Uregulowana rejestracja i ochrona regionalnych i tradycyjnych nazw produktów rolnych i artykułów spożywczych

Co reguluje ustawa?

Przedmiotem regulacji tego aktu są:

1. zadania oraz właściwość organów w zakresie oceny wniosków o rejestrację nazw pochodzenia, oznaczeń geograficznych i nazw specyficznego charakteru produktów rolnych lub środków spożywczych, określone w rozporządzeniach EWG,

2. warunki tymczasowej ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nazw pochodzenia oraz oznaczeń geograficznych produktów rolnych i środków spożywczych,

3. zadania oraz właściwość organów i jednostek organizacyjnych w zakresie kontroli i certyfikacji produktów rolnych i środków spożywczych posiadających chronioną nazwę pochodzenia, chronione oznaczenie geograficzne albo świadectwo specyficznego charakteru,

4. zasady oraz tryb kontroli produktów rolnych i środków spożywczych posiadających chronioną nazwę pochodzenia, chronione oznaczenie geograficzne albo świadectwo specyficznego charakteru,

5. warunki prowadzenia listy produktów tradycyjnych.
   

Jakie organy zajmować się będą wnioskami o rejestrację regionalnych i tradycyjnych nazw produktów rolnych i artykułów spożywczych?

Minister właściwy do spraw rynków rolnych jest organem właściwym do:

1. przyjmowania, oceny i przekazywania do Komisji Europejskiej wniosku o rejestrację,

2. przyjmowania, oceny i przekazywania do Komisji Europejskiej wniosku o zmianę opisu produktu albo specyfikacji produktu,

3. przyjmowania i rozpatrywania zastrzeżenia,

4. prowadzenia postępowania w przypadku wniesienia sprzeciwu przez inne państwo do wniosku o rejestrację zgłoszonego przez Rzeczpospolitą Polską,

5. przyjmowania sprzeciwu oraz prowadzenia postępowania w przypadku wniesienia sprzeciwu przez Rzeczpospolitą Polską do wniosku o rejestrację zgłoszonego przez inne państwo,

6. przekazywania do Komisji Europejskiej informacji o organach i jednostkach organizacyjnych właściwych w sprawach kontroli i certyfikacji produktów rolnych i środków spożywczych posiadających chronioną nazwę pochodzenia, chronione oznaczenie geograficzne lub świadectwo specyficznego charakteru.
   

Jak przebiega postępowanie w sprawie oceny wniosków o rejestrację?

Wniosek o rejestrację może dotyczyć tylko jednego produktu rolnego lub środka spożywczego i powinien zawierać:

1. specyfikację,

2. nazwę oraz siedzibę i adres albo imię i nazwisko oraz miejsce zamieszkania i adres wnioskodawcy,

3. wskazanie osoby działającej w imieniu wnioskodawcy, adresu do korespondencji wnioskodawcy, kategorii produktu rolnego lub środka spożywczego,

4. informację czy wnioskodawca ubiega się o rejestrację nazwy pochodzenia, oznaczenia geograficznego albo nazwy specyficznego charakteru produktu rolnego lub środka spożywczego, czy wnioskodawca występuje o ochronę nazwy specyficznego charakteru produktu rolnego lub środka spożywczego oraz informację dotyczącą zakresu i częstotliwości kontroli zgodności procesu produkcji produktu rolnego lub środka spożywczego ze specyfikacją,

5. streszczenie specyfikacji zawierające w szczególności dane, o których mowa powyżej, obejmujące nie więcej niż 5 stron,

6. wykaz dokumentów dołączonych do wniosku o rejestrację.
   

Wniosek o rejestrację należy sporządzić w języku polskim, pismem drukowanym w czarnym kolorze i złożyć w formie papierowej w dwóch egzemplarzach oraz na elektronicznym nośniku informacji. Jeżeli dokumenty dołączone do wniosku o rejestrację zostały sporządzone w języku obcym, do wniosku należy dołączyć także ich tłumaczenie na język polski sporządzone przez tłumacza przysięgłego oraz podpisane przez wnioskodawcę.

