12.4.2022

A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Zmiany z podpisem Prezydenta

Przy ustalaniu dochodu do obliczania składki zdrowotnej będą uwzględniane różnice remanentowe, a więc również zakupy z lat poprzednich. Dzięki temu przedsiębiorcy będą obliczać dochód dla celów składki zdrowotnej na zbliżonych zasadach jak w podatku dochodowym. Zmiana, będąca realizacją postulatu przedsiębiorców, wynika z nowelizacji Kodeksu spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, która została podpisana przez Prezydenta.

Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę z 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw.

Co przewiduje nowelizacja w zakresie opodatkowania i składki zdrowotnej?

Nowelizacja m.in. modyfikuje zasady ustalania dochodu do obliczania składki zdrowotnej przez przedsiębiorców, który będzie obliczany z uwzględnieniem różnic remanentowych. Dzięki temu firmy, które kupiły towary jeszcze w 2021 r., a sprzedadzą je np. dopiero w 2022 r., będą uwzględniać wydatki na zakupy przy obliczaniu składki zdrowotnej.

- Wprowadzenie tej poprawki to spełnienie postulatu przedsiębiorców. Zasada powinna obowiązywać od samego początku. Niedopuszczalne jest by przedsiębiorcy płacili składkę zdrowotną od przychodu ze sprzedaży bez uwzględniania poniesionego kosztu. Przepisy doprecyzowano przy nowelizacji KSH dlatego, żeby bez zbędnej zwłoki uwzględnić ten postulat przedsiębiorców" – wskazał wiceminister finansów Artur Soboń.

Znowelizowane przepisy doprecyzowują również dwie inne ważne kwestie, z których wynika:

• po pierwsze, że przy ustalaniu dochodu dla celów obliczenia składki zdrowotnej nie będzie uwzględniana większość dochodów/przychodów wolnych od opodatkowania (z wyjątkiem dochodów z realizacji nowej inwestycji lub uzyskanych na terenie specjalnej strefy ekonomicznej oraz przychodów objętych ulgą na powrót, ulgą dla pracujących seniorów i rodzin 4+); ta zasada będzie miała również zastosowanie przy opłacaniu składki zdrowotnej przez przedsiębiorców opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
• po drugie, że dochód z odpłatnego zbycia środków trwałych nie będzie powiększany o odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przed 1 stycznia 2022 r.

Jakie inne zmiany wprowadza ustawa z dnia 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw?

Ustawa wprowadza zmiany w ustawie z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1526 i 2320 oraz z 2021 r. poz. 2052) – dalej "Ksh".

Główne zmiany wprowadzane ustawą dotyczą wprowadzenia regulacji związanych z funkcjonowaniem grup spółek oraz regulacji dotyczących zasad zarządzania spółkami handlowymi i nadzoru nad tymi spółkami.

Nowelizacja wprowadza do Ksh definicję grupy spółek, wskazując, że grupa spółek to spółka dominująca i spółka albo spółki zależne, będące spółkami kapitałowymi, kierujące się zgodnie z uchwałą o uczestnictwie w grupie spółek wspólną strategią w celu realizacji wspólnego interesu (interes grupy spółek), uzasadniającą sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółką zależną albo spółkami zależnymi.

Ustawa wprowadza do Ksh obszerne regulacje dotyczące zasad funkcjonowania grup kapitałowych. Zgodnie z uchwaloną ustawą uchwała o uczestnictwie w grupie spółek ze wskazaniem spółki dominującej jest podejmowana przez zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie spółki zależnej większością trzech czwartych głosów. Uczestnictwo w grupie spółek jest ujawniane w rejestrze przez spółkę dominującą i spółkę zależną. Ujawnienie uczestnictwa w grupie spółek następuje przez wpisanie wzmianki do rejestru.

