8.10.2019
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
15-latek trafił do Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym - w którym umieszczane są osoby niebezpieczne dla otoczenia - bo w sieci złożył propozycję seksualną 13-latce. Sąd dla nieletnich zastosował wobec niego środek wychowawczy - prace społeczne; oprócz tego z mocy prawa wpisał go do Rejestru. W efekcie może być identyfikowany jako osoba zaburzona na tle seksualnym – tymczasem nie stanowi on zagrożenia. Jego czyn, za który wyraził skruchę, miał charakter jednorazowy i wynikał z niedojrzałości emocjonalnej.
RPO domaga się, aby wykreślić nieletniego z Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym
Rzecznik Praw Obywatelskich ocenił, że wpis do Rejestru rodzi dlań niewspółmiernie surowe skutki i wniósł, by sąd go z niego wykreślił.

Wpis do Rejestru może bowiem negatywnie wpłynąć na życie chłopaka, zwłaszcza że ma figurować w nim do 2032 r. - "Postępowanie w sprawach nieletnich jest ukierunkowane na wychowanie nieletniego, a nie na jego ukaranie; chodzi o stosowanie takich środków, które będą najbardziej pomocne nieletniemu w jego sytuacji" - podkreślił RPO we wniosku do sądu.
Kto trafia do Rejestru?
Do Rzecznika Praw Obywatelskich wciąż napływają wnioski obywateli związane z funkcjonowaniem Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym. Od 1 stycznia 2018 r. w publicznym rejestrze na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości są podawane dane osobowe, fotografie i miejsca pobytu najgroźniejszych skazanych przestępców seksualnych. Do drugiej części Rejestru, gromadzącej również informacje na temat pozostałych sprawców przestępstw na tle seksualnym, dostęp mają tylko przedstawiciele określonych służb, w tym organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, a także instytucji zajmujących się opieką nad dziećmi. W tej części Rejestru są zamieszczone dodatkowe dane – w tym numery PESEL skazanych i ich adresy zameldowania. Zgodnie z ustawą z 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym (na której podstawie powstał Rejestr):- Skazani już sprawcy do 1 grudnia 2017 r mogli wnosić do sądów o niezamieszczanie swych danych w jawnej części Rejestru. Rodziny nie miały takiej możliwości. Mógł w ich sprawie interweniować prezes sądu.
- Obecnie o ujawnieniu danych decyduje sąd. Skazując za przestępstwo na tle seksualnym, może wykluczyć publikację danych „dla dobra małoletniego pokrzywdzonego przestępstwem lub gdy zamieszczenie danych spowodowałyby niewspółmierne surowe skutki dla skazanego”.
RPO wcześniej wyrażał wątpliwości, czy w Rejestrze powinny być umieszczane dzieci, które w związku z trudnościami wieku dorastania i nadpobudliwością emocjonalną mogą popełnić czyn mniejszej wagi, co może być podstawą ich wpisu do Rejestru. Wtedy figurują w nim przez 10 lat od osiągnięcia pełnoletniości (niejednokrotnie znacząco dłużej niż dane sprawców pełnoletnich). W ocenie RPO negatywnie rzutuje to na ich całą przyszłość. Narusza to bowiem prywatność i mocno ingeruje w psychikę. Tymczasem prawo uznaje za priorytet dobro dziecka. W kwietniu 2019 r. jeden z sądów uwzględnił wniosek RPO, by w Rejestrze nie umieszczać danych 16-latki. Nawiązała ona znajomość z niewiele młodszym od niej kolegą, z którym wymieniała smsy o treści seksualnej. Jej działanie zakwalifikowano jako czyn z art. 200 a § 2 Kk. Sąd orzekł wobec nieletniej najlżejszy środek wychowawczy w postaci upomnienia. Jednak jej dane z urzędu trafiły do Rejestru. Tymczasem jej zachowanie było typowym „błędem młodości” i nie miało źródeł w zaburzeniach o charterze seksualnym.
