych przez tamtejsze prawo. Czytelniczka powinna zabrać z Polski akt urodzenia dziecka oraz dokumenty dotyczące rozwodu, pozbawienia praw rodzicielskich ojca dziecka, dokumenty potwierdzające rezygnację z zasiłków rodzinnych w Polsce, orzeczenie o niepełnosprawności dziecka oraz decyzję o zasądzeniu alimentów. Z tymi dokumentami powinna udać się do urzędu szwedzkiego, Försäkringskassan, w celu wszczęcia procedury ubiegania się tamtejsze świadczenia rodzinne. Więcej informacji czytelniczka uzyska we właściwej instytucji szwedzkiej.

Kto powinien wypełnić formularz E 402, będący zaświadczeniem o kontynuacji nauki dla potrzeb przyznania świadczeń rodzinnych? W części A tego formularza jest wymieniony wnioskodawca w sprawie świadczeń np. w Niemczech i tylko uczeń lub student w Polsce. Część B jest przeznaczona - zgodnie z treścią - dla szkoły i placówki szkolnictwa wyższego, która swoją pieczątką i podpisem ma potwierdzić fakt odbywania nauki. Zdarzyło się, że instytucja niemiecka odesłała, jako nieprawidłowo potwierdzony, formularz E 402, który był opieczętowany przez nasz rops w Łodzi, ponieważ tam jest miejsce dla szkoły.

Zgodnie z art. 21 ustawy z dn. 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych, funkcję instytucji właściwych w sprawach świadczeń rodzinnych realizowanych w ramach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, pełni samorząd województwa -oraz wyznaczone Regionalne Ośrodki Polityki Społecznej. W przypadku potwierdzania formularza E402 - zaświadczenie dot. kontynuacji nauki dla potrzeb przyznania świadczeń rodzinnych, ROPS, do którego został przesłany formularz, zwraca się do odpowiedniej szkoły, uniwersytetu lub placówki szkolnictwa wyższego, celem potwierdzenia formularza w cz. B. W przypadku, kiedy szkoła lub placówka szkolnictwa wyższego nie może zaświadczyć na przekazanym formularzu, dopuszcza się by ROPS zwrócił się do szkoły o wydanie zaświadczenia na odpowiedniku polskiej wersji językowej - formularza E402 w cz. B. Wówczas w oparciu o wydane zaświadczenie ROPS wypełnia formularz E402 i potwierdza pieczęcią za zgodność z wypełnionym zaświadczeniem, dołączając wydane zaświadczenie.

Mąż pracuje w Irlandii ponad 3 lata. Ja z dwójką dzieci mieszkam w Polsce. Czy mimo, że nie pracuję, mogę się ubiegać o świadczenia rodzinne?

Mąż pracujący w Irlandii może się ubiegać o irlandzki zasiłek rodzinny. W tym celu musi złożyć wniosek o irlandzkie świadczenia na dziecko przebywające z matką w Polsce. Robi to w tamtejszym urzędzie Department of Social and Family Affairs, Child Benefit Office, Oliver Plunkett Road Letterkenny, Co, Donegal. Przy składaniu wniosku mąż pracujący w Irlandii uzyska informacje, jakie dokumenty musi tam przedłożyć.

Wówczas urząd irlandzki wystawi formularz E 411, który następnie przekaże do polskiej instytucji właściwej, czyli Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej, odpowiedniego ze względu na miejsce zamieszkania matki z dzieckiem. ROPS przedstawi w formularzu informacje dotyczące aktywności zawodowej matki oraz sprawdzi czy w Polsce pobierane są świadczenia rodzinne. Wypełnione dokumenty zostaną z powrotem przekazane do Irlandii. W zależności od tego czy rodzina spełnia warunki przewidziane przez tamtejsze przepisy, powinna zostać wydana decyzja o ewentualnym przyznaniu irlandzkich świadczeń rodzinnych.

Jestem matką dwójki dzieci w wieku szkolnym. Nie przysługuje mi rodzinne na dzieci ze względu na moje zarobki (przekraczają górną granicę dochodu na członka rodziny). Nie występowałam o alimenty. Mój konkubent - ojciec dzieci, pracuje w Anglii. Czy w tej sytuacji ma on szanse na otrzymanie zasiłku na dzieci?

