28.7.2009
Zespół
e-prawnik.pl
Stan faktyczny
Mój ojciec będąc chory na krótko przed śmiercią ustnie rozporządził swoim majątkiem. Zanim zmarł dokładnie powiedział, że razem z bratem mamy się po połowie podzielić majątkiem; matka nie żyje. Nasz przyrodni brat został przez ojca wydziedziczony, ponieważ od dawna nie kontaktował się z ojcem i nawet nie odwiedził go w czasie choroby. Ojciec wyraźnie powiedział, że przyrodni brat nie może od nas otrzymać zachowku. Problem polega jednak na tym, że brat kwestionuje testament powołując się na to, że razem z bratem i byliśmy świadkami testamentu. Oprócz nas był tylko jeszcze jeden świadek - przyjaciel ojca, który spisywał jego wolę. Pod tym dokumentem podpisaliśmy się wszyscy, oprócz ojca oczywiście. Czy można kwestionować testament, skoro został on potwierdzony na piśmie? Czy nasz przyrodni brat może skutecznie podważać testament? Twierdzi on, że nie mogliśmy być świadkami, skoro jesteśmy spadkobiercami. Czy to prawda? A co w takim przypadku z jego wydziedziczeniem? Czy również w tym zakresie testament jest nieważny? Przecież taka była jego wola.
Opinia prawna
Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zmianami).
Zgodnie przepisami kodeksu cywilnego:
Art. 952 § 1. Jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków.
§ 2. Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie.
§ 3.
W wypadku gdy treść testamentu ustnego nie została w powyższy sposób stwierdzona, można ją w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku stwierdzić przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem. Jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków.
Art. 955. Testament szczególny traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma możności sporządzenia testamentu zwykłego.
Art. 956. Nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu:
-
kto nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych;
-
niewidomy, głuchy lub niemy;
-
kto nie może czytać i pisać;
-
kto nie włada językiem, w którym spadkodawca sporządza testament;
-
skazany prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania.
Art. 957. § 1. Nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść. Nie mogą być również świadkami: małżonek tej osoby, jej krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia.
§ 2. Jeżeli świadkiem była jedna z osób wymienionych w paragrafie poprzedzającym, nieważne jest tylko postanowienie, które przysparza korzyści tej osobie, jej małżonkowi, krewnym lub powinowatym pierwszego lub drugiego stopnia albo osobie pozostającej z nią w stosunku przysposobienia. Jednakże gdy z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez nieważnego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu danej treści, nieważny jest cały testament.
Art. 958. Testament sporządzony z naruszeniem przepisów rozdziału niniejszego jest nieważny, chyba że przepisy te stanowią inaczej.
Potrzebujesz porady prawnej?
Treść i forma testamentów szczególnych
Testament jest formą rozporządzenia majątkiem na wypadek śmierci. Przepisy kodeksu cywilnego przewidują w sumie pięć rodzajów testamentu, w tym trzy z nich to testamenty szczególne. Testamenty szczególne mogą być sporządzane, o ile zaistnieją wyjątkowe okoliczności, (...)
Kto nie może być świadkiem testamentu?
Dla zachowania niektórych form testamentu, w szczególności testamentu allograficznego, testamentu ustnego i testamentu tzw. podróżnego, konieczne jest sporządzenie ich w obecności określonej ilości świadków. Świadkiem jest zatem osoba, w obecności której (...)
Przyczyny nieważności testamentu
Polskie prawo spadkowe w odniesieniu do dokonywania rozrządzeń majątkowych na wypadek śmierci stoi na gruncie zasady swobody testowania. Swoboda ta nie oznacza jednak dowolności dokonywania rozrządzeń, wręcz przeciwnie – swoboda testowania istnieje w granicach przewidzianych przez prawo. (...)
Testament jest czynnością prawną, która wywołuje przewidziane prawem skutki dopiero z chwilą śmieci osoby dokonującej tej czynności. Stąd dopuszczalność odwołania testamentu przez spadkodawcę jest możliwa aż do chwili jego śmierci. Prawo spadkowe przewiduje kilka sposobów (...)
Jak szybko ustalić kto jest spadkobiercą?
Potrzeba zmian Rozwiązania przyjęte w nowelizacji ustawy prawo o notariacie, kodeksu cywilnego oraz kodeksu postępowania cywilnego mają osiągnąć dwa zasadnicze cele. Z jednej strony zamierzeniem ustawodawcy było odciążenie, i tak już nadmiernie obciążonych sądów, od spraw, (...)
Kto może być niegodny dziedziczenia?
Niegodność dziedziczenia jest instytucją prawa spadkowego unormowaną w art. 928 Kodeksu cywilnego. Jej celem jest pozbawienie prawa do dziedziczenia spadkobierców, którzy dopuścili się względem spadkodawcy czynów niegodziwych, powszechnie uznawanych za naganne i zawinionych. (...)
Testament allograficzny, czyli jak sporządzić tzw. testament urzędowy?
Co to jest testament allograficzny? Testament allograficzny jest formą zwykłego testamentu. Spadkodawca w obecności dwóch świadków oświadcza swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza (...)
Dziedziczenie ustawowe, czyli kto i w jaki sposób dziedziczy po zmarłym?
