Zrzeczenie siÄ™ praw autorskich

Pytanie:

"Prowadzę serwis internetowy z artykułami. Zatrudniłam osobę, która pisze dla mnie artykuły w zamian za wynagrodzenie. Osoba ta generalnie trudni się pisaniem różnych artykułów dla różnych serwisów. Chciałabym podpisać z tą osobą odpowiedni dokument w którym oświadczyłaby ona, iż zrzeka się praw autorskich na rzecz mnie i mojego serwisu internetowego. Generalnie nie chciałabym, aby pod jej artykułami na moim serwisie pojawiało się jej nazwisko i aby artykuły, które pisze specjalnie na moje zlecenie wykorzystywała gdzie indziej. Dla tej osoby nie jest to problem i czeka na przedstawienie odpowiedniego dokumentu do podpisania takiego oświadczenia. W jaki sposób mogę to formalnie opisać i na jakie zapisy prawne mogę się powołać? "

Odpowiedź prawnika: Zrzeczenie się praw autorskich

Powyższa regulacja znajduje siÄ™ w ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 1994 r. Nr 24 poz. 83 z późn. zm.). Prawo autorskie wyróżnia dwa rodzaje praw: autorskie prawo materialne oraz autorskie prawo osobiste. Zgodnie z zaÅ‚ożeniami ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autorskie prawa majÄ…tkowe oraz autorskie prawa osobiste, powstajÄ… z chwilÄ… ustalenia utworu (np. artykuÅ‚u). Powstanie ochrony prawnoautorskiej nie zależy od speÅ‚nienia jakichkolwiek formalnoÅ›ci, czyli np. dokonania rejestracji dzieÅ‚a, umieszczania odpowiednich adnotacji, noty copyrightowej, czy wreszcie rejestracji wzoru przemysÅ‚owego. Naruszenie ingerujÄ…ce w autorskie prawa majÄ…tkowe lub autorskie prawa osobiste, mogÄ… pociÄ…gać za sobÄ… odpowiedzialność zarówno cywilna jak i karnÄ….

Autorskie prawo majÄ…tkowe wiąże siÄ™ z materialnÄ… eksploatacjÄ… utworu. Co do zasady, pierwotnym dysponentem tego prawa jest twórca utworu (autor artykuÅ‚u). PrzysÅ‚uguje mu wyÅ‚Ä…czne prawo do korzystania z utworu na wszystkich polach eksploatacji. MajÄ…tkowe prawa autorskie dotyczÄ… korzystania z dzieÅ‚a w różny sposób. Autorskie prawa majÄ…tkowe mogÄ… przejść na inne osoby w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy. Nabywca autorskich praw majÄ…tkowych może przenieść je na inne osoby, chyba że umowa stanowi inaczej. Przejawiać siÄ™ to może na dwóch rożnych pÅ‚aszczyznach - umowy o przeniesienie autorskich praw majÄ…tkowych lub umowy licencyjnej na korzystanie z tych praw (wyÅ‚Ä…cznej lub niewyÅ‚Ä…cznej). Umowa o przeniesienie autorskich praw majÄ…tkowych lub umowa o korzystanie z utworu (licencja), obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione (np. publikacja w internecie, prasie drukowanej, itp.). Zarówno dla umów przenoszÄ…cych prawo jak i umów licencyjnych wyÅ‚Ä…cznych ustawa przewiduje wymóg formy pisemnej zastrzeżonej pod rygorem nieważnoÅ›ci (odpowiednio art. 53 i art. 67 ust. 5 prawa autorskiego). W odniesieniu do umów licencyjnych wyÅ‚Ä…cznych wymóg formy pisemnej wiÄ…zany jest jedynie z licencjami o „silniejszej" wyÅ‚Ä…cznoÅ›ci, tj. obejmujÄ…cych również zobowiÄ…zanie do niekorzystania z utworu przez licencjodawcÄ™ (autora). Umowy licencyjne niewyÅ‚Ä…czne, podobnie jak umowy licencyjne o „sÅ‚abszej" wyÅ‚Ä…cznoÅ›ci (dopuszczajÄ…ce korzystanie z utworu przez samego licencjodawcÄ™) mogÄ… być zawarte w dowolnej formie, w tym ustnie (por.

