Pozbawienie władzy rodzicielskiej

Pytanie:

Odpowiedź prawnika: Pozbawienie władzy rodzicielskiej

Sprawowanie władzy rodzicielskiej to prawo i obowiązek rodziców. Składa się na niego troska o rozwój dziecka, zapewnienie mu środków utrzymania i opieki, a także reprezentowanie jego interesów. Uprawnienia te powstają już z chwilą urodzenia się dziecka i trwają aż do ukończenia przez nie 18-tu lat. Czasem zdarza się, że rodzice nadużywają swej władzy nad dzieckiem krzywdząc je albo zaniedbując. Może być również tak, że nie potrafią się zająć dzieckiem w odpowiedni sposób, np. jeśli dziecko sprawia kłopoty wychowawcze albo popełniło jakieś przestępstwo bądź, gdy rodzice są starzy albo chorzy. W takich przypadkach trzeba chronić zagrożone dobro dziecka. Rola ta przypada sądowi opiekuńczemu, który w tym celu może zawiesić władzę rodzicielską, ograniczyć ją lub nawet jej pozbawić. Zawieszenie władzy rodzicielskiej sąd orzeka, jeżeli ze strony rodziców zachodzi jakaś przemijająca przeszkoda, która sprawia, że nie mogą sprawować władzy rodzicielskiej w określonym czasie, np. gdy oboje rodzice zaginęli. Ich prawa i obowiązki rodzicielskie dalej istnieją, ale w oznaczonym czasie nie mogą być przez nich wykonywane. Pozbawienie władzy rodzicielskiej powoduje, że rodzice (lub tylko jeden z nich) na stałe tracą swoje prawa, a także obowiązki względem dziecka. Sąd pozbawia władzy rodzicielskiej tylko w ostateczności, gdy nie ma innej możliwości, by zapewnić dziecku należytą opiekę. Uprawnia do tego w szczególności sytuacja, kiedy rodzice nadużywają swojej władzy (np. krzywdzą dziecko) albo zaniedbują dziecko lub też w sposób trwały nie mogą się nim zajmować. Dla dziecka jest wtedy ustanawiany opiekun. Ograniczenia władzy rodzicielskiej dokonuje sąd opiekuńczy. Jest to możliwe w każdej sytuacji, gdy zagrożone jest dobro dziecka. Sąd może wydać takie orzeczenie z własnej inicjatywy w odniesieniu do jednego albo obojga rodziców. Wskazuje w nim sposób, w jaki rodzice są ograniczeni w swoich prawach. Może nakazać im jakąś czynność, której zaniedbali albo zakazać określonego zachowania. Kontrolę wypełniania swoich poleceń sąd może powierzyć kuratorowi. Jeśli rodzice nie spełniają swoich podstawowych obowiązków, sąd może skierować dziecko do placówki opiekuńczej albo rodziny zastępczej. Ograniczenie władzy rodzicielskiej może być dokonane na dłuższy czas albo też odnosić się do jednego zdarzenia (np. sąd wydaje orzeczenie, które zastępuje zgodę rodziców na wykonanie koniecznej dla zdrowia dziecka operacji).