21.1.2021

Zespół
e-prawnik.pl

Naruszenie dóbr osobistych pracownika

W poradzie niniejszej staramy się odpowiedzieć, jakie działania pracodawcy są zgodne z prawem, a jakie naruszają dobra osobiste pracownika, o które pracodawca ma obowiązek dbać.

Dla naszych rozważań najistotniejsza jest ochrona jaką przewiduje prawo pracy w stosunku do pracownika. Pracodawca jest bowiem obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika.

Np. sfera prywatności jest jednym z dóbr osobistych. Jest ona chroniona w rozmaity sposób poprzez uregulowania zawarte w Kodeksie cywilnym oraz np. w ustawie o prawie autorskimi prawach pokrewnych czy ustawie o ochronie danych osobowych. Ingerowanie w sferę prywatności może naruszać zarówno dobre imię pracownika, jego cześć jak również stanowić naruszenie jego godności.

Porady prawne

Na czym polega obowiązek dbania o dobra osobiste pracownika?

Nie wchodząc w kwestię definiowania pojęcia "dobro osobiste" i rozważań doktrynalnych przyjmuje się, że dobra osobiste są wartościami niemajątkowymi, które wiążą się z osobowością człowieka, uznaną powszechnie w społeczeństwie (szczegółowe omówienie tematu znajdziesz w artykule Ochrona dóbr osobistych oraz w poradzie Czym są dobra osobiste).

Kodeks pracy eksponuje na pierwszym planie godność pracownika. Ustawodawca wypowiedział się również, że pracodawca ma obowiązek szanować inne dobra osobiste. Nie wymienił ich jedna w sposób wyraźny. Należy uznać, iż prawo jako takie nie zna zamkniętego katalogu tych dóbr osobistych.

Pracowniczą godność tworzy poczucie własnej wartości, oparte na opinii dobrego fachowca i sumiennego pracownika oraz na uznaniu zdolności, umiejętności i wkładu pracy pracownika przez jego przełożonych. Naruszeniem tak rozumianej godności pracowniczej są natomiast zachowania pracodawcy polegające między innymi na słownej lub czynnej zniewadze, dopuszczaniu się czynów nieobyczajnych wobec pracownika, krzywdzących ocenach jego kwalifikacji, udzielaniu nieprawdziwych opinii o pracowniku, bezzasadnym wymierzaniu mu kar dyscyplinarnych, ujawnianiu bez zgody pracownika informacji objętych ochroną danych osobowych.

Jakie działania naruszają dobra osobiste pracownika?

  • Naruszeniem godności pracowniczej jest bez wątpienia molestowanie seksualne pracownika.

  • Wszelkie przejawy nierównego i dyskryminującego traktowania pracownika, zwłaszcza jeśli przybierają postać mobbingu stanowią naruszenie jego dóbr osobistych.

  • Od każdego pracodawcy należy wymagać szacunku dla pracowników oraz liczenia się z ich poczuciem własnej godności i wartości osobistej. Pracodawca nie może bezpodstawnie negatywnie odnosić się do pracownika i wyrażać się o nim w sposób poniżający go wśród zespołu pracowniczego.

  • Zaproponowanie pracownikowi w okresie ochronnym niższego o kilka kategorii w hierarchii stanowiska może być zakwalifikowane jako naruszenie jego dóbr osobistych.

  • Ujawnienie przez pracodawcę bez zgody pracownika wysokości jego wynagrodzenia za pracę może stanowić naruszenie jego dobra osobistego.

  • Naruczenie prawa do "życia prywatnego" pracownika może stanowić naruszenie jego dobra osobistego.

Jakie działania pracodawcy są zgodne z obowiązującym prawem?

  1. Prowadzenie przez pracodawcę samodzielnego postępowania w celu wyjaśnienia, czy zachowanie pracownika nosi znamiona oczywistości przestępstwa, samo przez się nie przesądza o bezprawności takiego działania, także wówczas gdy przypisywane pracownikowi przestępstwo nie zostało przez niego popełnione.

  2. Nie stanowi naruszenia dóbr osobistych pracownika wręczenie wypowiedzenia umowy o pracę w obecności innych pracowników, czy obecność przełożonego w momencie zabierania przez pracownika jego osobistych rzeczy znajdujących się w biurku.

  3. Pracodawca ma prawo do oceny pracy pracownika oraz przestrzegania przez niego czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy i taka ocena, nawet jeżeli jest dla pracownika niekorzystna ale zgodna z rzeczywistym stanem rzeczy, nie narusza godności osobistej pracownika ani jego dóbr osobistych.

  4. Nazwisko (i imię) jest skierowanym na zewnątrz znakiem rozpoznawczym osoby fizycznej i ujawnienie go w celu jej identyfikacji nie może być zasadniczo uznane za bezprawne, o ile nie łączy się z naruszeniem innego dobra osobistego, np. czci, prywatności lub godności osobistej.

  5. Ujawnienie przez pracodawcę nazwiska (imienia) pracownika bez jego zgody nie stanowi bezprawnego naruszenia dobra osobistego, jeżeli jest usprawiedliwione zadaniami i obowiązkami pracodawcy związanymi z prowadzeniem zakładu, jest niezbędne i nie narusza praw oraz wolności pracownika.

  6. Uzasadnione okolicznościami polecenie udania się na komisariat policji w celu zbadania stanu trzeźwości pracownika nie narusza jego godności.

  7. Rozwiązanie (także wadliwe) stosunku pracy przez pracodawcę wyklucza możliwość stosowania przepisów prawa cywilnego o ochronie dóbr osobistych, chyba że w związku z tym rozwiązaniem pracodawca naruszy dobro osobiste pracownika poza zakresem stosunku pracy, podejmując działania niemieszczące się w ukształtowanej przez ustawodawcę formie i treści czynności prawnej rozwiązującej stosunek" pracy. 

  8. Stosowane szeroko w ramach przepisów regulaminów pracy lub ustalonych zwyczajów przeszukiwanie członków załogi w celu zapobieżenia wynoszenia mienia pracodawcy jest zgodne z prawem i nie narusza dóbr osobistych pracowników wówczas, gdy pracownicy zostali uprzedzeni o możności stosowania tego rodzaju kontroli w celu ochrony mienia.

  9. Nie narusza godności osobistej pracownika krytyczna ocena wykonywania przez niego zleconych mu konkretnych zadań, nawet jeśli ocena przełożonych okaże się niesłuszna, lecz nie prowadzi do krzywdzącej pracownika dyskwalifikacji zawodowej i nie zawiera zbędnych sformułowań wykraczających poza potrzebę w ramach konkretnej czynności podjętej działalności podmiotu zatrudniającego.

  10. Zawiadomienie przez pracodawcę zainteresowanych bezpośrednio pracowników o wynikach audytu i związanej z tym konieczności zakończenia współpracy z wieloletnim i cenionym pracownikiem oraz o obowiązku przestrzegania wewnętrznych procedur przez każdego pracownika, jest prawem pracodawcy, które realizuje usprawiedliwiony cel, jakim jest jego własne dobro, a pośrednio też dobro pracowników. Ani prawo do utrzymania zatrudnienia ani prawo do znalezienia kolejnej pracy nie są prawami osobistymi, a rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem może naruszać jego dobra osobiste tylko w razie kwalifikowanego, zamierzonego i umyślnego pogwałcenia konkretnych osobistych praw pracowniczych, jeżeli takie zachowanie pracodawcy oddziałuje na prawem chronioną godność lub inne dobra osobiste pracownika.

Dane osobowe

Pracodawca może żądać podania innych danych osobowych niż te, które są niezbędne do zawarcia umowy o pracę, jeżeli obowiązek ich podania wynika z odrębnych przepisów. Taki obowiązek może wynikać z ustawy o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych, gdzie warunkiem udzielenia pomocy może być stan majątkowy.

Żądanie dostarczenia takich danych nie może być traktowane jako nadmierna, niezgodna z prawem ingerencja w dobra pracownika, a zwłaszcza w jego dobra osobiste.

Granice prawa pracodawcy do pozyskiwania informacji od pracownika są bowiem wyznaczone przez normy ustanawiające zakaz dyskryminacji oraz naruszania dóbr osobistych pracownika.

Kwalifikacje zawodowe

Kwalifikacje zawodowe pracowników wymagane do wykonywania pracy określonego rodzaju lub na określonym stanowisku mogą być ustalane w przepisach prawa pracy, w zakresie nie uregulowanym w przepisach szczególnych. Pracodawca ma prawo żądania odpowiednich dokumentów czy certyfikatów potwierdzających spełnienie odpowiednich kwalifikacji zawodowych.

