Obowiązek podatkowy cudzoziemca na terenie RP - opinia prawna

Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie następujących aktów prawnych:

• Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz. U. 2000 r., Nr 14, poz. 176 ze zmianami),
• Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami),
• Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 grudnia 2002 roku w sprawie określenia niektórych wzorów oświadczeń, deklaracji i informacji podatkowych obowiązujących w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz. U. 2002 r., Nr 229, poz. 1914).

Zasady rozliczania podatku dochodowego uzyskanego ze źródeł leżących na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej określa ustawa z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa pdof). Ponieważ cudzoziemiec w analizowanym przypadku uzyskuje dochody z własnej pracy na podstawie zawartej umowy o dzieło, źródłem uzyskiwania przez niego dochodów jest działalność wykonywana osobiście (art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy pdof).

Certyfikat rezydencji

Z uwagi na fakt, iż osoba, która uzyskuje dochody na terytorium RP jest cudzoziemcem, wyjaśnić należy podstawę opodatkowania jego dochodów na terytorium RP.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy pdof, osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Jest to tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy.

Ponieważ ustawa podatkowa nie wyjaśnia co należy rozumieć poprzez miejsce zamieszkania, należy w tym zakresie sięgnąć do kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 25 kodeksu cywilnego, miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Określenie miejsca zamieszkania wymaga stwierdzenia dwóch okoliczności. Po pierwsze, faktyczne przebywanie w danym miejscu, a po drugie zamiar przebywania w tym miejscu z zamiarem stałego pobytu. W analizowanej sytuacji znaczenie ma fakt, czy cudzoziemiec przebywa i czy przebywa z zamiarem stałego pobytu na terytorium RP. Z przedstawionego stanu faktycznego (posiadanie przez cudzoziemca karty pobytu stałego) możemy wnioskować, iż warunek rezydencji jest spełniony. Jednakże nawet wówczas, gdyby miejsce zamieszkania cudzoziemca znajdowało się za granicą, opodatkowaniu w Polsce podlegają dochody osiągane na terytorium RP (art. 3 ust. 2a ustawy pdof - tzw. ograniczony obowiązek podatkowy oparty na zasadzie źródła uzyskania dochodu, w przeciwieństwie do nieograniczonego obowiązku podatkowego opartego na zasadzie rezydencji). W przedmiotowej sytuacji dochodzi często do konfliktu pomiędzy obowiązkiem podatkowym cudzoziemca wynikającym z ustawodawstwa obowiązującego w jego kraju ojczystym, a obowiązkiem podatkowym wynikającym z fakty uzyskania dochodu w innym państwie (w analizowanej sytuacji - w Polsce). Ustawodawstwo kraju ojczystego cudzoziemca może, podobnie jak to czyni polska ustawa podatkowa, zawierać przepis ustanawiający nieograniczony obowiązek podatkowy, tzn. obowiązek uiszczania podatku w państwie miejsca zamieszkania bez względu na miejsce uzyskania dochodu. Konflikty te - wynikające z różnych reżimów podatkowych - rozstrzygane są w drodze umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Umowy te określają jaka część podatku powinna być uiszczana w państwie, w którym dochody zostały uzyskane a jaka część podatku w państwie ojczystym. Zastosowanie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania może nastąpić, jeżeli umowa taka pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a krajem ojczystym cudzoziemca istnieje, a po drugie, jeżeli cudzoziemiec przedstawi wystarczający dowód faktu zamieszkania na terytorium swojego kraju ojczystego. Dowodem tym jest właśnie certyfikat rezydencji. Jest to dokument wystawiany przez właściwy organ podatkowy kraju ojczystego cudzoziemca, potwierdzający fakt istnienia miejsca zamieszkania na terytorium tego państwa. Przedstawienie takiego dokumentu jest warunkiem zastosowania stawki podatkowej i zapłaty części podatku w Polsce przez cudzoziemca określonej w umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania. Bez takiego dokumentu podatek powinien być w całości zapłacony na terytorium RP.

Zasady rozliczania podatku

Zasady rozliczania podatku dochodowego od osób fizycznych, które osiągają dochody z działalności wykonywanej osobiście (m.in. Z tytułu przeniesienia praw autorskich) określa art. 41 ustawy pdof. Zgodnie z tym przepisem, osoby fizyczne będące przedsiębiorcami oraz osoby prawne i jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej (płatnicy), które dokonują wypłaty należności osobom objętym nieograniczonym obowiązkiem podatkowym (a więc takim, które mają miejsce zamieszkania na terytorium RP) obowiązane są do pobierania zaliczek na podatek dochodowy należny od tych osób w wysokości 19% dochodu (uwaga - w tym zakresie nastąpiła zmiana ustawy podatkowej. Zmiana ma zastosowanie do rozliczeń za rok 2004, natomiast w przypadku rozliczeń za rok 2003 zaliczka ta wynosiła 20%). Zaliczkę tę płatnicy zobowiązani są pobierać każdorazowo przy wypłacie należności. Należy zaznaczyć, że zaliczkę tę należy pobrać od dochodu uzyskanego osobę uprawnioną (w analizowanym przypadku - od cudzoziemca). Dochodem jest przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania. W przypadku dochodu uzyskanego z działalności wykonywanej osobiście przy przeniesieniu praw autorskich koszt uzyskania przychodu został określony w wysokości 50% przychodu. Od tak obliczonego dochodu płatnik zobowiązany jest pobierać zaliczkę na podatek dochodowy w wysokości 19%.

Zgodnie z art. 42 ust. 1 ustawy pdof, płatnicy, którzy pobrali zaliczki na podatek dochodowy w sposób opisany powyżej, przekazują kwoty pobranych zaliczek na podatek dochodowy, w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki, na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną - według siedziby bądź miejsca wykonywania działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby.

Jeżeli natomiast osoba, która uzyskuje dochód z tytułu przeniesienia praw autorskich nie podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu na terytorium RP (a więc osoba, która ma miejsce zamieszkania poza granicami RP, a która uzyskuje dochód w RP), zasady rozliczania podatku dochodowego są następujące:

Podatek dochodowy pobierany jest w formie ryczałtowej w wysokości 20% uzyskanego przez te osoby dochodu (a więc po uwzględnieniu 50% kosztów uzyskania przychodu).

Ryczałt w tej wysokości pobierany jest przez płatników, którymi są podmioty wypłacające należności z określonego tytułu (w analizowanym przypadku z tytułu przeniesienia praw autorskich). Jeżeli jednak umowa w sprawie unikania podwójnego opodatkowania określa inną stawkę podatku, którą pobiera się w Państwie, w którym cudzoziemiec uzyskuje dochody, pobiera się stawkę podatku określona w tej umowie, lecz tylko wówczas, gdy cudzoziemiec przedstawi odpowiedni dokument potwierdzający miejsce zamieszkania na terytorium swego kraju ojczystego. Brak przedstawienia odpowiedniego dokumentu (certyfikatu rezydencji) powoduje konieczność pobrania ryczałtu w wysokości 20% dochodu.

Ryczałt ten płatnicy zobowiązani są wpłacić w terminie do dnia 7 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano ten podatek - na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Formularz

Jeżeli chodzi o formularz, o którym mowa w stanie faktycznym, to z pewnością miała Pani na myśli formularz IFT - 1, a nie ISC - 1. Formularz IFT - 1 jest formularzem, który płatnicy zobowiązani są przekazać zarówno podatnikom, którzy nie mają w Polsce miejsca zamieszkania jak i urzędom skarbowym, którymi kierują naczelnicy urzędów skarbowych właściwi w sprawach opodatkowania osób zagranicznych. Jest to formularz informacyjny o wysokości dochodu i pobranego zryczałtowanego podatku. Formularz ten należy przesyłać każdorazowo w terminie przekazania kwoty pobranego podatku. Formularz ten to informacja o wysokości przychodu (dochodu) i pobranego zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych nie mających w Polsce miejsca zamieszkania. W związku z tym w formularzu tym należy określić miejsce zamieszkania, które nie leży na terytorium RP, podane przez podatnika - cudzoziemca.