W związku z zasadami koordynacji wspólnotowej, pierwszeństwo ma zastosowanie ustawodawstwo państwa, w którym wykonywana jest praca legalna i w którym odprowadzane są składki na ubezpieczenie społeczne. Ponieważ ojciec dzieci pracuje w Anglii może ubiegać się tam o zasiłek rodzinny, na zasadach ustalonych przez ustawodawstwo angielskie. Zgodnie z prawem wspólnotowym, ponieważ Pani pracuje w Polsce i to z Panią mieszkają dzieci, państwem właściwym do wypłaty świadczeń będzie Polska. Jednakże ze względu na fakt, że w Anglii świadczenia rodzinne są wyższe, Anglia będzie zobowiązana do wypłaty różnicy między świadczeniami, jakie przysługiwałyby w Polsce a świadczeniami angielskimi. Jeżeli jednak w Polsce nie uzyska Pani prawa do zasiłku ze względu na przekroczony dochód, wówczas Anglia powinna wypłacić zasiłek w całości. Aby uzyskać świadczenie w Anglii ojciec dzieci powinien złożyć wniosek o świadczenie rodzinne w tamtejszym urzędzie HM Revenue & Customs Child Benefit, Office P.O. Box 1, Newcastle Upon Tyne, England, NE88 1AA.

Czy osoba pracująca w Belgii przez cały rok, ale dostająca 4 umowy o pracę w ciągu roku na czas określony (3 miesiące) ma prawo do świadczeń rodzinnych? Mąż nie opracuje i mieszka wraz z dzieckiem w Polsce.

Zgodnie z przepisami wspólnotowymi, osoby pracujące legalnie w jednym z państw członkowskich (np.: w Belgii) są uprawnione do świadczeń lub zasiłków rodzinnych na członków swojej rodziny, którzy zamieszkują w innym Państwie członkowskim, jednak pod warunkiem, że spełniają kryteria do przyznania takich świadczeń zgodnie z obowiązującym w tym Państwie ustawodawstwie. W związku z powyższym, w przypadku ubiegania się o świadczenia rodzinne w Belgii, powinna Pani złożyć do właściwej instytucji w belgijskiej wniosek o zasiłek rodzinny, wraz z wymaganymi ustawodawstwem dokumentami (m.in. polskie akty urodzenia dzieci). Wszelkie informacje na temat świadczeń rodzinnych i wymaganych dokumentów oraz wnioski znajdzie Pani na stronie instytucji łącznikowej w Belgii http://www.onafts.be/ lub bezpośrednio w siedzibie instytucji łącznikowej: Office National d'Allocations Familiales pour Travailleurs Salaries (O.N.A.F.T.S.) Rue de Treves, 70 1000 Bruxelles Tel. 00 32 2 237 21 12 Tam też dowie się Pani czy ustawodawstwo belgijskie przewiduje sumowanie czterech kolejnych okresów zatrudnienia na czas określony (3 miesiące). Po spełnieniu warunków do przyznania świadczeń na podstawie ustawodawstwa belgijskiego oraz złożeniu odpowiedniego wniosku, instytucja belgijska wystawi oraz prześle do Polski formularze z serii E-400 (nie są to wnioski o świadczenia rodzinne), w celu potwierdzenia uprawnień Pani rodziny do świadczeń rodzinnych w Polsce. Po uzupełnieniu odpowiednich formularzy w cz. B przez właściwą instytucję w Polsce oraz potwierdzeniu uprawnień, formularze zostaną odesłane bezpośrednio do instytucji belgijskiej, która na ich podstawie ustali Pani prawo do świadczeń rodzinnych, okres, za jaki mogą zostać przyznane wstecz oraz wysokość świadczeń lub zasiłków w Belgii.

W Polsce nie pobieram żadnych świadczeń socjalnych, jestem rozwódką i mam na utrzymaniu dwoje dzieci. W zeszłym roku założyłam firmę jednoosobową w Niemczech i tutaj też nie pobieram żadnych świadczeń socjalnych. Nie wiem gdzie mogę ubiegać się o świadczenia rodzinne, w Polsce czy w Niemczech, nie wiem gdzie to załatwiać, w jakich instytucjach mam składać dokumenty i jakie.