Zgodnie z przyjętymi regulacjami spółka dominująca może wydać spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek wiążące polecenie dotyczące prowadzenia spraw spółki, jeżeli jest to uzasadnione interesem grupy spółek oraz przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Spółka dominująca wydaje wiążące polecenie w formie pisemnej lub elektronicznej pod rygorem nieważności. Wiążące polecenie wskazuje, co najmniej:

1. oczekiwane przez spółkę dominującą zachowanie spółki zależnej w związku z wykonaniem wiążącego polecenia;
2. interes grupy spółek, który uzasadnia wykonanie przez spółkę zależną wiążącego polecenia;
3. spodziewane korzyści lub szkody spółki zależnej, które będą następstwem wykonania wiążącego polecenia, o ile występują;
4. przewidywany sposób i termin naprawienia spółce zależnej szkody poniesionej w wyniku wykonania wiążącego polecenia.

Wykonanie wiążącego polecenia przez spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek wymaga uprzedniej uchwały zarządu spółki zależnej.

Spółka zależna uczestnicząca w grupie spółek podejmuje uchwałę o odmowie wykonania wiążącego polecenia, jeżeli jego wykonanie doprowadziłoby do niewypłacalności albo zagrożenia niewypłacalnością tej spółki. Spółka zależna uczestnicząca w grupie spółek niebędąca spółką jednoosobową podejmuje uchwałę o odmowie wykonania wiążącego polecenia, jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że jest ono sprzeczne z interesem tej spółki i wyrządzi jej szkodę, która nie będzie naprawiona przez spółkę dominującą lub inną spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek w okresie dwóch lat, licząc od dnia, w którym nastąpi zdarzenie wyrządzające szkodę, chyba, że umowa albo statut spółki stanowi inaczej.

W określeniu wysokości szkody spółka zależna uwzględnia korzyści uzyskane przez tę spółkę w związku z uczestnictwem w grupie spółek w okresie ostatnich dwóch lat obrotowych. Umowa albo statut spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek może przewidywać dodatkowe przesłanki odmowy wykonania wiążącego polecenia.

Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator spółki zależnej nie ponosi odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio do członka zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej i likwidatora spółki dominującej działających w interesie grupy spółek.

Spółka dominująca może w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek oraz żądać od niej udzielenia informacji. Rada nadzorcza spółki dominującej sprawuje stały nadzór nad realizacją interesu grupy spółek przez spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek, chyba, że umowa albo statut spółki dominującej lub spółki zależnej przewiduje inaczej.

Spółka dominująca odpowiada wobec spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek za szkodę, która została wyrządzona wykonaniem wiążącego polecenia i która nie została naprawiona w terminie wskazanym w wiążącym poleceniu, chyba, że nie ponosi winy.

Za szkodę wyrządzoną jednoosobowej spółce zależnej spółka dominująca odpowiada, tylko jeżeli wykonanie wiążącego polecenia doprowadziło do jej niewypłacalności.

Nowelizacja wprowadza również regulacje dotyczące możliwości wykupu udziałów lub akcji wspólników mniejszościowych. Zgodnie z ustawą wspólnik lub wspólnicy mniejszościowi albo akcjonariusz lub akcjonariusze mniejszościowi reprezentujący nie więcej niż 10% kapitału zakładowego spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek mogą żądać umieszczenia w porządku obrad najbliższego zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia sprawy podjęcia uchwały o przymusowym odkupie ich udziałów albo akcji przez spółkę dominującą, która reprezentuje bezpośrednio, pośrednio lub na podstawie porozumień z innymi osobami, co najmniej 90% kapitału zakładowego spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek. Z kolei zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek może podjąć uchwałę o przymusowym wykupie udziałów albo akcji wspólników albo akcjonariuszy reprezentujących nie więcej niż 10% kapitału zakładowego przez spółkę dominującą, która reprezentuje bezpośrednio, co najmniej 90% kapitału zakładowego. Ponadto umowa albo statut spółki zależnej może przewidywać, że powyższe uprawnienie przysługuje spółce dominującej, która bezpośrednio lub pośrednio reprezentuje w spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek mniej niż 90% kapitału zakładowego takiej spółki, lecz nie mniej niż 75% tego kapitału.

