24.11.2018
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
Jeśli firma wpisana do CEIDG będzie miała zarządcę sukcesyjnego, to po śmierci jej właściciela w mocy pozostaną umowy o pracę, kontrakty, zezwolenia, pozwolenia czy koncesje związane z jego przedsiębiorstwem; przez okres sprawowania zarządu sukcesyjnego będzie można też posługiwać się nazwą firmy, NIP-em i firmowym kontem zmarłego przedsiębiorcy - takie będą efekty ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, która wchodzi w życie już w niedzielę, 25 listopada.
Teraz zmiana pokoleniowa w firmach będzie łatwiejsza
- "Gorąco zachęcamy przedsiębiorców, by, nie zwlekając, powoływali zarządców sukcesyjnych swoich firm i wpisywali ich online do CEIDG. Wystarczy do tego dokument powołania zarządcy oraz jego zgoda na piśmie" – powiedziała szefowa MPiT Jadwiga Emilewicz. - Wpisanie zarządcy do CEIDG jest proste, bezpłatne i nie wymaga zbędnych formalności, dzięki temu szybko można zabezpieczyć przyszłość swojej firmy i pracowników – zaznaczyła.

- "Naszym celem jest to, by firma nie umierała wraz ze śmiercią swojego właściciela, tylko mogła dalej rozwijać się w rękach kolejnego pokolenia. By zmiana pokoleniowa w przedsiębiorstwach przebiegała płynnie, co przysłuży się budowaniu polskich wielopokoleniowych firm rodzinnych, a to z kolei przełoży się na korzyść dla całej gospodarki, a więc ogółu społeczeństwa. Na Zachodzie funkcjonują firmy rodzinne, które mają po kilkaset lat; my – z powodów historycznych, ale też prawnych – nie mieliśmy na to szansy, teraz – właśnie dzięki ustawie o sukcesji - ona się pojawia" – wskazała minister Jadwiga Emilewicz.
- "Potrzebę zmian ustawowych sygnalizowały nam firmy rodzinne, które na co dzień spotykają się z problemem złożoności sukcesji po zmarłym przedsiębiorcy. Obecnie śmierć przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą powoduje, że firma niejako "umiera" wraz z nim" – podkreślił wiceminister Mariusz Haładyj.
I dodał: "Adresatem nowych rozwiązań są ponad 2 mln przedsiębiorców zarejestrowanych w CEIDG, z czego 60 proc. stanowią firmy rodzinne, które zatrudniają ok. 50 proc. pracowników w gospodarce. Ponad 230 tys. z tej grupy ukończyło już 65 lat. Co miesiąc z CEIDG z powodu śmierci wykreślanych jest 800 osób. W perspektywie 10-20 lat problem sukcesji będzie dotyczył coraz większej liczby przedsiębiorców. Formę jednoosobowej działalności wybiera ok. 80 proc. początkujących firm. Warto zwrócić uwagę na to, że przedsiębiorcy wpisani do CEIDG to nie są tylko firmy mikro i małe, często osiągają one bowiem wielomilionowe obroty. "
Jak było dotychczas?
Problem jest o tyle istotny, że dotychczas, wraz ze śmiercią właściciela firmy zarejestrowanej w CEIDG, jego sukcesorzy nie mogli płynnie kontynuować prowadzenia biznesu. Często oznaczało to koniec takiej firmy. Przejąć można było tylko majątek zmarłego, a nie nazwę przedsiębiorstwa, NIP czy uzyskane decyzje administracyjne, m.in. zezwolenia czy koncesje. Śmierć przedsiębiorcy powodowała też wygaśnięcie kontraktów handlowych i oznaczała utratę pracy dla zatrudnionych w przedsiębiorstwie.
Co daje nowa ustawa?
Dzięki nowej ustawie, przedsiębiorca może ustanowić zarządcę sukcesyjnego. Wystarczające jest powołanie zarządcy na piśmie i jego pisemna zgoda oraz zgłoszenie zarządcy do CEIDG przez właściciela przedsiębiorstwa. Zarządcą może zostać prokurent, włączony w zarządzanie przedsiębiorstwem jeszcze za życia przedsiębiorcy.
Dzięki tzw. "mechanizmowi awaryjnemu", w ciągu 2 miesięcy od śmierci właściciela zarządcę sukcesyjnego mogą też powołać spadkobiercy lub małżonek przedsiębiorcy, który jest współwłaścicielem firmy. W tym przypadku potrzebna jest jednak wizyta u notariusza.