Osobą uprawnioną do świadczeń rodzinnych na członków rodziny zamieszkałych w innym państwie członkowskim, jest pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek, którzy podlegają ustawodawstwu tego państwa.

Zgodnie z definicją, dla potrzeb przyznania świadczeń rodzinnych w Niemczech, za osobę prowadzącą działalność na własny rachunek, uważana jest osoba, która prowadzi działalność na własny rachunek oraz odprowadza składki na obowiązkowe ubezpieczanie emerytalne w Niemczech. Wniosek o niemiecki zasiłek rodzinny powinien zostać wniesiony do lokalnej agentury Kasy Rodzinnej - Familienkasse. Szczegółowe warunki oraz wymagane dokumenty określają przepisy ustawodawstwa niemieckiego. Instytucją zajmującą się ubezpieczeniem emerytalno - rentowym w Niemczech jest DVKA.

Jestem osobą rozwiedzioną, mam dwójkę dzieci. Otrzymuję alimenty zasądzone w Polsce na dwoje dzieci. Mój były mąż pracuje i mieszka w Niemczech od 2002 r. Starałam się o rodzinne z tego kraju, ale odmówiono mi uzasadniając, że otrzymuję alimenty od byłego męża, a więc rodzinne mi się nie należy, ponieważ wysokość rodzinnego jest mniejsza od połowy alimentów. Czy jest jakiś przepis prawny dotyczący mojej sprawy, aby móc otrzymywać świadczenia rodzinne z Niemiec? Mój dochód jest niski, pracuję na pół etatu, dlatego też otrzymuję zasiłek z Polski.

W przypadku, kiedy świadczenia rodzinne nie są przeznaczone na utrzymanie członków rodziny, przez osobę, której powinny być udzielane, instytucja właściwa, na wniosek i za pośrednictwem instytucji miejsca zamieszkania członków rodziny, wypłaca ww. świadczenia ze skutkiem uwalniającym, na rzecz osoby, która rzeczywiście utrzymuje członków rodziny. Jednakże zgodnie z ustawodawstwem niemieckim, jeżeli osoba zobowiązana do alimentacji na członka rodziny, przekazuje kwotę odpowiadającą przynajmniej połowie niemieckich świadczeń rodzinnych, osoba ta jest uprawniona do niemieckich świadczeń rodzinnych. W takim wypadku instytucja miejsca zamieszkania może wystąpić o przekazanie kwoty różnicy pomiędzy wysokością przekazywanych kwot, a kwota przyznanego zasiłku rodzinnego w Niemczech. Instytucją właściwą, która podejmuje decyzję o ewentualnym uwolnieniu świadczeń jest instytucja niemiecka.

Czy zasiłek dla bezrobotnych przysługuje osobie, która legalnie przepracowała ponad 2 lata za granicą ( w państwie członkowskim), a obecnie powracającej na stałe do kraju? Jeśli tak, jakie trzeba posiadać dokumenty i gdzie należy zgłosić prośbę o udzielenie takiego zasiłku?

Zgodnie z art. 67 rozporządzenia Rady (EWG) NR1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we wspólnocie bezrobotny ubiegający się o świadczenia z tytułu bezrobocia ma prawo do uwzględnienia, w koniecznym zakresie, okresów ubezpieczenia lub zatrudnienia przebytych pod działaniem ustawodawstw innych państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, oraz na mocy art.

71 ust. 1 lit. b (ii) rozporządzenia Rady (EWG) 1408/71, który stanowi, że pracownik najemny, niebędący pracownikiem przygranicznym, bezrobotny w pełnym wymiarze i który oddaje się do dyspozycji służb zatrudnienia na terytorium Państwa Członkowskiego, gdzie zamieszkuje, lub który powraca na to terytorium, korzysta ze świadczeń zgodnie z ustawodawstwem tego państwa, tak jak gdyby był tam zatrudniony. Aby okres przepracowany za granicą mógł być zsumowany do okresu wymaganego do przyznania prawa do zasiłku dla bezrobotnych w Polsce osoba zainteresowana musi uzyskać w państwie zatrudnienia formularz E 301, który jest jedynym uznawanym dokumentem, potwierdzającym okres ubezpieczenia i zatrudnienia przebyty w państwie członkowskim. Po powrocie do Polski osoba bezrobotna powinna się zarejestrować w Powiatowym Urzędzie Pracy, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania, a następnie udać się do Wojewódzkiego Urzędu Pracy w województwie, w którym mieszka i tam złożyć wniosek o przyznanie zasiłku dla bezrobotnych na zasadach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego wraz z formularzem E 301. Jeśli osoba zainteresowana nie uzyska sama formularza E 301 z instytucji właściwej państwa członkowskiego, gdzie była ostatnio zatrudniona, może to zrobić na wniosek strony Wojewódzki Urząd Pracy. Przedłuży to jednak procedurę przyznania prawa do zasiłku, gdyż zasiłek dla bezrobotnych będzie przyznany dopiero od dnia pełnego udokumentowania prawa, tzn. od dnia złożenia kompletu dokumentów wraz z E 301. Opóźnienie w dostarczeniu formularza może skutkować także nie uzyskaniem prawa do zasiłku w związku z utratą statusu osoby bezrobotnej na skutek, np: podjęcia przez zatrudnienia. Wynika to z art.71 ust. 6 Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, który stanowi, że w przypadku udokumentowania przez bezrobotnego okresu uprawniającego do zasiłku po 7 dniach od rejestracji prawo do zasiłku powstaje dopiero od dnia udokumentowania tego prawa, jednak w okresie posiadania statusu osoby bezrobotnej.

Osoba pracująca legalnie w jednym z państw członkowskich UE, EOG lub Szwajcarii zdecydowała się na powrót do Polski. Jakie dokumnety powinna uzyskać w urzędach państwa ostatniego zatrudnienia, aby po powrocie do kraju mogła je przedstwić w polskim urzędzie pracy (WUP)?

Zgodnie z art. 13 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we wspólnocie pierwszeństwo w przyznaniu i wypłacie zasiłku dla bezrobotnych leży po stronie państwa ostatniego zatrudnienia.

Bezrobotny, który nabył prawo do świadczeń z tytułu bezrobocia w państwie swojego ostatniego zatrudnienia i udaje się do innego państwa członkowskiego w celu poszukiwania pracy ma prawo do tzw. transferu zasiłku dla bezrobotnych, tzn. ma możliwość pobierania tego zasiłku przez okres maksymalnie 3 miesięcy w państwie, w którym poszukuje pracy. Prawo do transferowania zasiłku dla bezrobotnych może być realizowane jedynie wówczas, kiedy osoba bezrobotna migruje w celu poszukiwania pracy i podjęcia zatrudnienia. Nie ma natomiast zastosowania, jeżeli osoba bezrobotna wyjeżdża w celu podjęcia studiów lub rozpoczęcia działalności gospodarczej. Poza nabyciem prawa do zasiłku, osoba bezrobotna musi zgłosić zamiar wyjazdu do innego państwa członkowskiego w celu poszukiwania tam pracy i złożyć wniosek o wydanie formularza E 303, który jest zaświadczeniem dotyczącym zachowania prawa do świadczeń dla bezrobotnych. Wniosek o wystawienie E 303 należy złożyć przed wyjazdem z państwa ostatniego zatrudnienia, na tyle wcześnie, aby wyjechać do państwa poszukiwania pracy z wystawionym formularzem. Po przyjeździe do państwa poszukiwania pracy bezrobotny ma obowiązek zarejestrowania się w lokalnym urzędzie pracy jako osoba poszukująca pracy i podporządkować się organizowanej przez ten urząd kontroli. W Polsce będzie to Powiatowy Urząd Pracy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania. Należy również udać się do Wojewódzkiego Urzędu Pracy jako instytucji właściwej do wykonywania zadań z zakresu koordynacji świadczeń z tytułu bezrobocia i złożyć tam otrzymane w państwie ostatniego zatrudnienia formularze E 303. Jeśli jednak osoba bezrobotna zdecyduje się powrócić do Polski jako swojego stałego miejsca zamieszkania wówczas rozporządzenia wspólnotowe dają jej możliwość sumowania okresów ubezpieczenia i zatrudnienia przebytych w innym państwie członkowskim do okresu wymaganego do nabycia prawa do zasiłku dla bezrobotnych w Polsce. Aby okres ten mógł być zaliczony w Polsce musi być potwierdzony na formularzu E 301, który jest jedynym uznawanym dokumentem, potwierdzającym okres ubezpieczenia i zatrudnienia przebyty w innym państwie członkowskim. Formularz taki wystawiany jest przez instytucję państwa ostatniego zatrudnienia na wniosek osoby bezrobotnej bądź na wniosek polskiej instytucji właściwej (WUP).

