Darowizna od ubezwłasnowolnionego

Pytanie:

Żona posiada opiekę prawną nad chorym ubezwłasnowolnionym (schizofrenia) z którym posiada współwłasność w postaci dwóch budynków mieszkalnych na jednej działce. Chory zamieszkuje w jednym budynku żona w drugim. Chory chciałby przepisać swoją część majątku darowizną z zaznaczeniem, że będzie mieszkał na swojej części dożywotnio. Z tego co mi wiadomo kieruje się pismo do sądu o wyrażenie zgody jako że sąd dba o zabezpieczenie interesów ubezwłasnowolnionego. Czy możliwe jest przeprowadzenie notarialne takiego przepisania w przypadku osoby pozbawionej praw jeśli wyraża on taką wolę ?

Masz inne pytanie do prawnika?

3.4.2012

Zespół
e-prawnik.pl

Odpowiedź prawnika: Darowizna od ubezwłasnowolnionego

Jak rozumiemy, ubezwłasnowolniony miałby dokonać czynności prawnej polegającej na przeniesieniu prawa własności (udziału w prawie własności nieruchomości) na rzecz Pana żony – opiekuna w zamian za ustanowienie bądź bezterminowej służebności mieszkania bądź prawa dożywocia.

Nasze wątpliwości co do możliwości dokonania takiej czynności prawnej pomiędzy wskazanymi osobami powstały na podstawie brzmienia przepisu art. 159 § 1 k.r.o. Przepis ten stanowi, iż: Opiekun nie może reprezentować osób pozostających pod jego opieką:

Porady prawne

1) przy czynnościach prawnych między tymi osobami;  

2) przy czynnościach prawnych między jedną z tych osób a opiekunem albo jego małżonkiem, zstępnymi, wstępnymi lub rodzeństwem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz osoby pozostającej pod opieką.  

Naruszenie tego przepisu obarczone jest sankcją nieważności czynności prawnej. Jedynym wyjątkiem jest dokonanie czynności prawnej polegającej na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz osoby pozostającej pod opieką. A zatem byłaby to czynność polegające na zwiększeniu aktywów lub zmniejszeniu pasywów majątku ubezwłasnowolnionego. Proponowana przez Państwa czynność prawna z pewnością nie stanowi bezpłatnego przysporzenia na rzecz ubezwłasnowolnionego wobec utraty przez niego prawa własności nieruchomości.

Art. 159 § 1 pkt 2 k.r.o. zakazuje reprezentowania ubezwłasnowolnionego przez opiekuna przy dokonywaniu czynności prawnej przez taką osobę z opiekunem. Jednocześnie należy zauważyć, iż opiekun jest przedstawicielem ustawowym ubezwłasnowolnionego i to on składa oświadczenia woli w imieniu takiej osoby.

Nie ulega wątpliwości, iż niezależnie od tego, kto byłby drugą stroną czynności prawnej z ubezwłasnowolnionym, opiekun, na podstawie art. 156 k.r.o., musi uzyskać zgodę sądu opiekuńczego na dokonanie stosownej czynności prawnej. Pozostaje pytanie czy na podstawie tego przepisu sąd będzie władny zezwolić nie tylko na przeniesienia prawa własności nieruchomości za ustanowieniem dożywocia na rzecz ubezwłasnowolnionego, ale czy zezwolenie to może obejmować również fakt, iż drugą stroną tej czynności będzie opiekun. Biorąc pod uwagę kategoryczne brzmienie art. 159 § 1 k.r.o. wydaje się, iż nie jest możliwe udzielenie takiego zezwolenia przez sąd.

Analogiczny zakaz reprezentacji został przewidziany w art. 98 § 2 k.r.o. w stosunkach między rodzicami a dziećmi. Jednakże w tym przypadku zastosowanie znajdzie art. 99 k.r.o. Zgodnie z tym przepisem sąd opiekuńczy może ustanowić kuratora w celu reprezentowania małoletniego w czynności prawnej, której drugą stroną jest rodzic. Niestety w przypadku opieki brak jest analogicznego rozwiązania. Za brakiem możliwości ustanowienia kuratora przedstawionej przez Państwa sytuacji dodatkowo przemawia art. 178 § 1 k.r.o.: Kuratora ustanawia się w wypadkach w ustawie przewidzianych. Zgodnie z tym przepisem musi istnieć wyraźna podstawa prawna dla ustanowienia kuratora a w tym przypadku takiej podstawy brak na wzór art. 99 k.r.o.

Powstaje zatem sytuacja paradoksalna. Jeżeli sąd opiekuńczy wyraziłby zgodę na zawarcie proponowanej przez Państwa umowy ze względu na dobro ubezwłasnowolnionego, to wobec brzmienia art. 159 § 1 k.r.o. i braku podstawy prawnej dla ustanowienia kuratora taka umowa nie mogłaby być zawarta.

Taka konstatacja skłoniła nas do wniosku, iż sąd, stosując wykładnię celowościową, mógłby, w drodze analogii, ustanowić w tym przypadku kuratora na podstawie art. 99 k.r.o. Wskazujemy jednakże, iż brak jest w tej sytuacji wyraźnej podstawy prawnej. Taka wykładnia mogłaby, naszym zdaniem, znaleźć uznanie w oczach sądu tylko w przypadku ustalenia, iż planowana czynność prawna będzie z wyraźną korzyścią dla ubezwłasnowolnionego.

Wobec braku wyraźnego rozstrzygnięcia rozpatrywanej kwestii wskazujemy na możliwość rozeznania się w praktyce właściwego dla Państwa sądu w takich przypadkach.

Porady prawne

Potrzebujesz porady prawnej?

Władza rodzicielska nad dzieckiem ubezwłasnowolnionym całkowicie

Władza rodzicielska nad dzieckiem ubezwłasnowolnionym całkowicie

Kiedy dziecko może zostać ubezwłasnowolnione całkowicie?  Dziecko może zostać ubezwłasnowolnione całkowicie, jeżeli ukończyło 13 rok życia i wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, (...)

Opieka nad ubezwłasnowolnionym

Opieka nad ubezwłasnowolnionym

  Kiedy osoba może zostać ubezwłasnowolniona całkowicie? Ubezwłasnowolniona całkowicie może być osoba, która ukończyła 13 lat i nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem. Podstawową przyczyną takiej niemocy jest choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy lub inny (...)

Ubezwłasnowolnienie - Kto może zostać ubezwłasnowolniony? Jakie są skutki ubezwłasnowolnienia

Ubezwłasnowolnienie - Kto może zostać ubezwłasnowolniony? Jakie są skutki ubezwłasnowolnienia

Często zdarza się, że dana osoba nie jest w stanie decydować o swoim życiu lub nawet nie potrafi podjąć najprostszych decyzji. Może to być wynikiem np. choroby psychicznej. Dlatego w takich sytuacjach rodzina chorego może podjąć decyzję o wystąpienie do sądu z wnioskiem o ubezwłasnowolnienie (...)

Kurator - Kiedy i dla kogo ustanawia się kuratora?

Kurator - Kiedy i dla kogo ustanawia się kuratora?

U podstaw instytucji opieki oraz kurateli leży troska o interesy tych osób, które z różnych przyczyn nie potrafią lub nie mogą same o nie zadbać. Nie można bowiem w państwie prawa dopuszczać do sytuacji, gdy czyjeś prawa, z przyczyn od niego niezależnych, pozostają bądź (...)

Ubezwłasnowolnienie osoby prowadzącej działalność gospodarczą - opinia prawna

Ubezwłasnowolnienie osoby prowadzącej działalność gospodarczą - opinia prawna

Stan faktyczny Moja żona została ubezwłasnowolniona całkowicie, ale sąd nie wyznaczył opiekuna. Co powinienem zrobić dalej? Żona była właścicielką firmy zatrudniającej pracowników. Czy w sytuacji całkowitego ubezwłasnowolnienia umowy o pracę zostają automatycznie rozwiązane? Czy (...)

W jakim postępowaniu dokonuje się ubezwłasnowolnienia?

W jakim postępowaniu dokonuje się ubezwłasnowolnienia?

  Kiedy można złożyć wniosek o ubezwłasnowolnienie? Wniosek ten składa się w każdej chwili, gdy zaistnieją przesłanki do wystąpienia o ubezwłasnowolnienie całkowite lub częściowe danej osoby. Przesłanki te są określone w Kodeksie cywilnym. Odpowiednie przepisy stanowią, że osoba, (...)

Jak odliczyć darowizny w zeznaniu rocznym za 2020 r.?

Jak odliczyć darowizny w zeznaniu rocznym za 2020 r.?

Podatnik, który w roku podatkowym 2020 przekazywał pewne darowizny na określone w ustawie cele, może część z nich lub całość odliczyć od dochodu lub przychodu w rozliczeniu PIT. ##baner## Jakie darowizny można odliczyć?  Podatnik, który w roku podatkowym 2020 przekazywał (...)

Ustawa o ochronie praw lokatorów - krótki komentarz

Ustawa o ochronie praw lokatorów - krótki komentarz

  Uwagi ogólne Zgodnie z art. 75 Konstytucji RP, władze publiczne prowadzą politykę sprzyjającą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli, w szczególności przeciwdziałają bezdomności, wspierają rozwój budownictwa socjalnego oraz popierają działania obywateli (...)

Zaprzeczenie ojcostwa - Co jeśli Twój mąż nie jest ojcem dziecka?

Zaprzeczenie ojcostwa - Co jeśli Twój mąż nie jest ojcem dziecka?

Co to jest zaprzeczenie ojcostwa i dlaczego do niego dochodzi? Zaprzeczenie ojcostwa jest instytucją, która umożliwia małżonkowi wykazanie, iż nie jest on biologicznym ojcem dziecka urodzonego przez jego żonę. Instytucja ta ma znaczenie niezwykle doniosłe, bowiem przyjmuje się, że jeżeli (...)

Kiedy można starać się o mieszkanie komunalne?

Kiedy można starać się o mieszkanie komunalne?

  Co to jest mieszkaniowy zasób gminy? Tworzenie warunków do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej należy do zadań gminy. Gmina powinna zapewnić lokale socjalne i lokale zamienne, a także zaspokajać potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych o niskich (...)

Druk SD-Z2 - zgłoszenie darowizny lub spadku bez podatku

Druk SD-Z2 - zgłoszenie darowizny lub spadku bez podatku

Dostajesz darowiznę albo dziedziczysz spadek po kimś z bliskiej rodziny? Jeżeli chcesz skorzystać z całkowitego zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, złóż formularz podatkowy SD-Z2. Sprawdź, jak to zrobić. Kto może złożyć formularz SD-Z2, aby skorzystać z całkowitego (...)

Mieszkanie z licytacji komorniczej – na co uważać?

Mieszkanie z licytacji komorniczej – na co uważać?

Atrakcyjna cena mieszkań z licytacji komorniczych bardzo często jest elementem decydującym przy wyborze tej drogi kupna nieruchomości. Nierzadko jednak z niską ceną wiążą się niebezpieczeństwa, które należy rozważyć  przed przystąpieniem do licytacji. Jakie zagrożenia mogą (...)

Jak pozbyć się lokatora, który nie płaci czynszu?

Jak pozbyć się lokatora, który nie płaci czynszu?

  Kiedy można wypowiedzieć stosunek najmu z powodu zwłoki z opłatami? Jeżeli najemca jest w zwłoce z zapłatą czynszu lub innych opłat za używanie lokalu co najmniej za trzy pełne okresy płatności pomimo, iż został wcześniej uprzedzony na piśmie o zamiarze wypowiedzenia najmu i wyznaczony (...)

Zachowek przy dziedziczeniu gospodarstwa rolnego - opinia prawna

Zachowek przy dziedziczeniu gospodarstwa rolnego - opinia prawna

  Stan faktyczny Na początku lat 90-tych moi rodzice darowali mi nieruchomości stanowiącą gospodarstwo rolne. W kacie notarialnym darowizny nie ma żadnych zapisów co do zachowku ani innych rozliczeń spadkowych dla dwóch moich młodszych braci. Moja matka zmarła w 1999 r., a (...)

Ostrożnie z optymalizacją podatkową w ramach podatkowych grup kapitałowych

Ostrożnie z optymalizacją podatkową w ramach podatkowych grup kapitałowych

Ostrzeżenie Ministerstwa Finansów przed optymalizacją podatkową w ramach podatkowych grup kapitałowych 26 czerwca 2017 r. na stronie Ministerstwa Finansów pojawiło się ostrzeżenie przed optymalizacją podatkową w ramach podatkowych grup kapitałowych (Nr 004/17). Resort (...)

Pacjent ma prawo do wyrażenia zgody

Pacjent ma prawo do wyrażenia zgody

Na czym polega prawo do wyrażenia zgody? Pacjent ma prawo do wyrażenia zgody lub jej odmowy na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych. Warunkiem udzielenia przez pacjenta skutecznej i ważnej zgody jest uprzednie przekazanie mu pełnej informacji o: swoim stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych (...)

Właścicielu, sprawdź, jakie masz prawa wobec najemcy

Właścicielu, sprawdź, jakie masz prawa wobec najemcy

Na czym polegają ograniczenia używania lokalu przez najemcę? Skutkiem zawarcia umowy jest powstanie względnie trwałego stosunku pomiędzy stronami. Istotą najmu jest czasowość korzystania przez najemcę z przedmiotu najmu w powiązaniu z ekwiwalentnym świadczeniem czynszu. Uprawnienie najemcy (...)

Darowizna samochodu - formalności jakich musisz dopełnić?

Darowizna samochodu - formalności jakich musisz dopełnić?

Darowizna to chyba najczęściej stosowana umowa w stosunkach rodzinnych. Obowiązki z nią związane mogą nieco się różnić w zależności od przedmiotu darowizny. W niniejszej poradzie zajmiemy się wszystkimi niezbędnymi formalnościami związanymi z darowizną samochodu. Porada zajmuje (...)

Darowizna - czyli jak coś komuś podarować...

Darowizna - czyli jak coś komuś podarować...

Na czym polega umowa darowizny? Poprzez zawarcie umowy darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Świadczenie na rzecz obdarowanego może w szczególności polegać na przeniesieniu określonych praw z majątku darczyńcy (...)

Łatwiejsze zaprzeczenie ojcostwa

Łatwiejsze zaprzeczenie ojcostwa

W reakcji na wyrok Trybunału Konstytucyjnego prawodawca znowelizował kodeks rodzinny i opiekuńczy. Dzięki zmianom termin wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa będzie liczony od daty, w której pełnoletnie dziecko dowiedziało się o swoim rzeczywistym pochodzeniu. Dotychczasowe (...)

Jak najmniejszym kosztem znieść współwłasność mieszkania - opinia prawna

Jak najmniejszym kosztem znieść współwłasność mieszkania - opinia prawna

Stan faktyczny Mój problem dotyczy mieszkania własnościowego. Owo mieszkanie kupiłem z moją dziewczyną 1,5 roku temu. Mieszkanie jest kupione w równych częściach (50/50 %), przy czym ja dałem wszystkie pieniądze. Po zakupie mieszkania rozstaliśmy się w ciągu 4 miesięcy, a ona wyjechała (...)

Zapytaj prawnika:

Dodaj załącznikDodaj załącznik

Oświadczenia i zgody RODO:


PORADY PRAWNIKA

Opieka nad ubezwłasnowolnionym

Opieka nad ubezwłasnowolnionym

Mężczyzna ze względu na upośledzenie jest całkowicie ubezwłasnowolniony. Pobiera rentę socjalną z ZUS (na stałe) oraz rentę rodzinną po matce z KRUS (również na stałe). Po śmierci rodziców mężczyzna odziedziczył gospodarstwo rolne o powierzchni 2,30 ha (postanowienie sądu o stwierdzeniu (...)

Zgoda sądu na czynności dotyczące majątku ubezwłasnowolnionego

Zgoda sądu na czynności dotyczące majątku ubezwłasnowolnionego

Niepełnosprawny od urodzenia ze znacznym stopniem niepełnosprawności został ubezwłasnowolniony. Miał założoną książeczkę oszczędnościową nieoprocentowaną. Po jakimś czasie prawny opiekun chciał ją zlikwidować i założyć lokatę terminową. Musiał uprzednio zwrócić się do sądu (...)

Zniesienie współwłasności działki niepodzielnej

Zniesienie współwłasności działki niepodzielnej

Działka która z racji zbyt małej powierzchni nie nadaje się w świetle naszego prawa do podziału zamieszkiwana jest przez dwóch współwłaścicieli z których jeden jest ubezwłasnowolniony całkowicie i nad nim opiekę sprawuje osoba trzecia. Czy sąd na wniosek opiekuna może dokonać sprzedaży (...)

Ubezwłasnowolnienie brata

Ubezwłasnowolnienie brata

Mój brat ma 59 lat, jest rencistą chyba II grupy i jeszcze pracuje w zakładzie pracy chronionej. Od dwóch lat mieszka sam w mieszkaniu po rodzicach, w sprawie którego rozpoczyna się w najbliższych dniach postępowanie spadkowe (mieszkanie stanowi część małej i bardzo starej i bardzo zrujnowanej (...)

Opieki dzieci nad ojcem

Opieki dzieci nad ojcem

Czy dzieci mają obowiązek opieki nad dorosłym rodzicem, który nie jest ubezwłasnowolniony, ale jest alkoholikiem i nie chce kontaktów z dziećmi, nie wpuszcza ich do domu, a jeszcze nie zachodzą przesłanki do ubezwłasnowolnienia? W powyższym przypadku istnieje ogólny obowiązek alimentacyjny (...)

Zwolnienie opiekuna osoby ubezwłasnowolnionej

Zwolnienie opiekuna osoby ubezwłasnowolnionej

Wcześniej opisałem już problem, który dotyczył współwłasności z osobą ubezwłasnowolnioną. Jednym z rozwiązań byłoby pozbawienie opieki prawnej na ową chorą osobą. Dobrowolnie J. nie zechce się zrzec z racji korzyści, jakie mu ta sytuacja daje. Mam za sobą praktycznie całą rodzinę, (...)

Przedstawiciel ustawowy dla ubezwłasnowolnionego

Przedstawiciel ustawowy dla ubezwłasnowolnionego

Z kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, iż sąd na wniosek przedstawiciela ustawowego może dokonać ubezwłasnowolnienia osoby niezdolnej do samodzielnej egzystencji. Jak ustalić przedstawiciela ustawowego? Jaka jest różnica przedstawicielem ustawowym a opiekunem prawnym? Zgodnie z kodeksem (...)

Wzór wniosku o ustanowienie opiekuna prawnego dla ojca

Wzór wniosku o ustanowienie opiekuna prawnego dla ojca

Bardzo proszę Państwa o pomoc. Potrzebuję wzoru wniosku o ustanowienie opiekuna prawnego. Mój tato jest po ciężkiej chorobie, prawie w ogóle nie ma z nim kontaktu. Chciałbym zostać jego opiekunem prawnym, do załatwienia spraw związanych z jego leczeniem. Czekam na Państwa pomoc. Niniejsza (...)

Darowizna a zachowek

Darowizna a zachowek

Małżeństwo miało dwoje dzieci (X i Y). W styczniu 2006 zmarła matka (mąż matki zmarł wcześniej). Po śmierci męża matka przekształciła prawo do lokalu z lokatorskiego spółdzielczego na własnościowe. Za życia ojca i matki przekazali oni darowizną nieruchomość gruntową na rzecz X. (...)

Darowizna na rzecz komitetu budowy pomnika

Darowizna na rzecz komitetu budowy pomnika

Czy można odliczyć od dochodu do opodatkowania darowiznę pieniężną dla Komitetu Budowy Pomnika im. Jana Pawła II, który to komitet powstał na okoliczność zbudowania tego pomnika i zostanie później rozwiązany. Jakie dokumenty musi posiadać Spółka, aby ta darowiznę odliczyć od dochodu? (...)

Darowizna po rozwodzie

Darowizna po rozwodzie

Chciałbym zrobić podział majątku po rozwodzie. Rozwód odbył się 10.03 i wyrok nie jest jeszcze prawomocny. W październiku 2007 roku moi rodzice przepisali na mnie mieszkanie w formie darowizny i stanowi mają własność. W rozliczeniu między małżonkami chciałbym to mieszkanie zostawić żonie. (...)

Darowizna dla syna a wspólnota majątkowa

Darowizna dla syna a wspólnota majątkowa

Moi rodzice przekazują mi w styczniu 2009 r. darowiznę pieniężną. Mam zamiar skorzystać ze zwolnienia zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Nie mamy z żoną rozdzielności majątkowej. Zamierzam za te pieniądze kupić mieszkanie dla swojej rodziny. Czy przy zakupie US nie (...)

Darowizna firmy żonie

Darowizna firmy żonie

Istnieją przesłanki zdrowotne, by mąż darował firmę żonie w celu jej dalszego prowadzenia. Firma jest prowadzona jednoosobowo w oparciu o wpis do ewidencji. W majątku firmy znajdują sie ruchomości zakupione podczas trwania działalności, inwestycja w obcym środku trwałym oraz nieruchomość, (...)

Darowizna rzeczy czy pieniędzy na zakup rzeczy

Darowizna rzeczy czy pieniędzy na zakup rzeczy

Jaka jest różnica w darowiźnie między formą gotówki a np. zakupem samochodu? Co jest korzystniejsze dla mnie czy brata, żeby uniknąć dodatkowych opłat, podatków? Czy wystarczy oświadczenie pisemne nie potwierdzone przez notariusza, czy tego kroku nie mogę ominąć? Jeżeli nie to jak się (...)

Darowizna udziału w spółce cywilnej

Darowizna udziału w spółce cywilnej

Chcę wystąpić z 4-osobowej spółki cywilnej z końcem roku kalendarzowego 2006. Nie będę prowadził żadnej działalności gospodarczej. Spółka zajmuje się handlem hurtowym i będzie działała nadal. Nowym wspólnikiem tej spółki zostanie od dnia 1 stycznia 2007 r. moja żona. Jakie obciążenia (...)