Zarządca sukcesyjny będzie tymczasowo prowadził firmę po śmierci przedsiębiorcy – na rzecz jego sukcesorów, np. spadkobierców czy małżonka.
Nowa ustawa ułatwia też rozliczanie podatków i zwalnia z podatku od spadków osobę przejmującą przedsiębiorstwo. Zwolnienie z podatku obejmie spadkobierców niespokrewnionych ze zmarłym przedsiębiorcą, którzy będą prowadzili przedsiębiorstwo przez 2 lata; to rozwiązanie odpowiada na problem braku sukcesora w kręgu najbliższej rodziny. Osoby najbliższe nadal będą zwolnione z podatku bez dodatkowych warunków poza zgłoszeniem nabycia spadku do urzędu skarbowego.
Zarządca sukcesyjny płynnie wejdzie w prowadzenie przedsiębiorstwa po śmierci właściciela i będzie nim zarządzał aż do zakończenia formalności spadkowych i podjęcia przez spadkobierców decyzji co do dalszych losów firmy. Nowe regulacje pozwolą utrzymać w mocy kluczowe dla działalności przedsiębiorstwa kontrakty cywilnoprawne oraz umowy o pracę. Dzięki temu, sytuacja pracowników będzie stabilniejsza.
Podobnie sprawa ma się ze zezwoleniami, licencjami, koncesjami czy pozwoleniami, które będą mogły być wykonywane przez zarządcę sukcesyjnego, a docelowo – przeniesione na następcę prawnego przedsiębiorcy. Wreszcie, zarządca sukcesyjny będzie mógł się posługiwać numerem NIP zmarłego przedsiębiorcy oraz korzystać z konta firmowego.
Zarząd sukcesyjny może trwać maksymalnie dwa lata od dnia śmierci właściciela. Jest to czas na załatwienie formalności spadkowych i podjęcie decyzji czy, a jeśli tak, to w jakiej formie prawnej, przedsiębiorstwo będzie działać dalej. W wyjątkowych przypadkach sąd może przedłużyć ten czas do 5 lat. Co do zasady, zarząd sukcesyjny wygaśnie z momentem podziału między spadkobierców majątku pozostawionego przez zmarłego przedsiębiorcę.
Firmy rodzinne, które miały duży wkład w prace nad ustawą, zwracają uwagę na to, że sukcesja biznesu to nie tylko skomplikowany problem prawny rozwiązywany ustawą.
- "Przygotowana przez MPiT ustawa sprawi, że rodzina zmarłego przedsiębiorcy uzyska czas na uporządkowanie spraw spadkowych przy jednoczesnym zapewnieniu możliwości nieprzerwanego funkcjonowania przedsiębiorstwa. Nie zwalnia to jednak przedsiębiorcy z odpowiedzialności za przekazanie odpowiedniej wiedzy i kompetencji swoim następcom: zarządcy sukcesyjnemu i spadkobiercom. Dla tych ostatnich objęcie firmy będzie wiązało się z koniecznością założenia działalności gospodarczej (jeżeli jest to tylko jedna osoba), bądź (jeżeli spadkobierców jest więcej) spółki. Firma, po przejęciu przez spadkobierców, będzie zatem korzystała z nowego NIP, najpewniej też inaczej brzmiącej nazwy. Mimo wszystko, jest to niewielka cena za faktyczną możliwość przejęcia działalności zmarłego przedsiębiorcy przez jego spadkobierców w dający się przewidzieć i zaplanować sposób" – zwracóciła uwagę Katarzyna Gierczak–Grupińska, Prezes Fundacji Firmy Rodzinne.
- "Ułatwienie sukcesji w firmach rodzinnych, a tym samym zapewnienie im stabilnego funkcjonowania jest ważne nie tylko z punktu widzenia samych tych przedsiębiorstw, ale i całej polskiej gospodarki. Firmom, które wspieram w procesie sukcesji, układam plan, który opiera się na przekazaniu czterech kluczowych elementów według modelu 4W: wiedzy, władzy, własności oraz wartości biznesowo-rodzinnych – tego nie da się zrobić w kilka miesięcy i to bez aktywnego zaangażowania właściciela firmy! Modelowy proces sukcesji powinien trwać ok. 7-10 lat. Warto wyznaczyć zarządcę sukcesyjnego jeszcze za życia przedsiębiorcy, ale przede wszystkim warto odpowiednio wcześniej przemyśleć kwestie kontynuacji biznesu po śmierci założyciela. Bo pamiętać należy, że przekazujemy biznes, żyjącą organizację, ze swoimi zasobami, przewagami konkurencyjnymi, pomysłami, celami, a nie majątek " – zaznaczyła Adrianna Lewandowska, Prezes Instytutu Biznesu Rodzinnego.
- "Przedsiębiorcy i ich rodziny muszą pamiętać, że ustawa nie działa automatycznie. Trzebaprzede wszystkim dokonywać wyboru właściwych osób do prowadzenia zarządu sukcesyjnego. Wartopomyśleć o tym zawczasu: poszukać kandydatów w gronie rodziny lub fachowców. Największym wyzwaniem dla rodzin przedsiębiorców jest podjęcie próby, aby ta ustawa nie musiała być wobec nich stosowana! Lepiej podejmować decyzje za życia i móc kontrolować ich wypełnienie i wspierać swoim doświadczeniem następców, niż liczyć na to, że ustawodawca za nas coś załatwi. To powinna być ostatnia misja przedsiębiorców, wieńcząca ich życiowe dzieło – przekazać swój dorobek następcom w taki sposób, aby wszyscy: rodzina, kontrahenci, pracownicy, mieli spokojną głowę. Aby dobra pamięć o odchodzącym pokoleniu nie była jedynie słowem czy emocją, a miała pokrycie w dalej rozwijającym się biznesie rodzinnym " – skonkludowała Ewa Sobkiewicz, Prezes Zarządu Stowarzyszenia Inicjatywa Firm Rodzinnych.
Zob. więcej:
- Sukcesja firm jednoosobowych
- Zarząd sukcesyjny a umowy z pracownikami
- Zwolnienie z podatku od dziedziczonego przedsiębiorstwa
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (Dz.U. poz. 1629).
Na podst. www.mpit.gov.pl

Potrzebujesz porady prawnej?
2 lata ustawy o zarządzie sukcesyjnym – blisko 2 tys. działających zarządców sukcesyjnych 19,1 tys. powołanych zarządców sukcesyjnych, z czego 1914 prowadzi obecnie przedsiębiorstwa. Zdecydowaną większość stanowią przypadki, w których przedsiębiorcy sami ustanawiają (...)
Prawo do błędu przez pierwszy rok działalności; ochrona konsumencka, czyli m.in. prawo do reklamacji dla firm zarejestrowanych w CEIDG; szereg ułatwień dla rzemieślników – to tylko niektóre przepisy Pakietu Przyjazne Prawo (PPP), które już niedługo wejdą w życie. (...)
Co przewiduje ustawa o zarządzie sukcesyjnym w firmach jednoosobowych? Nowe przepisy wychodzą naprzeciw potrzebom tzw. firm jednoosobowych, które stanowią ogromną większość polskich przedsiębiorstw. Dzięki tym rozwiązaniom, w przypadku śmierci przedsiębiorcy, jego firma będzie mogła (...)
Projekt ustawy o fundacji rodzinnej w konsultacjach
Sukcesja firm – rozpoczęły się uzgodnienia i konsultacje projektu ustawy o fundacji rodzinnej Co piąta wypracowana w Polsce złotówka jest wynikiem pracy firmy rodzinnej. To prawie 830 tys. firm w Polsce, które generują przychód wysokości 322 mld zł w skali roku. (...)
Zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem osoby fizycznej
Prezydent podpisał ustawę z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Czemu mają służyć nowe przepisy? Nowe przepisy wychodzą naprzeciw potrzebom tzw. firm jednoosobowych, które stanowią ogromną większość polskich przedsiębiorstw. Ustawa (...)
Polski Ład to plan odbudowy naszej gospodarki. Restart podatkowy w #PolskiŁad Ważne miejsce w Polskim Ładzie zajmuje restart podatkowy. Rząd chce, by system podatkowy w Polsce był bardziej sprawiedliwy. Podnosi kwotę wolną do 30 tys. zł i podwyższa limit dla drugiego (...)
Dziedziczenie działalności gospodarczej - Firma nie „umrze” ze śmiercią jej właściciela...
Ponad 2 mln firm z szansą na płynną zmianę pokoleniową. Jest projekt ustawy o sukcesji firm rodzinnych Rozpoczął się proces konsultacji publicznych i uzgodnień międzyresortowych projektu ustawy o sukcesji dla firm. To kolejna ustawa z pakietu „100 zmian dla firm”, która (...)