Nie jest to zatem działanie bezprawne. Mogłoby już takim działaniem ujawnianie tych danych (dokumentów) osobom postronnym.

Odpowiedzialność porządkowa pracownika a kara w aktach osobowych

O zastosowanej karze pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie, wskazując rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych i datę dopuszczenia się przez pracownika tego naruszenia oraz informując go o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia. Odpis zawiadomienia składa się do akt osobowych pracownika.

Złożenie takiego odpisu do akt osobowych nie stanowi działania bezprawnego i jako takie nie narusza prywatności pracownika. Pracownik zawsze w odpowiednim trybie może kwestionować zasadność nałożonej kary.

Korzystanie z mienia pracodawcy

Użytkowanie bez wiedzy i zgody pracodawcy sprzętów z jego zakładu w prywatnym celu pracownika, stanowi ciężkie naruszenie podstawowego obowiązku ochrony mienia pracodawcy i uzasadnia rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Powstaje jednak pytanie, czy pomimo np. wykorzystywania komputera w celu prowadzenia korespondencji prywatnej, pracodawca może zapoznawać się z taką korespondencją? Prawo przewiduje określone procedury ochrony mienia pracodawcy, a naruszenie tych procedur w postaci czytania np. maili pracownika mimo, że korzystał z służbowego komputera stanowi naruszenie tajemnicy korespondencji przez pracodawcę.

Pracodawca nie może poprzez naruszenie dobra osobistego pracownika próbować „karać” pracownika za korzystanie z jego mienia.

Wizerunek

Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie.  Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku osoby powszechnie znanej oraz osoby stanowiącej jedynie szczegół całości.

Umieszczenie wizerunku pracownika np. na kalendarzu firmy bez jego zgody lub wypłacenia wynagrodzenia stanowi naruszenie dobra osobistego pracownika. Jest to bowiem nadmierna i niczym nie usprawiedliwiona ingerencja w sferę prywatną pracownika.

 

Podstawa prawna:

  • Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. 1998 r., Nr 21, poz. 94, ze zm.).

Porady prawne

Potrzebujesz porady prawnej?

Ochrona dóbr osobistych w mediach

Ochrona dóbr osobistych w mediach

Dobra osobiste są czymś niematerialnym. Jednakże naruszenie ich, może zmaterializować się w postaci powstania szkody. Jeżeli ktoś nazywa nas złodziejem, może skutkować to spadkiem zaufania do naszej osoby, a w konsekwencji do wielu nieprzyjemnych sytuacji, np.: zwolnien dobra osobiste, zniewaga, (...)

Nowe technologie a prywatność

Nowe technologie a prywatność

O czym warto pamiętać? Nowe technologie są wszędzie i są niezbędne w dzisiejszym świecie. Należy jednak pamiętać, że niosą za sobą nie tylko szansę rozwoju i inne pozytywne aspekty, takie jak np. dostęp do źródeł wiedzy, rozrywki czy komunikacji społecznej (...)

Dane biometryczne mogą być wykorzystywane tylko w wyjątkowych sytuacjach

Dane biometryczne mogą być wykorzystywane tylko w wyjątkowych sytuacjach

Przetwarzanie danych biometrycznych mocno ingeruje w prywatność osób, powoduje liczne zagrożenia, jak np. możliwość ujawnienia danych szczególnych kategorii czy doprowadzenie do dyskryminacji. Dlatego budowa każdego systemu przetwarzania danych biometrycznych powinna być poprzedzona (...)

Co reguluje RODO?

Co reguluje RODO?

Pokrótce o RODO... Prywatność każdego człowieka musi być chroniona. 25 maja 2018 r. we wszystkich krajach należących do Unii Europejskiej zacznie być stosowane Ogólne Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych 2016/679 ( RODO, dane osobowe, tożsamość, informacje, prywatność, (...)

Kiedy można przetwarzać dane osobowe?

Kiedy można przetwarzać dane osobowe?

25 maja 2018 r. w państwach członkowskich UE zmieniają się wymogi dotyczące przetwarzania danych osobowych. RODO to inaczej Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawieochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych (...)

Jakie prawa daje RODO?

Jakie prawa daje RODO?

Dowiedz się, jakie prawa daje obywatelowi RODO. Każdy ma prawo wiedzieć, co będzie się działo z jego danymi Zainteredowany powinien wiedzieć, kto, na jakiej podstawie i po co przetwarza jego dane osobowe. Firma lub instytucja, która nimi dysp RODO, dane osobowe, tożsamość, (...)

Zgoda dziecka na przetwarzanie danych

Zgoda dziecka na przetwarzanie danych

Dzieci, które korzystają z usług internetowych, np. portali społecznościowych, są często narażone na wykorzystanie swoich danych osobowych bez ich świadomej zgody, np. w celach marketingowych. Mogą one bowiem być mniej świadome ryzyka i konsekwencji przetwarzania ich danych osobowych. Unijne (...)

Zabezpieczenia danych

Zabezpieczenia danych

25 maja 2018 roku we wszystkich krajach należących do Unii Europejskiej zaczęło być stosowane Ogólne Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych (RODO). Jak RODO normuje zabezpieczenia danych? administrator danych, zabezpieczenia, dane osobowe, RODO, prywatność, prawa, wolności, ryzyko, (...)

RODO w szkole

RODO w szkole

Początek roku szkolnego to czas, gdy pojawia się konieczność dopełnienia przez szkołę wielu obowiązków, w tym tych, które dotyczą przetwarzania danych osobowych. Temat ten co roku wzbudza ciekawość i pojawia się wiele pytań z nim związanych. Poznaj odpowiedzi (...)

Jak bezpiecznie korzystać z aplikacji mobilnych?

Jak bezpiecznie korzystać z aplikacji mobilnych?

Moda na aplikacje mobilne nie jest niczym nowym. UODO od lat przypomina, że korzystanie z nich nie powinno usypiać naszej czujności. Bezrefleksyjne korzystanie z wielu nowoczesnych narzędzi może narazić nas na utratę naszych danych, co czasem przekłada się na duże problemy. (...)

Nowe technologie a prywatność

Nowe technologie a prywatność

O czym warto pamiętać? Nowe technologie są wszędzie i są niezbędne w dzisiejszym świecie. Należy jednak pamiętać, że niosą za sobą nie tylko szansę rozwoju i inne pozytywne aspekty, takie jak np. dostęp do źródeł wiedzy, rozrywki czy komunikacji społecznej (...)

Dane biometryczne mogą być wykorzystywane tylko w wyjątkowych sytuacjach

Dane biometryczne mogą być wykorzystywane tylko w wyjątkowych sytuacjach

Przetwarzanie danych biometrycznych mocno ingeruje w prywatność osób, powoduje liczne zagrożenia, jak np. możliwość ujawnienia danych szczególnych kategorii czy doprowadzenie do dyskryminacji. Dlatego budowa każdego systemu przetwarzania danych biometrycznych powinna być poprzedzona (...)

Co reguluje RODO?

Co reguluje RODO?

Pokrótce o RODO... Prywatność każdego człowieka musi być chroniona. 25 maja 2018 r. we wszystkich krajach należących do Unii Europejskiej zacznie być stosowane Ogólne Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych 2016/679 ( RODO, dane osobowe, tożsamość, informacje, prywatność, (...)

Kiedy można przetwarzać dane osobowe?

Kiedy można przetwarzać dane osobowe?

25 maja 2018 r. w państwach członkowskich UE zmieniają się wymogi dotyczące przetwarzania danych osobowych. RODO to inaczej Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawieochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych (...)

Jakie prawa daje RODO?

Jakie prawa daje RODO?

Dowiedz się, jakie prawa daje obywatelowi RODO. Każdy ma prawo wiedzieć, co będzie się działo z jego danymi Zainteredowany powinien wiedzieć, kto, na jakiej podstawie i po co przetwarza jego dane osobowe. Firma lub instytucja, która nimi dysp RODO, dane osobowe, tożsamość, (...)

Zgoda dziecka na przetwarzanie danych

Zgoda dziecka na przetwarzanie danych

Dzieci, które korzystają z usług internetowych, np. portali społecznościowych, są często narażone na wykorzystanie swoich danych osobowych bez ich świadomej zgody, np. w celach marketingowych. Mogą one bowiem być mniej świadome ryzyka i konsekwencji przetwarzania ich danych osobowych. Unijne (...)