Kiedy następuje dziedziczenie ustawowe? Dziedziczenie ustawowe ma miejsce w sytuacji gdy, spadkodawca nie pozostawił po sobie testamentu oraz gdy osoby powołane do spadku nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami (bo np. zmarły przed otwarciem spadku). W razie powołania spadkobierców w (...)
Uznanie spadkobiercy za osobę niegodną dziedziczenia
Kto może być uznany za spadkobiercę niegodnego dziedziczenia? Niegodnym może być uznany każdy spadkobierca - czy to powołany na mocy testamentu, czy ustawy. Często bowiem zdarza się, że sam spadkodawca nie zdaje sobie sprawy z określonych zdarzeń, które powinny eliminować daną (...)
Kiedy przedawnia się roszczenie o zachowek? Przykłady praktyczne liczenia terminu.
Podstawową zasadą prawa spadkowego jest swoboda testowania. W oparciu o nią spadkodawca może ustanowić spadkobiercą całego swojego majątku osobę także spoza kręgu najbliższych krewnych. Pojawia się więc niebezpieczeństwo, że spadkodawca sporządzi testament, na podstawie którego (...)
Jakie są skutki odwołania testamentu? Testament jest odwołalny. Spadkodawca może więc w każdej chwili go odwołać lub zmienić - w całości lub w części - oczywiście przed swoją śmiercią. Spadkodawca swoim oświadczeniem może więc doprowadzić do tego, że sporządzony wcześniej (...)
Testament - Jak sporządzić ważny testament? Kilka uwag o formie
Rola testamentów w życiu społecznym, zwłaszcza ze względu na funkcję regulującą stosunki majątkowe, jest nie do przeceniania, dlatego ważkim problemem dla ustawodawcy pozostaje określenie ram, wewnątrz których testatorzy (sporządzający testamenty) mogą się swobodnie poruszać. (...)
Kiedy dziedziczą rodzice spadkodawcy?
Spadkobranie po zmarłym może przybrać dwie formy – spadkobrania określonego przepisami ustawy oraz spadkobrania według ostatniej woli spadkodawcy, czyli testamentu. Nie ulega wątpliwości, że rodzice spadkodawcy dziedziczą zawsze wtedy, gdy zostaną powołani do spadku w drodze testamentu; (...)
Czym jest spadek - czyli co możesz odziedziczyć?
Pod pojęciem spadku kryje się ogół praw i obowiązków zmarłego, które przechodzą na spadkobierców w drodze spadkobrania. Nie należą jednak do spadku praw i obowiązki ściśle związane z osobą zmarłego, jak również prawa, które z chwilą śmierci spadkodawcy (...)
Jakie postanowienia może zawierać testament?
Testament jest czynnością ściśle sformalizowaną, co oznacza, iż na jego treść mogą składać się jedynie oznaczone, konkretne postanowienia. Wszelkie inne, nie wypływające z przepisów ustawy bądź nie zakotwiczone w orzecznictwie lub doktrynie, nie wywrą żadnego skutku w (...)
Przepisy prawa spadkowego zawierają wyraźne wyliczenie przyczyn, z powodu których testament należy uważać za nieważny. Katalog ten obejmuje m.in. braki formalne, naruszenie zakazu sporządzania testamentów wspólnych, brak zdolności testowania po stronie spadkodawcy, (...)
Europejskie poświadczenie spadkowe
Unijne rozporządzenie i polskie przepisy wprowadziły 17 sierpnia 2015 roku nowy dokument ułatwiający wykazywanie praw do spadku w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej w postaci tzw. europejskiego poświadczenia spadkowego. ##baner## Europejskie poświadczenie spadkowe - (...)
Jak wszczyna się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku i kto może je zainicjować? Postanowienie stwierdzające nabycie spadku przez spadkobierców sąd wydaje tylko na wniosek. Właściwy będzie zatem tryb postępowania nieprocesowego. Wniosek może zgłosić każda osoba, która (...)
Zrzeczenie się spadku - Gdy nie chcesz po kimś dziedziczyć
Zgodnie z obowiązującym prawem spadkowym, jeżeli spadkodawca nie pozostawił po sobie testamentu to w momencie otwarcia spadku (czyli śmierci spadkodawcy) obowiązują przepisy ustawowe dotyczące dziedziczenia. Zawieranie jakichkolwiek umów zarówno przed, jak i po śmierci spadkodawcy (...)
Notarialny akt poświadczenia dziedziczenia
Akt poświadczenia dziedziczenia - czyli co? Notariusz m.in. może sporządzać akty poświadczenia dziedziczenia. Akt poświadczenia dziedziczenia to dokument sporządzony przez notariusza stanowiący wskazanie spadkobierców danego spadkodawcy i przysługujących (...)
Prawo spadkowe - co reguluje prawo spadkowe?
Co określamy mianem "prawo spadkowe"? Prawo spadkowe jest częścią prawa cywilnego. Jego normy są wyodrębnione w osobnej księdze k.c. na podstawie kryterium: normowania skutków prawnych śmierci człowieka (osoby fizycznej) jako podmiotu praw i obowiązków majątkowych w dziedzinie (...)