Podczas prac nad ustawą Prokurator Generalny wyrażał zastrzeżenia co do umieszczania w Rejestrze danych nieletnich, wobec których zastosowano m.in. środki wychowawcze. Ponadto Rzecznik wskazywał, że pokrzywdzeni członkowie rodzin osób skazanych nie mają głosu w sprawie takiego wpisu o sprawcy. W mniejszych ośrodkach dzieci będące ofiarami są łatwe do zidentyfikowania i mogą spotykać się z odrzuceniem czy wrogością.
Historia sprawy
W 2018 r. ówczesny 14-latek złożył w sieci małoletniej dziewczynie propozycję seksualną. Wypełniało to znamiona przestępstwa z art. 200 § 2 Kodeksu karnego. Chodzi o składanie małoletniemu poniżej lat 15., za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej, propozycji obcowania płciowego, poddania się lub wykonania innej czynności seksualnej. Grozi za to grzywna, kara ograniczenia wolności albo do 2 lat pozbawienia wolności.
Argumenty RPO
W ocenie Rzecznika sytuacja taka narusza konstytucyjne prawo obywatela do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji) - tj. do sądowej ochrony jego praw zagwarantowanych Konstytucją, w szczególności praw wynikających z art. 47, art. 51 i art. 72 Konstytucji. A brak rzetelnej informacji o procedurach, którym obywatel jest poddany, narusza wynikającą z art. 2 Konstytucji zasadę zaufania obywatela do państwa i tworzonego przez nie prawa.
Sąd nie sporządził uzasadnienia, wobec czego nie można ustalić, co przemawiało za niezawarciem w orzeczeniu postanowienia o wyłączeniu zamieszczenia danych nieletniego w Rejestrze. Według Rzecznika mogło to wynikać jedynie z przeoczenia.
W ocenie RPO nieletni w sposób oczywisty nie stanowi takiego zagrożenia dla bezpieczeństwa publicznego, że konieczne jest informowanie o jego danych wrażliwych w związku z jego czynem. W jego przypadku tak drastyczna ingerencja w konstytucyjne prawa jest niecelowa. Nie spełni swej funkcji, a jej głównym celem stanie się nadmierna represja. Jak wynika bowiem z akt sprawy, materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, że - na tle dotychczas nienagannego postępowania nieletniego - jego czyn z 2018 r. miał charakter jednorazowy. Wynikał z niedojrzałości emocjonalnej nieletniego, wówczas 14-letniego, który nie uświadamiał sobie skali przykrości, na jakie mógł narazić pokrzywdzoną. Okoliczności sprawy nie wskazują, by to się powtórzyło.
Za swe naganne zachowanie nieletni poniósł konsekwencje. W postępowaniu okazał skruchę i zrozumiał, że jego zachowanie nie było właściwe. Wykonał środek wychowawczy. Jest on dobrym uczniem; ma ocenę ”bardzo dobrą” ze sprawowania. Pozytywne opinie ze szkół poświadczają jego zaangażowanie w prace społeczne, bycie wzorowym gospodarzem klasy, uczniem o wysokiej kulturze osobistej, odnoszącym się z szacunkiem do innych, sympatycznym i lubianym. Także w domu zachowuje się prawidłowo. Nigdy wcześniej nie prowadzono wobec niego postępowania w sprawach nieletnich.
W swoim odczuciu został on podwójnie ukarany. Obawia się teraz, że wpis negatywnie wpłynie na jego życie (jego dane byłyby usunięte z Rejestru dopiero w 2032 r). Odczuwa wstyd i strach, że będzie mógł być zidentyfikowany jako osoba zaburzona na tle seksualnym.
W tej sytuacji wpisanie go do Rejestru nie jest potrzebne ani dla tzw. prewencji ogólnej (to podstawowy cel ustawy z 13 maja 2016 r.), ani też szczególnej.
- "Uwzględnienie wniosku nie naruszy także praw pokrzywdzonej" - podkreślił RPO. Umieszczenie osób w tej sytuacji w Rejestrze (nawet w niepublicznym), wiąże się z ich dodatkową stygmatyzacją w odbiorze społecznym. Mimo że dane tych osób nie są powszechnie dostępne w internecie, dostęp do nich ma stosunkowo szeroki krąg osób, m.in. pracodawca czy podmiot prowadzący działalność związaną z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem małoletnich lub z opieką nad nimi. Może to stanowić narzędzie społecznego ostracyzmu, mogące wywołać u nieletniego szkodę o rozmiarze niemożliwym do przewidzenia.
Ponadto osoba przebywająca na wolności – która figuruje w Rejestrze - jest zobowiązana do zgłaszania policji faktycznego adresu pobytu i jego każdorazowej zmiany. Ograniczona jest też jej swoboda opuszczania kraju. Tymczasem zasadą postępowania w sprawach nieletnich jest stosowanie takich rozwiązań lub środków, które będą najbardziej pomocne nieletniemu w jego sytuacji. Postępowanie to jest ukierunkowane na wychowanie nieletniego, nie na jego ukaranie.
Na podst. www.rpo.gov.pl

Potrzebujesz porady prawnej?
Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym
Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym (zwany potocznie rejestrem pedofilów) składa się z dwóch oddzielnych baz danych: Rejestru z dostępem ograniczonym; Rejestru publicznego. Rejestr prowadzi Minister Sprawiedliwości. Realizację zadań związanych z prowadzeniem (...)
Rusza rejestr sprawców przestępstw na tle seksualnym
Rusza rejestr sprawców przestępstw na tle seksualnym Z odrażającą seksualną przestępczością nie wystarczy walczyć, trzeba jej także zapobiegać. Nie było dotąd w Polsce metod, aby – jak w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Kanadzie czy Francji – skutecznie kontrolować (...)
Dane najgroźniejszych pedofilów i gwałcicieli już dostępne w internecie Nazwiska i inne dane najgroźniejszych gwałcicieli i pedofilów są od 1 stycznia 2018 r. w pełni jawne. Zostały zamieszczone w internecie, w ogólnodostępnej części Rejestru Sprawców Przestępstw (...)
Bezwzględna walka z pedofilią!
Za zgwałcenie dziecka pedofil trafi do więzienia nawet na 30 lat, najbardziej zaburzonym sprawcom grozić będzie bezwzględne dożywocie, ohydne zbrodnie pedofilskie nigdy nie będą się przedawniać, koniec z karami „w zawiasach” dla zwyrodnialców, ochroną karną przed (...)
Bedzie komisja do walki z pedofilią
Sejm pracuje już nad rządowym projektem ustawy o Państwowej Komisji do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej 15 lat, przygotowanym przez wiceprezesa Rady Ministrów Jacka Sasina. Co przewiduje (...)
W walce z pedofilią liczy się surowość kary...
Minister Sprawiedliwości o walce z pedofilią – "Zawsze przekonywano, że liczy się tylko nieuchronność kary; ale przypadek mordu na 11-letnim chłopcu z Katowic pokazuje, że znaczenie ma zwłaszcza surowość kary. Często jedynym skutecznym remedium jest izolacja sprawców pedofilii (...)
Zatarcie skazania na karę pozbawienia wolności
16 grudnia 2020 r. Trybunał Konstytucyjny ogłosił orzeczenie (sygn. akt SK 26/16) w sprawie skargi konstytucyjnej K. L. dotyczącej wyłączenia możliwości zatarcia skazania na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności (...)
Zatarcie skazania na karę pozbawienia wolności
16 grudnia 2020 r. Trybunał Konstytucyjny ogłosił orzeczenie (sygn. akt SK 26/16) w sprawie skargi konstytucyjnej K. L. dotyczącej wyłączenia możliwości zatarcia skazania na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej (...)
Komisja Europejska chce skuteczniej zwalczać handel ludźmi, wykorzystywanie seksualne dzieci oraz pornografię dziecięcą. Według danych Międzynarodowej Organizacji Pracy na całym świecie 1,225 mln osób pada ofiarą handlu ludźmi. Ofiary są najczęściej wykorzystywane do prostytucji lub pracy. (...)
Reforma Kodeksu karnego – bezpieczeństwo dla Polaków Dobre prawo dające poczucie sprawiedliwości nie może pobłażać sprawcom najcięższych zbrodni. Kary muszą być adekwatne do winy. Muszą skutecznie odstraszać przestępców, a nie utwierdzać ich w poczuciu bezkarności. (...)
Dzieci będą bezpieczniejsze. Rząd zajął się pedofilami
Do 18 lat wzrośnie granica wieku, do której małoletni będą chronieni przed przestępstwami pornografii dziecięcej. Wydłużeniu ulegnie też okres przedawnienia karalności, gdy ofiarą jest osoba niepełnoletnia. Ponadto sprawca napaści seksualnej ma podlegać dodatkowemu leczeniu. Rząd przyjął (...)
Czemu ma służyć projekt zmian w ustawach karnych? Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy o Policji.Celem ustawy jest zaostrzenie kar i zwiększenie skuteczności działań (...)
26 września wchodzi w życie nowelizacja prawa karnego, czyli ustawa o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks postępowania karnego i ustawy - Kodeks karny wykonawczy. Co zmienia się w kodeksie karnym? Od tej chwili w katalogu środków karnych przewidzianych prawem karnym pojawiają się w (...)
Obowiązkowe kompensaty dla ofiar umyślnych przestępstw z użyciem przemocy
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 16 lipca 2020 r. wydał wyrok w sprawie C-129/19 - Presidenza del Consiglio dei Ministri przeciwko BV dotyczący przestrzeni wolności oraz bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Wynika z niego, iż państwa członkowskie powinny przyznać kompensatę każdej (...)
Egzaminy zgodnie z harmonogramem CKE?
ZNP zaplanował, że strajk nauczycieli rozpocznie się w poniedziałek, 8 kwietnia 2019 r. Czy rząd zapweni prawidłowe przeprowadzenie egzaminów w szkołach? Nadchodzące egzaminy to pierwszy poważny sprawdzian dla ponad miliona uczniów zdających egzamin ósmoklasisty, (...)
Zaostrzenie kar dla gwałcicieli i większa ochrona ofiar gwałtów
Rządowy projekt nowelizacji Kodeksu karnego zostanie teraz skierowany do Sejmu. Przewiduje on zaostrzenie kar za ciężkie przestępstwa na tle seksualnym i zwiększenie ochrony ofiar gwałtów. Zaostrzenie kar dla gwałcicieli i większa ochrony ofiar gwałtów Zgwałcenia (...)
Walka z pornografią dziecięcą w Internecie
Rozpowszechnianie w Internecie treści pedofilskich to olbrzymie, problematyczne zjawisko społeczne, zwłaszcza biorąc pod uwagę rosnącą liczbę stron zawierających treści pornograficzne z udziałem osób małoletnich. Parlament Europejski przyjął sprawozdanie, w którym wzywa państwa członkowskie (...)
Pora na walkę z wykorzystywaniem dzieci i przestępstwami informatycznymi
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, który jest teraz w Sejmie, dotyczy implementacji do polskiego porządku prawnego norm prawa UE, zgodnie z zobowiązaniem do wdrożenia Decyzji Rady UE w sprawie: zwalczania seksualnego wykorzystywania (...)
Gwałt bez przedawnienia? Chcą zmian do ustawy
Przedawnienie takich czynów jak gwałt, pedofilia i kazirodztwo, których ofiarami były dzieci poniżej 15 roku życia powinno zostać zniesione - uważają posłowie Ruchu Palikota i Platformy Obywatelskiej. Posłowie PO chcą także, by przestępstwa na tle seksualnym były ścigane z urzędu. Projektami (...)
Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Minister Zdrowia w sprawie objęcia sprawców przestępstw seksualnych przedsięwzięciami o charakterze terapeutycznym. - Wystąpienie RPO do Minister Zdrowia w sprawie objęcia sprawców przestępstw seksualnych przedsięwzięciami o charakterze terapeutycznym (...)