Po powrocie do Polski osoba bezrobotna powinna zarejestrować się w Powiatowym Urzędzie Pracy, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania, jako osoba bezrobotna, a następnie udać się do Wojewódzkiego Urzędu Pracy właściwego miejscu zamieszkania i tam złożyć wniosek o przyznanie zasiłku dla bezrobotnych na zasadach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego wraz z formularzem E 301. Jeśli osoba bezrobotna nie uzyska sama formularza E 301 z instytucji właściwej państwa członkowskiego, gdzie była ostatnio zatrudniona, może to zrobić na wniosek osoby bezrobotnej Wojewódzki Urząd Pracy. Przedłuży to jednak procedurę przyznania prawa do zasiłku, gdyż zasiłek dla bezrobotnych będzie przyznany dopiero od dnia pełnego udokumentowania prawa, tzn. od dnia złożenia kompletu dokumentów wraz z E 301. Zasiłek ten jest przyznany na podstawie polskiego ustawodawstwa i wypłacany w wysokości przysługującej zgodnie z polskim ustawodawstwem.

Informacja na temat ubezpieczenia społecznego osób sezonowo zatrudnionych w innych państwach członkowskich UE/EOG

Wśród osób wyjeżdżających z Polski do innych państw członkowskich, w tym Niemiec, celem podjęcia sezonowego zatrudnienia można wyróżnić trzy grupy osób, tj. osoby, które:

w Polsce mają zatrudnienie, czyli pracownicy, którzy podejmują pracę sezonową w innym państwie członkowskim w czasie swego płatnego urlopu wypoczynkowego (np. ferii, wakacji),
w Polsce pracują na własny rachunek (w tym rolnicy podlegający ubezpieczeniu z mocy ustawy) i którzy przerywają pracę na własny rachunek w celu czasowego podjęcia pracy sezonowej w innym państwie członkowskim,
w Polsce nie są aktywne zawodowo, czyli np.: bezrobotni (z prawem do zasiłku lub bez), studenci/uczniowie, osoby na urlopach bezpłatnych, emeryci, renciści, osoby niepracujące ale nie zarejestrowane jako bezrobotne.

Od dnia wejścia Polski do UE uległa zmianie sytuacja prawna w zakresie zabezpieczenia społecznego osób zamieszkałych w Polsce, a podejmujących zatrudnienie w innych państwach członkowskich (tzw. pracowników migrujących). Do pracowników tych mają zastosowanie nie tylko polskie przepisy ubezpieczeniowe, ale także przepisy wspólnotowe w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, tj.

rozporządzenie Rady EWG nr 1408/71. Postanowienia tego rozporządzenia muszą być realizowane przez wszystkie państwa członkowskie, w tym Polskę i Niemcy. Rozporządzenie nr 1408/71 - w części dotyczącej właściwego ustawodawstwa - jest zbiorem norm kolizyjnych, które m.in. rozstrzygają, w którym państwie członkowskim pracownik migrujący podlega ubezpieczeniu społecznemu, czyli do systemu, którego państwa powinny być odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne i z którego systemu przysługują świadczenia. Zgodnie z art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 podstawową zasadą jest zasada podlegania ustawodawstwu jednego państwa członkowskiego. Ustawodawstwem tym - na mocy art. 13 ust. 2 pkt a) Rozporządzenia 1408/71 - jest ustawodawstwo państwa miejsca wykonywania zatrudnienia, a w przypadku zatrudnienia wykonywanego równolegle w dwóch różnych państwach - ustawodawstwo państwa miejsca zamieszkania (art. 14.2.b)i) Rozporządzenia 1408/71). Stosowanie przepisów rozporządzenia nr 1408/71 w praktyce oznacza, że od dnia 1 maja 2004r. uległa zmianie - w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym - sytuacja prawna niektórych z wyżej wymienionych trzech grup osób zamieszkałych w Polsce, a podejmujących sezonowe zatrudnienie w innym państwie członkowskim. Dotyczy to osób, które: 1) zatrudnione są w Polsce i w czasie płatnego urlopu wypoczynkowego (wakacji, ferii) dodatkowo podejmują pracę w innym państwie członkowskim, np. w Niemczech jako pracownicy sezonowi - podstawa prawna art. 14.2.b)i) Rozporządzenia nr 1408/71 lub 2) pracują w Polsce na własny rachunek (w tym rolnicy podlegający ubezpieczeniu z mocy ustawy) i przerywają te pracę by czasowo podjąć pracę sezonową w innym państwie członkowskim np. w Niemczech - podstawa prawna art. 14a.1a) Rozporządzenia nr 1408/71. Komisja Administracyjna do Spraw Zabezpieczenia Społecznego Pracowników Migrujących w połowie grudnia 2005r. potwierdziła prawidłowość stosowania art. 14a.1a Rozporządzenia nr 1408/71 do osób pracujących na własny rachunek (w tym będących rolnikami), którzy przerywają pracę na własny rachunek w celu czasowego podjęcia pracy sezonowej w innym państwie członkowskim. Osoby wymienione w punkcie 1) i 2) - zgodnie z postanowieniami Rozporządzenia nr 1408/71 - podlegają polskim przepisom ubezpieczeniowym i składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu pracy sezonowej wykonywanej w innych państwach członkowskich, np.

