Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Najważniejsze informacje
Dziadkowie mają prawo do kontaktów z wnukami na podstawie art. 113(6) Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. W przypadku utrudniania tych kontaktów można wystąpić do sądu z wnioskiem o ich uregulowanie. Opłata sądowa wynosi obecnie 100 zł.
Podstawa prawna kontaktów dziadków z wnukami
Prawo dziadków do kontaktów z wnukami wynika bezpośrednio z przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z dnia 25 lutego 1964 r. (tekst jednolity: Dz.U.2023.0.2809). Kluczowym przepisem jest art. 113(6) k.r.o., który stanowi:
Art. 113(6) k.r.o.
Przepisy niniejszego oddziału stosuje się odpowiednio do kontaktów rodzeństwa, dziadków, powinowatych w linii prostej, a także innych osób, jeżeli sprawowały one przez dłuższy czas pieczę nad dzieckiem.
Oznacza to, że dziadkowie korzystają z tych samych praw co rodzice w zakresie utrzymywania kontaktów z dzieckiem, z tą różnicą, że przepisy te stosuje się "odpowiednio", a nie wprost.
Rodzaje kontaktów z wnukami
Zgodnie z art. 113 § 2 k.r.o. kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności:
Kontakty bezpośrednie
- Odwiedziny w miejscu zamieszkania
- Spotkania w ustalonych miejscach
- Zabieranie dziecka poza miejsce pobytu
Kontakty na odległość
- Rozmowy telefoniczne
- Korespondencja tradycyjna
- Komunikacja elektroniczna (Skype, WhatsApp, e-mail)
Kiedy można złożyć wniosek do sądu?
Wniosek do sądu o ustalenie kontaktów z wnukami można złożyć, gdy:
Rodzice dziecka/opiekun utrudniają lub uniemożliwiają kontakty z wnukiem pomimo prób porozumienia.
Sąd zawsze kieruje się przede wszystkim dobrem dziecka przy orzekaniu o kontaktach. Pozytywnie wpłynie na sprawę wykazanie, że wcześniej istniały dobre relacje dziadków z wnukiem.
Procedura składania wniosku
Właściwość sądu i opłaty
Wniosek należy złożyć do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, konkretnie do Wydziału Rodzinnego i Nieletnich. Opłata sądowa od wniosku o ustalenie kontaktów wynosi obecnie 100 zł.
Ważne zmiany w opłatach
Od 2019 roku opłata wzrosła z 40 zł do 100 zł. Osoby o niskich dochodach mogą wystąpić o zwolnienie od kosztów sądowych.
Elementy wniosku
We wniosku należy określić:
- Wnioskodawców - dziadków występujących o kontakty
- Uczestników - rodziców/opiekunów dziecka oraz samo dziecko
- Żądanie - konkretny sposób i częstotliwość kontaktów
- Uzasadnienie - okoliczności sprawy i argumenty przemawiające za uregulowaniem kontaktów
Wzór wniosku o ustalenie kontaktów z wnukiem
Wzór wniosku
Sąd Rejonowy w [nazwa miejscowości]
Wydział III Rodzinny i Nieletnich
Wnioskodawcy: [Imię i nazwisko dziadków], zam. [adres]
Uczestnicy: 1) [Imię i nazwisko rodzica/opiekuna], zam. [adres]
2) [Imię i nazwisko dziecka], lat [wiek], zam. [adres]
WNIOSEK O USTALENIE KONTAKTÓW Z WNUKIEM
Wnoszę o ustalenie, że wnioskodawcy mają prawo do kontaktów
z małoletnim [imię nazwisko wnuka] w następującym zakresie:
1) Spotkania osobiste w każdy drugi weekend miesiąca
od piątku godz. 18:00 do niedzieli godz. 16:00
2) Kontakt telefoniczny 2 razy w tygodniu po 30 minut
3) Spędzenie jednego tygodnia wakacji letnich z wnukiem
UZASADNIENIE
Małoletni [imię nazwisko], urodzony [data] w [miejscowość],
jest dzieckiem [imię nazwisko ojca] oraz [imię nazwisko matki].
[Tu należy opisać okoliczności sprawy, dotychczasowe relacje
z wnukiem, przyczyny utrudniania kontaktów oraz argumenty
przemawiające za ich uregulowaniem w interesie dziecka]
Biorąc pod uwagę przede wszystkim dobro naszego wnuka oraz
znaczenie więzi wielopokoleniowej dla jego prawidłowego rozwoju,
wnosimy o ustalenie kontaktów w powyższym zakresie.
[miejscowość], dnia [data]
[podpis wnioskodawców]
Załączniki:
- odpis wniosku dla uczestników
- odpis skróconego aktu urodzenia dziecka
- dowód uiszczenia opłaty sądowej w wysokości 100 zł
Postępowanie sądowe
Po złożeniu wniosku sąd:
Rodzice/opiekunowie dziecka otrzymają kopię wniosku i możliwość ustosunkowania się.
Sąd może również powołać kuratora sądowego do zbadania sytuacji rodzinnej.
Najważniejszym kryterium jest dobro dziecka i jego rozsądne życzenia.
Sąd orzeka o sposobie, częstotliwości i warunkach kontaktów lub oddala wniosek.
Możliwość zawarcia ugody
W toku postępowania możliwe jest zawarcie ugody sądowej lub skorzystanie z mediacji. Jest to często najlepsze rozwiązanie, ponieważ:
- Pozwala zachować lepsze relacje w rodzinie
- Daje większą elastyczność w ustalaniu warunków kontaktów
- Skraca czas postępowania
- Zmniejsza koszty i stres
Wykonanie orzeczenia sądowego
Po wydaniu korzystnego postanowienia przez sąd, w przypadku dalszego utrudniania kontaktów, można:
Środki egzekucyjne
Wniosek o egzekucję przez komornika
Grzywny dla osoby utrudniającej kontakty
Dodatkowe środki prawne
Wniosek o zabezpieczenie kontaktów
Zmiana postanowienia w sprawie kontaktów
Ograniczenia i przeciwwskazania
Kiedy sąd może odmówić lub ograniczyć kontakty
Sąd może odmówić ustalenia kontaktów lub je ograniczyć, gdy:
- Kontakty nie leżą w interesie dziecka (nie są zgodne z jego dobrem)
- Dziadkowie wykazują zachowania szkodliwe dla dziecka
- Istnieje zagrożenie dla bezpieczeństwa lub zdrowia dziecka
- Dziecko (w odpowiednim wieku) wyraża sprzeciw wobec kontaktów
Podsumowanie - kluczowe informacje
Najważniejsze wnioski
- Dziadkowie mają prawne prawo do kontaktów z wnukami na podstawie art. 113(6) k.r.o.
- Opłata sądowa wynosi 100 zł
- Najważniejszym kryterium jest dobro dziecka przy każdym orzeczeniu sądu
- Warto najpierw próbować porozumienia pozasądowego lub mediacji
- Kontakty mogą mieć różne formy - od spotkań osobistych po komunikację elektroniczną
- Orzeczenie sądowe można egzekwować w przypadku dalszego utrudniania kontaktów
Prawo dziadków do kontaktów z wnukami jest ważną gwarancją utrzymania więzi wielopokoleniowej w rodzinie. W przypadku problemów warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie rodzinnym, który pomoże przygotować odpowiedni wniosek i przeprowadzić postępowanie sądowe.