Ustanie uczestnictwa w grupie spółek następuje wskutek podjęcia większością trzech czwartych głosów uchwały zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek lub przez złożenie przez spółkę dominującą spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek oświadczenia o ustaniu tego uczestnictwa.

Przepisów ustawy o spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek nie stosuje się do:

1. spółki publicznej;
2. spółki, która jest spółką w likwidacji i rozpoczęła podział swego majątku albo jest spółką w upadłości;
3. spółki będącej podmiotem objętym nadzorem nad rynkiem finansowym w rozumieniu art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym.

Nowelizacja doprecyzowuje zasady ustalania kadencji zarządu oraz rady nadzorczej (komisji rewizyjnej), przyjmując, że kadencję oblicza się w pełnych latach obrotowych, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

Ustawa wprowadza ogólną zasadę, iż członek zarządu oraz członek rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności oraz dochować lojalności wobec spółki.

Ponadto członek zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej nie może ujawniać tajemnic spółki także po wygaśnięciu mandatu

Nowelizacja przewiduje również wzmocnienie zakresu nadzoru nad spółką sprawowanego przez radę nadzorczą. Ustawa wprowadza, więc regulacje wskazujące, iż informacje, dokumenty, sprawozdania lub wyjaśnienia żądane przez radę nadzorczą są przekazywane radzie nadzorczej niezwłocznie, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia zgłoszenia żądania do organu lub osoby obowiązanej, chyba, że w żądaniu określono dłuższy termin. Zarząd nie może ograniczać członkom rady nadzorczej dostępu do żądanych przez nich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień.

W przypadku gdy sprawozdanie finansowe spółki podlega badaniu ustawowemu, rada nadzorcza jest obowiązana, z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem, zawiadomić kluczowego biegłego rewidenta, który przeprowadzał badanie sprawozdania finansowego spółki, o terminie posiedzenia, którego przedmiotem są sprawy dotyczące sprawozdań z działalności spółki. Spółka zapewnia uczestnictwo kluczowego biegłego rewidenta lub innego przedstawiciela firmy audytorskiej w posiedzeniu rady nadzorczej. W trakcie posiedzenia kluczowy biegły rewident lub inny przedstawiciel firmy audytorskiej przedstawia radzie nadzorczej sprawozdanie z badania, w tym ocenę podstaw przyjętego oświadczenia odnoszącego się do zdolności spółki do kontynuowania działalności, oraz udziela odpowiedzi na pytania członków rady nadzorczej.

Ustawa wprowadza również regulację wskazującą, iż rada nadzorcza może ustanowić doraźny lub stały komitet rady nadzorczej, składający się z członków rady nadzorczej, do pełnienia określonych czynności nadzorczych. Skorzystanie przez radę nadzorczą z powyższego uprawnienia nie zwalnia jej członków z odpowiedzialności za sprawowanie nadzoru. Komitet rady nadzorczej ma prawo podejmować czynności nadzorcze, chyba, że rada nadzorcza postanowi inaczej.

Ustawa stanowi również, że jeżeli umowa spółki tak stanowi, rada nadzorcza może podjąć uchwałę w sprawie zbadania na koszt spółki określonej sprawy dotyczącej działalności spółki lub jej majątku przez wybranego doradcę rady nadzorczej. Doradca rady nadzorczej może zostać wybrany również w celu przygotowania określonych analiz oraz opinii.

Nowelizacja wprowadza także regulacje dotyczące doprecyzowania zasad odbywania posiedzeń rady nadzorczej oraz podejmowania uchwał przez radę nadzorczą.

Ustawa wprowadza zasadę, iż członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator nie narusza obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności, jeżeli postępując w sposób lojalny wobec spółki, działa w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny.

Nowelizacja wprowadza do Ksh przepisy karne przewidujące odpowiedzialność za nieprzekazanie, wbrew obowiązkom wynikającym ze wskazanych regulacji Ksh, informacji, dokumentów, sprawozdań czy wyjaśnień w terminie lub przekazanie ich niezgodnie ze stanem faktycznym, lub zatajanie danych wpływających w istotny sposób na treść tych informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień.

Ustawa wprowadza również rozszerzenie zakazu pełnienia obowiązków członka zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatora oraz prokurenta na osoby skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w art. 228 – 231 kodeksu karnego, dotyczące m. in. przyjmowania i wręczania korzyści majątkowych czy przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków przez funkcjonariuszy publicznych.

Nowelizacja zakłada także wprowadzenie zmian w innych ustawach, w tym w ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, ustawie z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i niektórych uprawnieniach pracowników, ustawie z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe czy ustawie z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym. Zmiany w powyższych ustawach wynikają z wprowadzenia nowych regulacji w Ksh i mają na celu uzupełnienie obowiązujących przepisów.  

Ponadto nowelizacja wprowadza zmiany ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych dotyczące zasad naliczania składki zdrowotnej oraz regulacje przejściowe związane z wejściem powyższych zmian w życie.

Wprowadzane w tym zakresie regulacje modyfikują roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia zdrowotne osób fizycznych będących przedsiębiorcami oraz innych osób prowadzących działalność pozarolniczą, w szczególności w zakresie korygowania tej podstawy o tzw. różnice remanentowe.

Przewidziano też zmiany ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej oraz innych ustaw - wprowadzające zmiany w zakresie niektórych zadań i kompetencji ministrów właściwych do spraw: rozwoju regionalnego, gospodarki, szkolnictwa wyższego i nauki oraz budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa. Zmiany powyższe wprowadzają m.in. przejęcie przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego nadzoru nad Krajowym Zasobem Nieruchomości, Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości, Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz Fundacją Platforma Przemysłu Przyszłości.

Od kiedy zmiany będą obowiązywać?

W zakresie przepisów przejściowych ustawa stanowi, że do mandatów i kadencji członków organów, które trwają w dniu wejścia w życia uchwalonej ustawy, stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym uchwaloną ustawą.

Ponadto ustawa stanowi, iż w związku z przyjęciem zmian w zakresie właściwości zadań i kompetencji niektórych ministrów do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie zmienianych regulacji stosuje się przepisy dotychczasowe, z tym, że sprawy te toczą się przed organem, który przejął zadania i kompetencje na podstawie niniejszej ustawy. Organ, który przejął zadania i kompetencje na podstawie uchwalonej ustawy, przejmuje związane z tymi zadaniami i kompetencjami prawa i obowiązki organów, które utraciły te zadania i kompetencje, w tym także wynikające z umów i porozumień. Organ, który utracił zadania i kompetencje na podstawie uchwalonej ustawy, przekazuje niezwłocznie organowi, który przejął od niego zadania i kompetencje, dokumentację związaną z wykonywaniem przejętych zadań i kompetencji, w tym także w postaci informatycznych nośników danych.

Ponadto czynności dokonane przed dniem wejścia w życie zmienianych regulacji, dotyczących zmian w zakresie właściwości zadań i kompetencji niektórych ministrów, przez organy, które utraciły zadania i kompetencje na podstawie uchwalonej ustawy, a także dokumenty sporządzone przed dniem wejścia w życie powyższych zmian przez te organy albo przy ich udziale, w szczególności powołania, ustalenia, zatwierdzenia i zgody, zachowują ważność, przy czym dokumenty wydane na czas określony – zachowują ważność przez okres, na który zostały wydane.

Nowelizacja wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem regulacji dotyczących zmian w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz przepisów przejściowych związanych z wprowadzeniem powyższych zmian, które wchodzą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.