Konsultacje nt. fundacji rodzinnej
Akumulacja polskiego kapitału i budowa silnych polskich marek, również na rynku międzynarodowym – takie są cele wprowadzenia do polskiego prawa instytucji fundacji rodzinnej. Do konsultacji trafiła zielona księga, w której resort przedsiębiorczości przedstawia rozwiązania (...)
Zmiana pokoleniowa w firmach będzie łatwiejsza
O jaką ustawę chodzi? Tylko na podpis prezydenta oczekuje już ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Wcześniej parlament zakończył prace nad nią. Nowe przepisy wychodzą naprzeciw potrzebom tzw. firm jednoosobowych, które stanowią ogromną (...)
Najważniejsze zmiany w 2020 roku
Od Nowego Roku kolejne ułatwienia dla firm Większa ochrona mniejszych firm przed zatorami płatniczymi, prawo do błędu dla początkujących przedsiębiorców, ułatwienia dla rzemiosła, niższe składki na ZUS dla najmniejszych przedsiębiorców - takie będą niektóre efekty (...)
Co przynosi Pakiet Przyjazne Prawo?
Wydłużenie terminu rozliczania VAT w imporcie w celu wzmocnienia pozycji polskich portów w konkurencji z zagranicznymi, prawo do błędu przez pierwszy rok działalności, ochrona konsumencka, czyli m.in. prawo do reklamacji, dla firm zarejestrowanych w CEIDG oraz ułatwienia dla rzemiosła (...)
Prawo zamówień publicznych podpisane
Nowe Prawo zamówień publicznych to ustawa, która kompleksowo reguluje materię zamówień publicznych, ma zwiększyć konkurencyjność na rynku zamówień publicznych i zwiększyć dostęp do rynku zamówień dla małych i średnich przedsiębiorstw, lepiej zarządzać (...)
Uproszczenia dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym
Nowa ustawa usprawnia procedury, likwiduje zbędne obciążenia biurokratyczne i wprowadza rozwiązania, które ułatwią prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce. Nowelizacja, tzw. pakiet MŚP, stanowi kolejny etap realizacji rządowej „Strategii na rzecz odpowiedzialnego rozwoju”. (...)
Projekt ustawy o fundacji rodzinnej
Coraz bliżej do wprowadzenia fundacji rodzinnej Rząd chce pomóc firmom rodzinnym kontynuować prowadzenie biznesu. Będzie to możliwe dzięki przyjętej przez Radę Ministrów możliwości zakładania fundacji rodzinnych. Dzięki niej majątek firmy zostanie zatrzymany w jednych rękach, (...)
Prezydent podpisał ustawę wprowadzającą podatkową część Polskiego Ładu
Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw. Już od przyszłego roku 9 mln osób przestanie płacić PIT, w tym osoby najmniej zarabiające i ok. (...)
Liczne zmiany do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
Ustawodawca wprowadził szereg zmian do ustawy systemowej, emerytalnej i zasiłkowej. Część z nich już obowiązuje – od 18 września, a kolejne wejdą w życie 1 stycznia i 1 kwietnia 2022 r. oraz 1 stycznia 2023 r. Zmiany te mają różny charakter – od bardzo istotnych i (...)
Ustawa antylichwiarska już obowiązuje
To koniec naciągactwa... Nowe przepisy kładą kres lichwie Nowa ustawa antylichwiarska to rewolucja. Nowelizacja zapewni skuteczną ochronę Polaków. Wprowadzone przepisy oznaczają koniec dramatów wszystkich tych, którzy – np. z racji choroby, z powodu (...)
Konsultacje MRPiT w sprawie ustawy o fundacji rodzinnej
Wsłuchanie się w głos przedsiębiorców oraz firm rodzinnych i zrzeszających je organizacji, aby wspólnie wypracować rozwiązania prawne umożliwiające ochronę dorobku firm rodzinnych w przyszłości – to jeden z głównych celów konsultacji publicznych, jakie w (...)
Ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych ma wejść w życie 1 stycznia 2020 r. Ma ona na celu wprowadzenie do systemu prawnego regulacji prowadzących do wzmocnienia płynności finansowej przedsiębiorstw poprzez ograniczenie występowania zatorów (...)
Konstytucja Biznesu już niedługo...
Rząd przyjął Konstytucję Biznesu 6 miesięcy bez składek na ubezpieczenia społeczne dla początkujących przedsiębiorców, działalność o niewielkich przychodach bez konieczności rejestracji firmy, Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców – te i inne proprzedsiębiorcze (...)