Wniosek o rejestrację złożony do ministra właściwego do spraw rynków rolnych jest sprawdzany pod względem spełnienia wymogów formalnych w terminie 14 dni od dnia wpłynięcia tego wniosku. W przypadku stwierdzenia, że wniosek nie spełnia wymogów formalnych, minister właściwy do spraw rynków rolnych wzywa wnioskodawcę do usunięcia braków w terminie 30 dni od dnia otrzymania wezwania. W przypadku ich nieusunięcia minister właściwy do spraw rynków rolnych pozostawia wniosek bez rozpoznania.

Dane dotyczące złożonego wniosku o rejestrację (datę i godzinę wpłynięcia wniosku do ministra właściwego do spraw rynków rolnych, zgłoszoną nazwę i kategorię produktu rolnego lub środka spożywczego, nazwę albo imię i nazwisko wnioskodawcy, informację o tym, czy wnioskodawca ubiega się o rejestrację nazwy pochodzenia, oznaczenia geograficznego albo nazwy specyficznego charakteru produktu rolnego lub środka spożywczego, czy wystąpił o ochronę nazwy specyficznego charakteru produktu rolnego lub środka spożywczego) wpisuje się do rejestru wewnętrznego wniosków o rejestrację nazw pochodzenia, oznaczeń geograficznych i nazw specyficznego charakteru produktu rolnego i środka spożywczego, który prowadzi minister właściwy do spraw rynków rolnych. Rejestr wewnętrzny wniosków jest jawny.

Następnie Minister w terminie 7 dni od dnia wpisania w/w danych powiadamia o tym wnioskodawcę, przekazuje wniosek Radzie i ogłasza w dzienniku urzędowym ministra właściwego do spraw rynków rolnych oraz na stronach internetowych urzędu obsługującego tego ministra informację o wpłynięciu wniosku o rejestrację, podając datę wpłynięcia wniosku oraz streszczenie specyfikacji.

Minister właściwy do spraw rynków rolnych, po uzyskaniu opinii Rady, w terminie 14 dni od dnia jej wydania wydaje decyzję o stwierdzeniu spełniania wymagań określonych w przepisach, a następnie niezwłocznie przekazuje wniosek o rejestrację do Komisji Europejskiej oraz wpisuje nazwę na listę jeżeli wniosek dotyczy rejestracji nazwy pochodzenia lub oznaczenia geograficznego produktu rolnego lub środka spożywczego, albo wydaje decyzję o odmowie przekazania wniosku o rejestrację do Komisji Europejskiej.

Czy można sprzeciwić się rejestracji nazwy pochodzenia, oznaczenia geograficznego lub nazwy specyficznego charakteru produktów rolnych lub środków spożywczych?

Tak, ustawa przewiduje taką możliwość. Osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która ma uzasadniony interes, w terminie 5 miesięcy od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich informacji zawartych w złożonym przez inne państwo wniosku o rejestrację nazwy pochodzenia, oznaczenia geograficznego lub nazwy specyficznego charakteru produktów rolnych lub środków spożywczych, może wnieść do ministra właściwego do spraw rynków rolnych sprzeciw do tego wniosku, a ten niezwłocznie przekazuje sprzeciw Radzie do Spraw Tradycyjnych i Regionalnych Nazw Produktów Rolnych i Środków Spożywczych. Rada z kolei, w terminie 14 dni od dnia przekazania sprzeciwu wydaje opinię o spełnianiu niezbędnych wymagań.

Jednocześnie Minister właściwy do spraw rynków rolnych niezwłocznie powiadamia wnioskodawcę o przypadku otrzymania sprzeciwu do wniosku o rejestrację ze strony innego państwa. Wnioskodawca, w terminie 14 dni od dnia otrzymania powiadomienia, może przedstawić na piśmie stanowisko do sprzeciwu.

Na czym polega ochrona krajowa wynikająca z rejestracji nazwy pochodzenia i oznaczenia geograficzne produktów rolnych i środków spożywczych?

Nazwy pochodzenia i oznaczenia geograficzne produktów rolnych i środków spożywczych od dnia wydania decyzji o rejestracji podlegają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tymczasowej ochronie. Listę produktów rolnych i środków spożywczych (która jest jawna) podlegających tymczasowej ochronie krajowej prowadzi minister właściwy do spraw rynków rolnych.

