Nowelizacja ustawy sankcyjnej

18 sierpnia br. weszła w życie nowelizacja ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej. W pracach nad projektem rząd reprezentował Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Ustawa sankcyjna

Przepisy tzw. ustawy sankcyjnej, na podstawie której można zamrażać środki finansowe i zasoby gospodarcze osób i firm podejrzewanych o wspieranie rosyjskiej agresji na Ukrainę uzupełniono o instytucję tymczasowego zarządu przymusowego. Zapewnione zostało także wsparcie dla pracowników, którzy świadczą pracę na rzecz przedsiębiorstw objętych sankcjami.

Polska lista sankcyjna, którą prowadzi MSWiA, jest uzupełnieniem listy unijnej. Odnosi się ona do osób i podmiotów, które bezpośrednio lub pośrednio wspierają agresję Rosji na Ukrainę. Dotyczy to także m.in. naruszeń praw człowieka lub represji wobec społeczeństwa obywatelskiego oraz opozycji demokratycznej w Rosji i na Białorusi. Firmy te charakteryzują się często złożoną strukturą kapitałową, w której niejednokrotnie kapitał rosyjski czy białoruski stanowi jedynie część udziałów.

Co przewiduje ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej? 

Celem ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej, jest przyjęcie rozwiązań prawnych uzupełniających regulacje zawarte w ustawie z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (tzw. ustawa sankcyjna) o instytucję tymczasowego zarządu przymusowego oraz zapewnienie wsparcia pracownikom świadczącym pracę na rzecz pomiotów objętych sankcjami.

Dzięki rozwiązaniom prawnym przyjętym w ustawie sankcyjnej stało się m.in. możliwe stworzenie – odrębnej od wykazów zawartych w aktach Unii Europejskiej – listy osób i podmiotów objętych sankcjami pozwalającej na ich stosowanie wobec podmiotów mogących wspierać agresję na Ukrainę. Jedną z sankcji jest zamrożenie (oraz zakaz przekazywania) podmiotom objętym tymi sankcjami wszystkich środków finansowych, funduszy i zasobów gospodarczych w rozumieniu przepisów unijnych: rozporządzenia Rady (WE) nr 765/2006 z dnia 18 maja 2006 r. oraz rozporządzenia Rady (UE) nr 269/2014 z dnia 17 marca 2015 r.

Praktyka stosowania przepisów ustawy sankcyjnej pokazała jednak, że podmioty wpisywane na listę sankcyjną charakteryzują się złożoną strukturą kapitałową (w której kapitał rosyjski lub białoruski stanowią niekiedy część udziałów) oraz że konsekwencje wpisu podmiotu na listę sankcyjną ponoszą nie tylko właściciele firm, lecz także pracownicy, w tym obywatele polscy. W wyniku zamrożenia zasobów gospodarczych może dojść do sytuacji, w której nie otrzymają oni od pracodawcy należnych wynagrodzeń lub innych świadczeń. Ponadto stosowanie przepisów ustawy sankcyjnej może powodować problemy w zaspokajaniu potrzeb społecznych, np. gdy podmiot objęty sankcjami przestaje świadczyć usługi użyteczności publicznej.

Dlatego, uwzględniając interes społeczny i publiczny, projektodawca uznał za celowe wprowadzenie instytucji tymczasowego zarządu przymusowego, który umożliwi czasowe funkcjonowanie podmiotów objętych sankcjami do momentu zbycia całości, należących do nich, zasobów gospodarczych albo przejęcia ich własności na rzecz Skarbu Państwa.

Środki uzyskane ze zbycia zasobów gospodarczych objętych zarządem jak również odszkodowanie z tytułu przejęcia własności będą podlegały „zamrożeniu” w celu przyszłego zwrócenia podmiotowi gospodarczemu w razie zniesienia sankcji. Zarazem podmiotom zarządzanym nie będą przysługiwały roszczenia odszkodowawcze wobec Skarbu Państwa ani zarządcy (o ile działał w ramach ustawowych zadań).

Ustawa wprowadza ponadto możliwość wystąpienia przez podmiot objęty sankcjami na podstawie przepisów ustawy sankcyjnej jak również rozporządzenia 765/2006 lub rozporządzenia 269/2014 z wnioskiem o przyznanie świadczeń z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na zaspokojenie należności pracowniczych, o których mowa w art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 2020 r. poz. 7) w razie ich niezaspokojenia przez pracodawcę z powodu braku środków finansowych. 

Najważniejsze rozwiązania

• Aby umożliwić funkcjonowanie części firm objętych sankcjami, wprowadzona została instytucja tymczasowego zarządu przymusowego.
• W decyzji o ustanowieniu zarządu określony jest m.in. zakres środków, funduszy lub zasobów gospodarczych objętych zarządem.
• Działania zarządcy służyć mają z jednej strony umożliwieniu zachowania ciągłości funkcjonowania firmy, z drugiej strony mają doprowadzić do zbycia udziałów, które przez powiązania osobowe lub kapitałowe mogą być wykorzystywane do wspierania rosyjskiej agresji na Ukrainę lub naruszeń praw człowieka w Rosji i na Białorusi.
• Środki ze sprzedaży będą zamrożone na rachunku podmiotu objętego sankcjami.
• Decyzja w sprawie ustanowienia zarządu będzie wydawana przez ministra rozwoju i technologii.
• Firma objęta sankcjami może wystąpić z wnioskiem o przyznanie świadczeń z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) na zaspokojenie należności pracowniczych.
• Jeśli firma nie wystąpi z takim wnioskiem, wypłata świadczeń będzie mogła nastąpić również na podstawie indywidualnego wniosku pracownika.
• Wsparcie  będzie jednorazowe, tj. świadczenia z tytułu niewypłaconych wynagrodzeń nie będą wypłacane ponownie dla tych samych pracowników w przypadku ewentualnych następnych postępowań (restrukturyzacji czy upadłości).
• Świadczenie dotyczące niewypłaconych wynagrodzeń będzie wypłacane co najwyżej przez 3 miesiące.
• Maksymalna wysokość świadczenia za jeden miesiąc ograniczona będzie do wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału.

Nowe przepisy weszły w życie 18 sierpnia 2022 roku.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl