Odpowiedź prawnika: Sprzedaż nieruchomości nabytej w spadku
W przypadku dziedziczenia, obowiązek podatkowy w podatku od spadku powstaje z chwilą przyjęcia spadku. Zgodnie zaś z art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego, oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku (jednakże gdy spadkobiercą jest osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna, brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza). Jeśli więc ani pytająca, ani jej syn nie złożyli w ciągu 6 miesięcy od chwili dowiedzenia się o tytule do spadku (zwykle jest to chwila śmierci spadkodawcy) żadnego oświadczenia, oznacza to, że przyjęli oni razem spadek, a więc stali się współspadkobiercami.
Z pytania wynika również pośrednio, że zmarły nie pozostawił testamentu. W tej sytuacji „zrzeczenie” się syna nie jest odrzuceniem spadku, ponieważ termin na odrzucenie już minął. Do "zrzeczenia się" może dojść natomiast w postępowaniu o dział spadku. Niezależnie jednak od tego faktu, spadkobiercami są dwie osoby, do chwili dokonania tego działu i każda z nich jest zobowiązana do zapłaty podatku stosownie do swojej części spadku (tj. w omawianym przypadku po połowie).
Całą podstawę opodatkowania stanowi wartość domu po odjęciu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru. Do długów i ciężarów zalicza się również koszty ostatniej choroby spadkodawcy, jeżeli nie zostały pokryte za jego życia i z jego majątku, koszty pogrzebu spadkodawcy, łącznie z nagrobkiem, w takim zakresie, w jakim koszty te odpowiadają zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty postępowania spadkowego, wynagrodzenie wykonawcy testamentu, obowiązki wykonania zapisów oraz poleceń zamieszczonych w testamencie, wypłaty z tytułu zachowku oraz inne obowiązki wynikające z przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących spadków. Te wszystkie wydatki pomniejszą zatem podstawę opodatkowania.
Na wstępie zaznaczyliśmy, że w przypadku dziedziczenia, obowiązek podatkowy w podatku od spadku powstaje z chwilą przyjęcia spadku. Jeżeli jednak nabycie domu nie zostało zgłoszone do opodatkowania, a następnie zostało stwierdzono orzeczeniem sądu (np. stwierdzającym nabycie spadku), wówczas obowiązek podatkowy w podatku od spadku powstaje z chwilą uprawomocnienia się tego orzeczenia.
W przypadku nabycia budynku mieszkalnego lub jego części w drodze spadku przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej (tj. m.in. małżonka i dzieci) do podstawy opodatkowania nie wlicza się ich wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej budynku lub lokalu. Ww. ulga przysługuje jednak osobom, które łącznie spełniają następujące warunki:
1) są obywatelami polskimi lub mają miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
2) nie są właścicielami innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość bądź będąc nimi przeniosą własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy,
3) nie dysponują spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu lub nie są właścicielami spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, a w razie dysponowania tymi prawami przekażą je zstępnym lub przekażą do dyspozycji spółdzielni, w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego,
4) nie są najemcami lokalu lub budynku lub będąc nimi rozwiążą umowę najmu,
5) będą zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat:
a) od dnia złożenia zeznania podatkowego - jeżeli w chwili złożenia zeznania nabywca mieszka w nabytym lokalu lub budynku,
b) od dnia zamieszkania w nabytym lokalu lub budynku - jeżeli nabywca zamieszka w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego.
Zgodnie z art. 16 ust. 7 ustawy o podatku od spadków i darowizn, nie stanowi podstawy do utraty prawa do ulgi zbycie udziału w budynku lub lokalu na rzecz innego ze spadkobierców lub obdarowanych oraz zbycie budynku lub lokalu, jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych, a nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę albo nabycie innego lokalu nastąpiło nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia zbycia. Organy podatkowe przyjmują jednak, że nabycie to nie może nastąpić wcześniej niż zbycie nieruchomości otrzymanej w spadku. W związku z tym pytająca nie może skorzystać z ww. ulgi; nie może również odliczyć od podstawy opodatkowania wartości innego domu oraz ponoszonych na ten dom nakładów remontowych.
