Odpowiedź prawnika: Wyłączenie małżonka od dziedziczenia
Prawo do dziedziczenia ustawowego posiada małżonek spadkodawcy, który w momencie śmierci spadkodawcy posiadał taki status. Pani była nadal formalnie żoną spadkodawcy, dlatego też uzyskuje Pani prawo do spadku. Nie może być Pani odsunięta od dziedziczenia jako osoba niegodna. Prawo spadkowe zna bowiem instytucję niegodności - w przypadku uznania spadkobiercy za niegodnego, wyłącza się go od dziedziczenia tak, jakby nie dożył otwarcia spadku. Kodeks cywilny zawiera wyczerpujące przesłanki niegodności w art. 928 par. 1. Zgodnie z jego postanowieniem, uznanym za niegodnego może być spadkobierca, który : 1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy; 2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności; 3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego. Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 3 listopada 1955 r., III CR 999/55 (OSN 1956, nr 2, poz. 52) uznał, że nie jest możliwe uznanie spadkobiercy za niegodnego na podstawie art. 3 p.o.p.c. (obecnie art. 5 k.c.) z innych przyczyn niż określone w ustawie, choćby te inne przyczyny uzasadniały potraktowanie postępowania spadkobiercy jako sprzecznego z zasadami współżycia społecznego. Pogląd ten Sąd Najwyższy potwierdził w orzeczeniu z dnia 10 grudnia 1999 r., sygn. II CKN 627/98, w którym uznano, że zachowanie spadkobiercy, nawet sprzeczne z powszechnie przyjętymi obyczajami i z tego względu ujemnie oceniane, nie może stanowić przyczyny uznania za niegodnego, jeżeli nie wyczerpuje dyspozycji art. 928 § 1. Dlatego też należy uznać, że jest Pani legalną spadkobierczynią swego męża. Udział spadkowy małżonka wynosi : 1) w zbiegu ze zstępnymi spadkodawcy - dziedziczy z nimi w częściach równych, jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4 spadku 2) w zbiegu z rodzicami i rodzeństwem spadkodawcy - wówczas udział spadkowy małżonka wynosi połowę spadku 3) w przypadku, gdy brak jest zstępnych, rodziców, rodzeństwa (i zstępnych rodzeństwa) spadkodawcy, małżonkowi przypada całość spadku. Małżonek byłby wyłączony z dziedziczenia, gdyby to spadkodawca wystąpił o rozwód lub separację z winy małżonka, a żądanie to było uzasadnione.