Zabezpieczenia danych

Zabezpieczenia danych

25 maja 2018 roku we wszystkich krajach należących do Unii Europejskiej zaczęło być stosowane Ogólne Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych (RODO). Jak RODO normuje zabezpieczenia danych? administrator danych, zabezpieczenia, dane osobowe, RODO, prywatność, prawa, wolności, ryzyko, (...)

RODO w szkole

RODO w szkole

Początek roku szkolnego to czas, gdy pojawia się konieczność dopełnienia przez szkołę wielu obowiązków, w tym tych, które dotyczą przetwarzania danych osobowych. Temat ten co roku wzbudza ciekawość i pojawia się wiele pytań z nim związanych. Poznaj odpowiedzi (...)

Jak bezpiecznie korzystać z aplikacji mobilnych?

Jak bezpiecznie korzystać z aplikacji mobilnych?

Moda na aplikacje mobilne nie jest niczym nowym. UODO od lat przypomina, że korzystanie z nich nie powinno usypiać naszej czujności. Bezrefleksyjne korzystanie z wielu nowoczesnych narzędzi może narazić nas na utratę naszych danych, co czasem przekłada się na duże problemy. (...)

Bezpieczne aplikacje mobilne

Bezpieczne aplikacje mobilne

Od kilku dni, nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie media społecznościowe zalewa fala zmodyfikowanych, „postarzonych” zdjęć użytkowników. Różni eksperci wskazują na możliwe ryzyka związane z nieodpowiednią ochroną prywatności użytkownik&oacu bezpieczeństwo, (...)

Zapytaj prawnika:

Dodaj załącznikDodaj załącznik

Oświadczenia i zgody RODO:


PORADY PRAWNIKA

Naruszenie dóbr osobistych pracownika

Naruszenie dóbr osobistych pracownika

Dyrektor biura projektowego w dużej firmie na polecenie prezesa rozesłał do wszystkich swoich podległych pracowników drogą e-mailową listę pracowników uporządkowaną wg ilości godzin korzystania z internetu za miesiąc maj 2006 r. z podaniem ilości godzin, które każdy z pracowników korzystał (...)

Poszanowanie dóbr osobistych pracownika

Poszanowanie dóbr osobistych pracownika

Chciałbym zapytać, czy pracodawca może zadawać pracownikowi pytania dotyczące jego intymnej sfery życia osobistego? Czy w tym momencie nie zostaje naruszone prawo pracownika do zachowania w tajemnicy szczegółów życia intymnego? I czy jeśli ze strony pracodawcy zachodzi podejrzenie, że te (...)

Inwentaryzacja miejsca pracy

Inwentaryzacja miejsca pracy

W dniu 18 kwietnia 2006 r. nie zostałam wpuszczona do pokoju, które jest moim miejscem pracy moje stanowisko to specjalista ds. kadr. Pani, która objęła stanowisko dyrektora w dniu 11 kwietnia 2006 r. poinformowała mnie, że powołała komisję inwentaryzacyjną celem spisania dokumentacji znajdującej (...)

Dochodzenie odszkodowania za krzywdy moralne

Dochodzenie odszkodowania za krzywdy moralne

Posiadam dowód pisemny, w którym firma handlowa, gdzie byłem pracownikiem parę miesięcy temu oskarża mnie o szantaż i kradzież dokumentów bankowych firmy, co jest nieprawdą. Na moją prośbę bank potwierdził pisemnie, że nie przekazał mi żadnych dokumentów, bo nie byłem do tego upoważniony. (...)

Odszkodowanie za naruszenie dóbr pracownika

Odszkodowanie za naruszenie dóbr pracownika

Jak najskuteczniej domagać się rekompensaty za znieważenie w miejscu pracy, które miało miejsce przy wielu świadkach? Czy nieodzowne jest zawiadomienie policji, czy też wystarczy złożyć oskarżenie do sądu? Jakie są opłaty za wniesienie sprawy i jak długo trzeba czekać w warszawskich sądach (...)

Odpowiedzialność adwokata za pomówienie

Odpowiedzialność adwokata za pomówienie

Czy kuzynka podejrzana o przywłaszczenie znacznej sumy, której na koncie bankowym nigdy nie było i której też nigdy nie wypłacała może skarżyć o pomówienie zarówno spadkobierców właściciela konta jak i ich adwokata? Słyszałam, że zgodnie z prawem unijnym adwokat również może być (...)