postanowienie SÄ…du Najwyższego z 19 listopada 2002 r., V KKN 323/01, niepubl.). StÄ…d możliwe jest zawarcie umowy licencyjnej niewyÅ‚Ä…cznej przez każde takie dziaÅ‚anie licencjodawcy i licencjobiorcy, które w dostateczny sposób ujawnia ich wolÄ™ zawarcia umowy. Ponadto zaznaczyć należy, iż przepisy prawa autorskiego nie wyÅ‚Ä…czajÄ… możliwoÅ›ci przeniesienia autorskich praw majÄ…tkowych do utworów majÄ…cych powstać w przyszÅ‚oÅ›ci. Możliwe jest to w drodze stosowania art. 155 § 2 kodeksu cywilnego w zwiÄ…zku z art. 555 kodeksu cywilnego. Dopuszczalna jest umowa o przeniesienie autorskich praw majÄ…tkowych do utworów majÄ…cych powstać w przyszÅ‚oÅ›ci, jeżeli tylko nie obejmuje ona caÅ‚ego przyszÅ‚ego dorobku twórczego autora (tak SÄ…d Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 4 kwietnia 2001, I ACa 72/01, OSA 2002, nr 2, poz. 6).

Natomiast autorskie prawa osobiste wiążą siÄ™ z niematerialnym aspektem praw autorskich. Prawa te należą do twórcy (wspóÅ‚twórców) utworu. Prawa te chroniÄ… nieograniczonÄ… w czasie i niepodlegajÄ…cÄ… zrzeczeniu siÄ™ lub zbyciu więź twórcy z utworem. Tak wiÄ™c nie podlegajÄ… one dziedziczeniu i nie mogÄ… one przejść na osobÄ™ trzeciÄ… w żadnym wypadku. Prawa osobiste przejawiajÄ… siÄ™ m.in. w prawie twórcy do:

1) autorstwa utworu;

2) oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo;

3) nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;

4) decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;

5) nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

Problem zgody dysponenta praw osobistych na naruszenie tych praw lub na zobowiÄ…zanie do nie korzystania z nich (np. podpisywania artykuÅ‚u wÅ‚asnym nazwiskiem), jest wielce sporny w nauce przedmiotu. Naszym zdaniem samo wyrażenie przez twórcÄ™ zgody na wykonywanie przynależnych mu autorskich praw osobistych nie musi stać w sprzecznoÅ›ci z zerwaniem wiÄ™zi twórcy z utworem, skoro takÄ… wÅ‚aÅ›nie wolÄ™ wyraziÅ‚ sam twórca. Zatem autor artykuÅ‚u skutecznie może zobowiÄ…zać siÄ™ do opublikowania swojego utworu anonimowo. Twórca dysponuje prawem swobodnego oznaczenia wÅ‚asnego utworu. ArtykuÅ‚ 16 ust. 2 prawa autorskiego nadaje twórcy uprawnienie do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem, albo do udostÄ™pniania go anonimowo.

Decyzja twórcy o oznaczeniu utworu jest wiążąca wobec innych osób, a wiÄ™c powinna być respektowana przez osoby korzystajÄ…ce z tego utworu. Spory w doktrynie pojawiajÄ… siÄ™ także w sytuacji późniejszego ujawnienia autorstwa artykuÅ‚u. PamiÄ™tać bowiem należy, że twórca dzieÅ‚a wykorzystanego zawsze bÄ™dzie miaÅ‚ prawo ujawnienia swojego autorstwa. W każdym przypadku autor może odwoÅ‚ać swojÄ… zgodÄ™ na anonimowe oznaczenie dzieÅ‚a. Narażać go to bÄ™dzie jednak na odpowiedzialność z tytuÅ‚u swych kontraktowych zobowiÄ…zaÅ„.

ReasumujÄ…c, w Pani przypadku, należaÅ‚oby sporzÄ…dzić umowÄ™ w formie pisemnej (umowÄ™ caÅ‚kowicie przenoszÄ…cÄ… autorskie prawa majÄ…tkowe lub umowy na korzystanie z tych artykuÅ‚ów - licencyjnej), przenoszÄ…ca autorskie prawa majÄ…tkowe wraz z zobowiÄ…zaniem autora do anonimowego ich rozpowszechniania. Zadbać przy tym należy o: konkretne okreÅ›lenie przedmiotu umowy (rodzaju, iloÅ›ci, odpowiednich treÅ›ci artykuÅ‚ów), okresu czasu ważnoÅ›ci umowy, pól eksploatacji (muszÄ… być wyraźnie w umowie wymienione). Nie istnieje obowiÄ…zek wskazywania konkretnych przepisów prawa, na których opierane sÄ… postanowienia umowne. Należy jedynie uczynić im zadość, aby postanowienia te nie sprzeciwiaÅ‚y siÄ™ ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz postanowieniom ogólnym dotyczÄ…cym umów, znajdujÄ…cym siÄ™ w kodeksie cywilnym.

 


Zespół prawników
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika