Odpowiedź prawnika: Uchylenie prawomocnego wyroku
Prawomocny wyrok sądu II instancji można uchylić poprzez wniesienie skargi kasacyjnej w terminie 2 miesięcy od doręczenia stronie orzeczenia wraz z uzasadnieniem (art. 398 [5] § 1 kodeksu postępowania cywilnego). Skargę kasacyjną strona może oprzeć na następujących podstawach:
1. naruszeniu przepisów prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie
2. naruszenie przepisów postępowania jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy
Naruszenie przepisów postępowania stanowi podstawę skargi kasacyjnej tylko wówczas, gdy mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarżący powinien więc wykazać, że następstwa stwierdzonych wadliwości były tego rodzaju lub skali, że współkształtowały (lub mogły kształtować) treść zaskarżonego orzeczenia (wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2008 r., sygn. II CSK 615/2007). Wydaje się, że w pierwszej kolejności należałoby podnieść zarzut naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów, która obowiązuje zarówno przed sądem pierwszej instancji jak i odpowiednio przed sądem II instancji (art. 233 kpc). Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 kpc wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania, lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (wyrok Sądu Najwyższego w orzeczeniu z 6 listopada 1998 r., sygn. II CKN 4/98). Jak podkreśla Tadeusz Ereciński „Swobodna ocena dowodów ujęta jest w ramy proceduralne, tzn. musi odpowiadać pewnym warunkom określonym przez prawo procesowe (czynnik ustawowy). Oznacza to po pierwsze, że sąd może oprzeć swe przekonanie jedynie na dowodach prawidłowo przeprowadzonych, z zachowaniem wymagań dotyczących źródeł dowodzenia oraz zasady bezpośredniości. Po drugie, ocena dowodów musi być dokonana na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Sąd musi ocenić wszystkie przeprowadzone dowody oraz uwzględnić wszelkie towarzyszące im okoliczności (np. zachowanie świadka, autentyczność dokumentu, źródło informacji), które mogą mieć znaczenie dla oceny mocy i wiarygodności tych dowodów. Po trzecie, sąd zobowiązany jest przeprowadzić selekcję dowodów, tj. dokonać wyboru tych, na których się oparł, i ewentualnie odrzucić inne, którym odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Wiąże się to z obowiązkiem należytego uzasadnienia orzeczenia” (Jędrzejewska Maria, Weitz Karol, Ereciński Tadeusz, Gudowski Jacek Najnowsze wydanie: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze. Część druga, Postępowanie zabezpieczające. Warszawa 2009 LexisNexis (wydanie III) ss. 2308).
Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W postępowaniu kasacyjnym nie jest dopuszczalne powołanie nowych faktów i dowodów, a Sąd Najwyższy jest związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia. Skarżący może przytoczyć nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych (art. 398 [13] kpc).
Odnośnie kosztów procesu zasadą jest, że strona przegrywająca sprawę zwraca swojemu przeciwnikowi koszty niezbędne do celowego dochodzenia swoich praw. Składają się na to nie tylko koszty sądowe, koszty przejazdów strony do sądu, równowartość utraconego zarobku, ale także wynagrodzenie należne adwokatowi lub radcy prawnemu (art. 98-99 kpc). Zgodnie z art. 108 § 1 kpc sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Sąd, rozstrzygając o kosztach procesu, oznacza ich wysokość, włączając w to opłaty sądowe, a zatem to, co tytułem opłat strona wydatkowała. Natomiast opłaty sądowe, które nie zostały uiszczone, lecz mają być ściągnięte dopiero po uprawomocnieniu się orzeczenia, nie wchodzą w skład kosztów procesu w rozumieniu art. 98-110; wymienia je albo sąd orzekający w danej sprawie, albo sąd I instancji. Rozstrzygając o zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu, sąd określa, kto, w jakiej części i w jakim zakresie je ponosi. Przez określenie „zasady poniesienia” zatem należy rozumieć wskazanie, kto i względem kogo zostaje obarczony (obciążony) obowiązkiem zapłaty kosztów procesu oraz jakiego zakresu (części) ten obowiązek dotyczy (tak Jacek Gudowski w: Jędrzejewska Maria, Weitz Karol, Ereciński Tadeusz, Gudowski Jacek Najnowsze wydanie: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze. Część druga, Postępowanie zabezpieczające. Warszawa 2009 LexisNexis (wydanie III) ss. 2308). Sąd zatem szczegółowo nie wyszczególnia co składa się na koszty postępowania. Sąd II instancji (sąd okręgowy lub sąd apelacyjny) rozstrzyga o kosztach procesu tylko wtedy, gdy oddala apelację lub - w jej uwzględnieniu - zmienia zaskarżony wyrok.
