Poradźcie... - forum prawne

Proszę o radę... Żyłam w chorym związku - nie będę się na ten temat rozpisywała, bo to już na szczęście przeszłość. We wrześniu 98 r. odeszłam od męża zabierając dziecko. Z obawy, że nie odda mi córeczki, jeśli w czymkolwiek mu "podpadnę" wyjeżdżając z domu podpisałam mu papier, że nie roszczę pretensji do majątku. Minęło prawie pięć lat (po pięciu zdaje się, podobne sprawy ulegają przedawnieniu). Mieszkam sama z córeczką w iście spartańskich warunkach (wynajęty maleńki pokoik). W międzyczasie mój ex-mąż (od 2000 r. mamy rozwód) podał mnie do sądu m.in. o pozbawienie praw do opieki nad dzieckiem ze względu na to, że jego zdaniem nie mam warunków do wychowywania córki. Proszę o radę. Dom (w opłakanym stanie, bo to tzw. mienie poradzieckie) teściowa przepisała na męża przed naszym ślubem, więc nie o to mi raczej chodzi - choć intercyzy nie spisywaliśmy, a zatem jak to wygląda z prawnego punktu widzenia? Jestem zupełnym laikiem w tej kwestii. Jeszcze zanim zostałam mężatką inwestowałam w ten dom - kupowałam np. orynnowanie całe, drzwi do środka. W trakcie małżeństwa doprowadziliśmy dom do stanu używalności (z plusem) - przekładka dachu, wymiana okien, centralne ogrzewanie, generalny remont wnętrz (łazienki, kuchnie, pokoje - wszystko od podstaw), elewacja, ogrodzenie. We wszystkich tych pracach czynnie fizycznie uczestniczyli moi rodzice. Pokrywali też około 70% naszych wydatków (teściowa nie pracowała i utrzymywała się z zasiłku opiekuńczego, a oni cieszyli się, że mogą pomóc córce i zięciowi). Pracowałam i wszystkie pieniądze, jakie zarabiałam również przeznaczane były na dom (w sensie życia oraz inwestycji). Wystarczy może powiedzieć, że przez trzy lata małżeństwa ani razu nie byłam w kinie, bo "trzeba oszczędzać" jak twierdził mój mąż... Mieliśmy też lokatę w AUTO-TAK-u (w momencie, kiedy wyjechałam było na niej około 5-6 tys. zł) - obecnie mój były małżonek jeździ autkiem... Najważniejsze: nie mam żadnych rachunków :( Wszystkie brane były na niego, ponieważ dom stanowił jego własność, więc był to jedyny sposób, żeby odpisać sobie to od podatku... Czy naprawdę nie mam szans, żeby cokolwiek uzyskać? Naprawdę nie chodzi mi o mnie, ale o dziecko... Na 10 metrach kwadratowych ciężko będzie jej rozwinąć skrzydła... Trochę się też boję, że on za jakiś czas znów szarpnie się na sprawę w sądzie, a wtedy argument, że np. jedenastolatka potrzebuje przestrzeni, własnego kąta itp. może mieć znaczenie... Wszyscy przecież wiemy, jak wiele zależy od tego, na jakiego trafi się sędziego... Bardzo proszę o wyklarowanie mi, jak może być widziana moja sytuacja i czy rzeczywiście jestem na straconej pozycji... Dziękuję. Ewa

(Effka)

dom nabyty przez męża przed zawarciem związku malżeńskiego nalezy wyłącznie do niego, fakt że nie ma pani żadnych rachunków świadczących o dokonywaniu inwestycji w nieruchomość tym bardziej nie upoważnia do jakichkolwiek praw. Natomiast wszytsko co zostało nabyte w trakcie trwania małżeństwa (samochód, bądź środki na lokacie) należą do majątku wspólnego i może pani wnieść o podział majątku wspólnego. Nie ma znaczenia kto nabył dany przedmiot- czy jeden z małżonków czy wspólnie - ważne w tym względzie są reguły ogólne, które rozróżniają przynależność na podstawie innych kryteriów. Generalną zasadą jest iż wszystkie przedmioty nabyte podczas trwania małżeństwa przez któregokolwiek z małżonków wchodzą do majątku wspólnego- to że dany przedmiot będzie w majątku odrębnym któregoś z małżonków jest wyjątkiem od tej zasady- o nich niżej.
Przykład: Telewizor zakupiony tylko przez męża z pieniędzy uzyskanych z wynagrodzenia za pracę będzie wspólny z uwagi na pochodzenie środków na jego kupno, a nie z uwagi na to ,że to on go kupił . Bez znaczenia w takim przypadku będzie wola jednego z małżonków aby dany przedmiot był bądź to w wspólnym majątku, bądź to w odrębnym jednego z małżonków. Nie będzie też miało znaczenia przy nabyciu przedmiotu do majątku wspólnego to , iż tylko jeden z małżonków który zawarł umowę ma kwalifikacje by być strona takiej umowy
Przykład: jeden z małżonków zakupił działkę budowlaną drugi jest cudzoziemcem ( oczywiście pozostającym w związku małżeńskim i jest dla niego wymagane zezwolenie na zakup gruntu) działka wejdzie do majątku wspólnego.
a) Wynagrodzenie za pracę - generalnie wynagrodzenie za pracę od chwili jego pobrania będzie objęte wspólnością małżeńską. Chwilą pobrania jest np. wypłata w kasie, przelew na konto, odebranie wynagrodzenia przez współmałżonka lub uprawniona osobę. Wynagrodzeniem za prace są także premie, dodatki, nagroda jubileuszowa, emerytura, renta, stałe stypendium , zasiłek dla bezrobotnych.
b) Wynagrodzenie za inne usługi świadczone osobiście - także do majątku wspólnego wejdzie wynagrodzenie za inne usługi świadczone przez jednego z małżonków osobiście- np. wynagrodzenie z tytułu umowy najmu, agencyjnej, zlecenia o dzieło.
Przykład: Żona zawarła umowę o wykonanie koronkowych serwetek- dochód uzyskany z ich sprzedaży wejdzie do majątku wspólnego- należy zaznaczyć , że będzie to tylko tzw. dochód czysty czyli wartość po potrąceniu nakładów na pracę- czyli np. ceny materiałów, przesyłki towaru itp.
c) Dochody z majątku wspólnego i odrębnego – takie dochody są objęte wspólnością zarówno wtedy kiedy są dochodami z majątku wspólnego jak i odrębnego. Np. dochody z umowy dożywocia, użytkowania czy z tytułu praw autorskich twórcy- Wynagrodzenie za napisaną książkę przez jednego z małżonków- to już dochód wspólny. Np. dochody z prowadzenia przez jednego z małżonków zakładu produkcyjnego czy warsztatu.
- Dochody z kapitału czyli odsetki są wspólne chociażby sama lokata należała tylko do jednego z małżonków.
- Środki gromadzone przez małżonków na otwartym pracowniczym funduszu emerytalnym
- Prawa nabyte w wyniku zasiedzenia - będą należeć do majątku wspólnego jeśli termin zasiedzenia upłynął w czasie trwania wspólności ustawowej. Nie jest ważne kto zasiadywał daną rzecz.
Przykład: mąż przez 28 lat przed małżeństwem zasiadywał nieruchomość, jednak termin 30 lat upłynął już gdy był w związku małżeńskim- taka nieruchomość nabyta w drodze zasiedzenia wejdzie do majątku wspólnego.
- Do wspólności wejdą także przedmioty nabyte w drodze spadku przez jednego z małżonków ale tylko wtedy gdy spadkodawca tak postanowi. Musi być takie postanowienie wyraźnie zawarte w testamencie.
Przykład: Paweł sporządził testament w którym zapisał dom wraz z działka swojemu synowi i zastrzegł by ten dom został włączony do majątku wspólnego jego syna i żony. Gdyby napisał, że chce by dom wraz z działką otrzymał syn i jego żona- to sytuacja jest inna – wtedy połowa domu wejdzie do majątku odrębnego syna a połowa do majątku odrębnego jego żony.
d) Spółdzielcze prawo do mieszkania - jest szczególnie uregulowana ze względu na ważność mieszkania dla potrzeb każdej rodziny. Takie spółdzielcze prawo do mieszkania generalnie zawsze będzie objęte wspólnością, jeżeli przydział nastąpił w czasie trwania małżeństwa. Nie stoi temu na przeszkodzie, iż tylko jeden z małżonków jest członkiem spółdzielni. Jednak uzyskanie prawa do takiego mieszkania musi nastąpić tylko w drodze przydziału ( oraz takie mieszkanie musi służyć zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych rodziny) - mieszkanie zakupione na „wolnym rynku” za pieniądze pochodzące z majątku odrębnego generalnie będzie należeć także do majątku odrębnego.
e) Przedmioty domowe - tzw. Przedmioty zwykłego urządzenia domowego należą do wspólnego majątku bez względu na to czy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis czy darowiznę czy też zakupione. Także jeżeli zostały nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej. Są to rzeczy stanowiące wyposażenie mieszkania standardowej rodziny. Np. meble, naczynia, pralki, odkurzacze itp. Nie będą już nimi antyki czy cenne obrazy, mimo iż mogą być używane w domostwie.
Majątek odrębny
Majątek odrębny stanowią tylko te przedmioty które są wyszczególnione w ustawie. Generalnie zakłada się , iż jeśli cos nie jest objęte majątkiem odrębnym należy do wspólnego. Jest to podyktowane m.in. tym aby przy ustawowej wspólności majątkowej ograniczyć krąg przedmiotów które należałyby do majątku odrębnego. I tak do majątku odrębnego każdego z małżonków należą:
a) Przedmioty majątkowe nabyte przez powstanie wspólności ustawowej - czyli generalnie wszystko to co mieliśmy już przed zawarciem związku małżeńskiego stanowi majątek odrębny z chwilą zawarcia małżeństwa. ( generalnie z chwila zawarcia związku małżeńskiego powstaje wspólność ustawowa- należy jednak pamiętać iż wspólność ta ustaje w razie orzeczenia przez sąd separacji czy w razie zmiany ustroju małżeńskiego- np. na rozdzielność. Także nie powstanie ona jeśli małżonkowie zawrą przed wstąpieniem w związek małżeński intercyzę wyłączającą wspólność majątkową. Od tych momentów przedmioty nabywane przez małżonków wchodzą do ich odrębnych majątków.
b) Przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę – chyba, że spadkodawca, darczyńca inaczej postanowił. Przedmioty te generalnie nalezą do majątku odrębnego m.in. dlatego, iż najczęściej są osobiście związane z spadkobiercą/obdarowanym. Dopiero wtedy gdy darczyńca lub spadkodawca wyraźnie postanowi ,że przedmioty wejdą do majątku wspólnego małżonków. W razie braku jakiegokolwiek postanowienia takie przedmioty zawsze będą należały do majątku odrębnego. Także zachowek, spłaty, dopłaty uzyskane wchodzą do majątku odrębnego- jest to surogat spadku. Może to nastąpić zarówno na podstawie dziedziczenia testamentowego jak i ustawowego. Na równi z darowizną jest traktowana wyplata pieniędzy z konta bankowego po zmarłym na podstawie dyspozycji spadkodawcy na wypadek śmierci.
c) Tzw. surogacja - chodzi to o przedmioty nabyte za środki uzyskane z :
- przedmiotów nabytych przed powstaniem wspólności majątkowej
- przedmiotów nabytych w drodze darowizny, zapisu lub dziedziczenia
Przykład: małżonek sprzedał samochód który odziedziczył po ojcu i kupił za to działkę letniskową- działka ta będzie należeć do jego majątku odrębnego. Ale w razie sprzedaży takiej działki i zakupienia np. unikatowej kolekcji znaczków- będzie ona już należeć do majątku wspólnego. Małżonek kupił obraz za pieniądze uzyskane z nagrody jubileuszowej- obraz ten będzie należał już do majątku wspólnego z uwagi na to iż został zakupiony z pieniędzy które już należały do majątku wspólnego.
d) Przedmioty służące wyłącznie do zaspokojenia osobistych potrzeb jednego z małżonków - w tym przypadku chodzi wyłącznie o rzeczy np. obuwie, odzież, przedmioty niezbędne ze względu na stan zdrowia np. wózek inwalidzki, przedmioty związane z upodobaniami np. sprzęt sportowy itp. Nie będą objęte rozdzielnością takie przedmioty które służą za lokatę kapitału np. cenna biżuteria, bardzo drogie futro ( mimo, iż pozostają one do wyłącznego użytku żony)
e) Przedmioty służące do wykonywania zawodu - generalnie są to rzeczy związane z wykonywanym zawodem jak np. narzędzia stolarskie, maszyna do pisania, sprzęt muzyczny, fachowa literatura itp. Także wyjątkowo samochód – dla taksówkarza. Natomiast samochód służący tylko dojazdowi do pracy np. w zawodzie księgowego, lekarza nie będzie należał już do majątku odrębnego z uwagi na powyższą zasadę (oczywiście nie koliduje to z przynależnością do majątku odrębnego na podstawie innych przepisów np. ktoś odziedziczył samochód czy kupił za odziedziczone pieniądze). Wymogiem jest także aby przedmioty takie zostały nabyte za środki pochodzące z majątku odrębnego. W przeciwnym wypadku mino powyższego uregulowania będą stanowić wspólność małżeńską.
f) Przedmioty służące do prowadzenia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa - jest to wyjątek- takie przedmioty będą wchodziły do wspólnego majątku .
g) Odszkodowanie za szkodę na osobie i zadośćuczynienie za krzywdę - są ekwiwalentem za doznany uszczerbek na zdrowiu lub za doznaną krzywdę. To świadczenie, jednorazowe, ma charakter osobisty, stąd wchodzi do majątku odrębnego. Nie dotyczy to bowiem renty z powodu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy. Renta taką jest okresowa i podobna do wynagrodzenia za pracę.
h) wierzytelności - o wynagrodzenie za pracę lub inne usługi świadczone osobiście przez małżonka- takie roszczenia o zapłatę określonego świadczenia należą do majątku odrębnego- jeśli natomiast taka wierzytelność zostanie spełniona- czyli np. pracodawca zapłaci już zaległą pensję wejdzie ona z chwilą wypłaty do majątku wspólnego.
i) Nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków - wchodzą do majątku odrębnego. Muszą to być jednak nagrody uzyskane za szczególne osiągnięcia na polu artystycznym, naukowym, sportowym, w konkursach. Generalnie muszą mięć związek z osobistymi osiągnięciami danej osoby, nie mogą to być np. nagrody w konkursach w których o wygranej decydował przypadek np. Lotto ale już będą takimi uzyskane np. w teleturniejach typu „ Wielka gra” gdzie wiedza odgrywa decydującą rolę.
j) Także prawa autorskie, prawa twórcy wynalazku należą do majątku odrębnego. Jednak wynagrodzenie uzyskane ze sprzedaży np. ksiąski, płyt audio nalezą już do wspólnego majątku.