Jednak tymczasowa ochrona krajowa wygasa z dniem dokonania wpisu nazwy pochodzenia lub oznaczenia geograficznego do rejestru chronionych nazw pochodzenia oraz chronionych oznaczeń geograficznych, a także z dniem odmowy - w przypadku odmowy dokonania wpisu do rejestru.

Jakie uprawnienia wynikają z wpisu nazwy produktu na listę?

Przede wszystkim podmiot wytwarzający zgodnie z wymaganiami zawartymi w specyfikacji produkt rolny lub środek spożywczy, którego nazwa pochodzenia lub oznaczenie geograficzne została wpisana na listę ma prawo do używania w obrocie nazwy wpisanej na tę listę. Nazwy te nie mogą być używane w obrocie na terytorium RP, jeżeli produkty rolne lub środki spożywcze, których one dotyczą, nie spełniają warunków będących podstawą wpisu nazwy na tę listę:

1. nawet wtedy, gdy takie użycie nie ma na celu wskazywania pochodzenia geograficznego produktów rolnych i środków spożywczych oraz wtedy, gdy rzeczywiste miejsce wytworzenia produktów rolnych i środków spożywczych jest wskazane,

2. nawet przy użyciu wyrażeń "w stylu", "rodzaju", "przy użyciu metody", "tak jak produkowane w", "imitacja" lub "podobne",

3. w oryginalnym brzmieniu albo w tłumaczeniu,

4. z innym mylącym lub fałszywym odniesieniem do miejsca pochodzenia, właściwości lub podstawowych cech produktu na opakowaniu wewnętrznym lub zewnętrznym, w materiale reklamowym lub dokumentach odnoszących się do danego produktu,

5. w zakresie innych praktyk mogących wprowadzić w błąd co do prawdziwego pochodzenia produktu.

Czy wpisy na listę lub och brak podlega jakiejś kontroli?

Tak. Organami i jednostkami organizacyjnymi właściwymi w sprawach kontroli i certyfikacji produktów rolnych i środków spożywczych posiadających chronioną nazwę pochodzenia, chronione oznaczenie geograficzne lub świadectwo specyficznego charakteru są:

1. minister właściwy do spraw rynków rolnych - upoważniający jednostki certyfikujące, akredytowane zgodnie z Polską Normą PN-EN 45011 "Wymagania ogólne dotyczące działania jednostek prowadzących systemy certyfikacji wyrobów", do przeprowadzania kontroli, wydawania i cofania certyfikatów potwierdzających zgodność procesu produkcji produktów rolnych i środków spożywczych posiadających chronioną nazwę pochodzenia, chronione oznaczenie geograficzne lub świadectwo specyficznego charakteru ze specyfikacją,

2. Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, zwany dalej "Głównym Inspektorem":
   a) sprawujący nadzór nad upoważnionymi przez ministra właściwego do spraw rynków rolnych jednostkami certyfikującymi, zwanymi dalej "upoważnionymi jednostkami certyfikującymi",
   b) przeprowadzający kontrolę zgodności procesu produkcji produktów rolnych i środków spożywczych posiadających chronioną nazwę pochodzenia, chronione oznaczenie geograficzne lub świadectwo specyficznego charakteru ze specyfikacją;

3. upoważnione jednostki certyfikujące przeprowadzające kontrole oraz wydające i cofające certyfikaty zgodności.
   Kontrola jest przeprowadzana zgodnie z zasadami oceny jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, o której mowa w przepisach o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych.

Kontrola zgodności procesu produkcji produktów rolnych i środków spożywczych posiadających chronioną nazwę pochodzenia, chronione oznaczenie geograficzne lub świadectwo specyficznego charakteru ze specyfikacją jest dokonywana na wniosek producentów przez Głównego Inspektora albo upoważnioną jednostkę certyfikującą. Wyboru takiego podmiotu kontrolującego dokonuje producent i to on ponosi jej koszty.
W przypadku stwierdzenia w wyniku przeprowadzonej kontroli, że produkt rolny lub środek spożywczy nie spełnia wymagań określonych w specyfikacji, przeprowadzający kontrolę wzywa producenta do usunięcia uchybień w wyznaczonym terminie. W przypadku nieusunięcia tych uchybień upoważniona jednostka certyfikująca cofa producentowi certyfikat zgodności oraz niezwłocznie informuje o tym Głównego Inspektora oraz ministra właściwego do spraw rynków rolnych. Natomiast Główny Inspektor w przypadku nieusunięcia uchybień wydaje decyzję:

• zakazującą używania chronionej nazwy pochodzenia, chronionego oznaczenia geograficznego lub nazwy specyficznego charakteru oraz używania symbolu chronionej nazwy pochodzenia, chronionego oznaczenia geograficznego lub świadectwa specyficznego charakteru;

• zakazującą wprowadzania produktu rolnego lub środka spożywczego do obrotu lub

• nakazującą wycofanie produktu rolnego lub środka spożywczego z obrotu.
  

Czy za postępowanie rejestracyjne pobierane są opłaty?

Opłatę pobiera się za dokonanie oceny:
1) wniosku o rejestrację,
2) zastrzeżenia do wniosku o rejestrację;
3) wniosku o zmianę specyfikacji;
4) sprzeciwu.

Opłatę wnosi się na rachunek bankowy urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw rynków rolnych. Dowód jej wniesienia dołącza się do wniosku o rejestrację, zastrzeżenia do wniosku o rejestrację, wniosku o zmianę specyfikacji oraz sprzeciwu.

Czy chronione są także produkty tradycyjne?

Tak, tzw. produkty tradycyjne (rolne i środki spożywcze) mogą być wpisane na listę produktów tradycyjnych, którą prowadzi minister właściwy do spraw rynków rolnych i która jest umieszczana na stronach internetowych urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw rynków rolnych.

Z wnioskiem o wpis produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego na listę produktów tradycyjnych, zwanym dalej "wnioskiem o wpis na listę produktów tradycyjnych", mogą wystąpić osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej wytwarzające dany produkt rolny, środek spożywczy lub napój spirytusowy.

Wniosek o wpis na listę produktów tradycyjnych powinien zawierać:
1) nazwę oraz siedzibę i adres albo imię i nazwisko oraz miejsce zamieszkania i adres wnioskodawcy;
2) wskazanie adresu do korespondencji;
3) opis produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego zawierający:
a) nazwę produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego,
b) rodzaj produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego,
c) charakterystykę produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego,
d) surowce wykorzystywane do produkcji produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego,
e) podstawowe informacje dotyczące tradycji, pochodzenia oraz historii produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego,
f) metodę produkcji.
Wniosek o wpis na listę produktów tradycyjnych jest składany do właściwego miejscowo marszałka województwa w formie papierowej i na elektronicznym nośniku informacji.

Pamiętaj, że:

• Jeżeli do wniosku o rejestrację dołączone są mapy, to powinny być sporządzone w formacie A4 (210 x 297 mm), powinny być przedstawione w formie umożliwiającej bezpośrednią reprodukcję oraz powinny zawierać oznaczenie skali, w jakiej zostały sporządzone (nie powinny zawierać oznaczeń odnoszących się do pionowego ukształtowania terenu, chyba że jest to konieczne do wskazania jego granic),

• Osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której interesu gospodarczego lub prawnego dotyczy postępowanie w sprawie rejestracji nazwy produktu rolnego lub środka spożywczego, może złożyć do ministra właściwego do spraw rynków rolnych zastrzeżenie do wniosku o rejestrację, w terminie 30 dni od dnia ogłoszenia w dzienniku urzędowym ministra właściwego do spraw rynków rolnych informacji o wpłynięciu tego wniosku. Zastrzeżenie takie powinno zawierać nazwę, siedzibę i adres albo imię i nazwisko oraz miejsce zamieszkania i adres wnoszącego zastrzeżenie oraz wskazanie uzasadnionego interesu gospodarczego lub prawnego wnoszącego zastrzeżenie,

• W przypadku niewniesienia zastrzeżenia do wniosku o rejestrację Rada, w terminie 30 dni od dnia upływu terminu na wniesienie zastrzeżenia, wydaje opinię o spełnianiu wymagań.
  

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych (Dz. U. 2005 r., Nr 10, poz. 68).