w Niemczech, powinny być odprowadzane do polskiego systemu ubezpieczeniowego, tj. do ZUS. W powyższych przypadkach zagraniczny pracodawca jest zobowiązany zgłosić pracownika sezonowego do polskiego ubezpieczenia oraz opłacać i rozliczać należne składki ubezpieczeniowe - zgodnie z przepisami obowiązującymi w Polsce, tj. zgodnie z ustawą z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887 ze zmn.). oraz przepisami wykonawczymi do niej. Zasada ta ma zastosowanie także do rolników podlegających w Polsce ubezpieczeniu z mocy ustawy (w KRUS), podejmujących sezonowe zatrudnienie w innym państwie członkowskim, w tym w Niemczech. Osoby nieaktywne zawodowo (np. bezrobotni, studenci, uczniowie, osoby otrzymujące zasiłki lub świadczenia przedemerytalne, emeryci, renciści, osoby na urlopach bezpłatnych, osoby niepracujące ale nie zarejestrowane jako bezrobotne) podejmujące sezonowe zatrudnienie w innych państwach członkowskich - zgodnie z art. 13 ust. 2 pkt a) rozporządzenia 1408/71 - podlegają przepisom ubezpieczeniowym państwa miejsca wykonywania zatrudnienia. W przypadku podjęcia sezonowego zatrudnienia w innym państwie członkowskim, np. w Niemczech podlegają ustawodawstwu niemieckiemu. O tym, na wypadek jakich ryzyk ubezpieczeniowych zostanie zapewniona im ochrona, w jakiej wysokości i według jakich zasad będą opłacane składki ubezpieczeniowe decydują zatem niemieckie przepisy w tym zakresie. Osoby zamieszkałe i aktywne zawodowo w Polsce, podejmując sezonowe zatrudnienie w innym państwie członkowskim są zobowiązane przedstawić zagranicznemu pracodawcy formularz E 101. Formularz ten potwierdza, że w stosunku do danej osoby zastosowanie ma ustawodawstwo polskie. W Polsce formularze E 101 wydają oddziały ZUS właściwe dla miejsca zamieszkania zainteresowanego (także dla rolników podlegających ubezpieczeniu z mocy ustawy). Pracodawca, który zatrudnia pracownika legitymującego się wydanym przez ZUS formularzem E 101, ma obowiązek zgłosić go do polskich ubezpieczeń społecznych oraz opłacać i rozliczać należne składki na jego ubezpieczenia społeczne - zgodnie z przepisami obowiązującymi w Polsce w tym zakresie.

Źródło: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, www.mps.gov.pl

Podstawa prawna:

Rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego w stosunku do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.Urz. WE NR L 149 z dnia 5 lipca 1971, ze zm.);
Rozporządzenie Rady (EWG) nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego w stosunku do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.Urz. WE Nr L 74 z dnia 27 marca 1972 r., ze zm.)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl