Ogłoszenie upadłości konsumenckiej po zamknięciu firmy.

Po pierwsze, dłużnik musi być niewypłacalny, co, zgodnie z treścią art. 11 ust 1 p.u.n., oznacza, iż nie wykonuje on swoich wymagalnych zobowiązań pienieżnych (np. w opisanej sytuacji nie spłaca w terminie rat zaciągniętego przez siebie kredytu). Po drugie, upadłość konsumencka może być ponadto orzeczona wyłącznie wobec osób, których niewypłacalność powstała wskutek okoliczności wyjątkowych i niezależnych od  dłużnika składającego wniosek. Ocena, czy w danym stanie faktycznym przesłanka powyższa, sformułowana w sposób bardzo ogólnikowy, została spełniona, czy też nie, należy do sądu rozpoznającego wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Jeżeli uzna on, że wyżej wskazana przesłanka nie została spełniona, wniosek o ogłoszenie upadłości podlega oddaleniu.  

Przykładowo, nie mogą ogłosić upadłości w tym trybie dłużnicy, którzy stali się niewypłacalni po rozwiązaniu umowy o pracę z przyczyn dotyczących pracownika (a więc niejako „z własnej winy”), ale także ci, którzy, np. przewidując zwolnienia grupowe, rozwiązali swoją umowę o pracę za porozumieniem stron. Jak wynika z powyższego, przesłanka okoliczności wyjątkowych i niezależnych, w wyniku których dłużnik stał się niewypłacalny, jest w praktyce interpretowana raczej wąsko, stąd duża liczba wniosków o upadłość składanych w tym trybie podlega oddaleniu.

Oddaleniu podlegają również wnioski dłużników, którzy zaciągali zobowiązania, będąc niewypłacalnymi (podstawa prawna: art. 491[3] p.u.n.). Czyli takich, którzy, mając już nieuregulowane długi wobec wierzycieli, zaciągali dalsze zobowiązania.

Oddalane są także wnioski dłużników, wobec których w ciągu 10 lat, poprzedzających złożenie owych wniosków:

1) było prowadzone postępowanie upadłościowe lub inne postępowanie, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań albo w którym zawarto układ, lub 

2) prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym nie zaspokojono wszystkich wierzycieli, a dłużnik po zakończeniu lub umorzeniu postępowania zobowiązań swych nie wykonał, lub  3) prowadzono postępowanie upadłościowe według przepisów tytułu niniejszego, jeżeli postępowanie to zostało umorzone z innych przyczyn niż na wniosek wszystkich wierzycieli, lub w tym samym okresie jakkolwiek dokonana przez nich czynność prawna została uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli

Zgodnie natomiast z treścią art. 491[4] p.u.n.:

Jeżeli upadły nie wskaże i nie wyda syndykowi całego majątku albo niezbędnych dokumentów lub w inny sposób nie wykonuje ciążących na nim obowiązków, sąd umarza postępowanie.  

Nie sposób przesądzić, czy opisane przez Pana okoliczności, związane z Pana stanem zdrowia , zostaną przez sąd uznane za okoliczności wyjątkowe i niezależne od dłużnika, stanowiące przyczynę jego niewypłacalności. Tym samym nie jesteśmy w stanie określić, czy Pański wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie zostanie przez sąd oddalony. Powyżej szczegółowo omówiliśmy przesłanki, które muszą być spełnione, aby wniosek podlegał dalszemu procedowaniu.

Odrębną kwestią - przy założeniu, że omówione wyżej przesłanki upadłości konsumenckiej w ocenie sądu zostaną w tym przypadku spełnione - jest poruszony przez Pana w opisie stanu faktycznego problem lokalu mieszkalnego obciążonego hipoteką. W postępowaniu upadłościowym wobec osób fizycznych stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące upadłości obejmującej likwidację majątku powoda (podstawa prawna: art. 491[2] ust. 1 p.u.n.), w związku z czym wierzytelności zabezpieczone hipoteką (a z taką mamy do czynienia w opisanej sytuacji, jeśli chodzi o mieszkanie) nie wchodzą bezpośrednio do ogólnej do masy upadłości, a dochód ze sprzedaży obciążonej nieruchomości przeznaczany jest w pierwszym rzędzie na zaspokojenie wierzyciela hipotecznego (w tym wypadku jest nim bank). Dopiero to, co zostanie po jego pełnym zaspokojeniu, wchodzi w skład ogólnej masy upadłości.

Ponadto w postępowaniu upadłościowym dotyczącym osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej obligatoryjnej sprzedaży podlega należący do dłużnika wnioskodawcy lokal mieszkaniowy lub dom jednorodzinny, nawet w wypadku, gdy nie jest on obciążony hipoteką (podstawa prawna: art. 491[6] p.u.n.). Warunkiem zatwierdzenia przez sędziego-komisarza planu spłaty wierzycieli jest zaś opuszczenie przez upadłego oraz osoby wspólnie z nim zamieszkujące wyżej wspomnianego lokalu mieszkalnego (podstawa prawna: art. 491[7] ust. 1 p.u.n.). Wybór drogi upadłości konsumenckiej jest zatem równoznaczny z utratą mieszkania

Co się tyczy dochodów osiąganych przez Pana za granicą, to, zgodnie z treścią art. 491[9] ust. 3 p.u.n., w toku postępowania upadłościowego:

Upadły jest obowiązany składać sądowi corocznie, do końca kwietnia, sprawozdanie z wykonania planu spłaty wierzycieli za poprzedni rok kalendarzowy, w którym wykazuje osiągnięte przychody, spłacone kwoty oraz nabyte składniki majątkowe o wartości przekraczającej dwukrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę określonego w odrębnych przepisach. Do sprawozdania upadły dołącza kopię rocznego zeznania podatkowego.  

Konsekwencje zatajenia dochodów określone są natomiast w treści art. 491[11] ust. 2 p.u.n. Zgodnie z powołaną regulacją:

Przepis ust. 1 stosuje się także wtedy, gdy upadły w sprawozdaniu z wykonania planu spłaty wierzycieli zataił swoje przychody lub w okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli dokonywał czynności przekraczających granice zwykłego zarządu, lub gdy okaże się, że upadły ukrywał majątek bądź czynność prawna upadłego została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Art. 491[11] ust. 1 p.u.n. określa sankcje za wyżej wymienione zachowania upadłego, a są nimi:

1) uchylenie planu spłaty;  2) umorzenie postępowania upadłościowego. 

Zatajenie dochodów lub majątku w toku postępowania w przedmiocie upadłości konsumenckiej może zatem w konsekwencji udaremnić oddłużenie, które możliwe jest dopiero po wykonywaniu przez upadłego obowiązków wynikających z planu spłat zatwierdzonego przez sąd (podstawa prawna: art. 491[12] ust. 1 p.u.n.).

Ponadto, zatajenie dochodów lub majątku w postępowaniu upadłościowym jest przestępstwem określonym zagrożonym karą pozbawienia wolności od trzech miesięcy do lat pięciu (podstawa prawna: art. 552 i art. 553 p.u.n.).

Podsumowując powyższe: 

1) nie jesteśmy w stanie przesądzić, czy spełnia Pan - szczegółowo omówione w treści opinii - przesłanki upadłości konsumenckiej oraz czy nie występuje w Pańskim przypadku żadna z przesłanek negatywnych, wymienionych w przepisach prawa, które także omówiliśmy;  2) należy jednak w naszej ocenie liczyć się w opisanej sytuacji z ewentualnością oddalenia wniosku w przedmiocie ogłoszenia upadłości konsumenckiej przez sąd, już choćby z uwagi na restrykcyjną praktyczną wykładnię przesłanki okoliczności wyjątkowych i niezależnych od dłużnika, wskutek których powstała niewypłacalność;  3) jeżeli wniosek nie zostanie oddalony, konsekwencją wdrożenia postępowania upadłościowego będzie konieczność opuszczenia mieszkania, które zostanie sprzedane na zaspokojenie wierzyciela hipotecznego;  4) zatajenie majątku i dochodów w toku postępowania upadłościowego, bez względu na miejsce ich osiągania, może doprowadzić do umorzenia postępowania upadłościowego (uniemożliwić oddłużenie), a także być źródłem odpowiedzialności karnej za czyny zabronione zagrożone karami od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności.