Koniec z profilowaniem pomocy dla bezrobotnych

Rezygnacja w całości z przepisów dotyczących profilowania pomocy dla osób bezrobotnych, a także doprecyzowanie dotychczasowych przepisów dotyczących przygotowania i realizacji Indywidualnego Planu Działania – to główne założenia projektu nowelizacji ustawy o promocji zatrudnienia. 2 kwietnia 2019 r. Rada Ministrów przyjęła projekt, a w środę na posiedzeniu sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny odbyło się jego pierwsze czytanie.

Co przewiduje projekt?

Konieczność wprowadzenia zmian w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wynika z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 6 czerwca 2018 r. Trybunał orzekł, że sposób ustalania profilu pomocy powinien zostać określony w ustawie. Za zmianą opowiadały się również powiatowe urzędy pracy oraz Rzecznik Praw Obywatelskich, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, a także Najwyższa Izba Kontroli oraz organizacje pozarządowe.

Efekt? – "Podjęliśmy decyzję o rezygnacji w całości z przepisów dotyczących profilowania pomocy w ustawie o promocji zatrudnienia" – wskazała minister Elżbieta Rafalska.

Przewidziano więc rezygnację z procedury profilowania pomocy dla bezrobotnych, która polegała na ustaleniu dla każdego bezrobotnego jednego z trzech profili, którym odpowiadały różne formy aktywizacji zawodowej. Odejście od tego rozwiązania jest spowodowane tym, że w opinii części powiatowych urzędów pracy profilowanie utrudniało aktywizowanie osób bez pracy, zwłaszcza tych dla których ustalono profil III (długotrwale bezrobotni). Nie oznacza to jednak rezygnacji z indywidualnego podejścia do bezrobotnego, dla którego będzie opracowywany Indywidulany Planu Działania (IPD), dostosowany do jego osobistej sytuacji (potrzeb i możliwości rozwoju).

Wprowadzenie profilowania miało ułatwić powiatowym urzędom pracy wybór formy pomocy najlepiej odpowiadającej potrzebom bezrobotnego. Profilem pomocy I obejmowano bezrobotnych samodzielnych i aktywnych, wobec których w pierwszej kolejności należało stosować pośrednictwo pracy (pomoc w znalezieniu zatrudnienia). Profil pomocy II był adresowany do mniej samodzielnych bezrobotnych, wymagających intensywniejszego wsparcia ze strony powiatowego urzędu pracy (wobec tej grupy urząd pracy mógł stosować wszystkie formy pomocy, z wyjątkiem Programu Aktywizacja i Integracja). Profil pomocy III adresowany był z kolei do bezrobotnych najbardziej oddalonych od rynku pracy (długotrwale pozostających bez pracy), zagrożonych wykluczeniem społecznym (wobec tej grupy powiatowy urząd pracy mógł – samodzielnie lub we współpracy z ośrodkiem pomocy społecznej – stosować wsparcie z obszaru aktywizacji zawodowej i integracji społecznej).

W praktyce osoby bezrobotne, dla których ustalono profil pomocy III, często nie miały możliwości skorzystania z instrumentów aktywizacji zawodowej (np. w ramach programu specjalnego), przewidzianych w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Zdaniem urzędów pracy brak elastyczności w adresowaniu pomocy dla bezrobotnych negatywnie wpływał na ich aktywizację zawodową. Problem ten został także dostrzeżony m.in. przez Rzecznika Praw Obywatelskich i Najwyższą Izbę Kontroli. Ponadto, na skutek orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego od 15 czerwca 2019 r., przestanie obowiązywać rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej w sprawie profilowania pomocy dla bezrobotnego (określono w nim sposób ustalania profilu pomocy oraz sposób postępowania w ramach tych profili). W rezultacie zrezygnowano w całości z przepisów o profilowaniu pomocy dla bezrobotnych.

Ponieważ w projekcie ustawy zrezygnowano z przepisów aktualnie nakładających obowiązek profilowania pomocy dla każdego bezrobotnego – tym samym starosta będzie mógł zastosować wobec bezrobotnego formy pomocy przewidziane w ustawie o promocji zatrudniania, bez ograniczeń wynikających z ustalonego dla niego profilu pomocy. Rezygnując więc z obowiązku ustalania profilu pomocy dla każdego bezrobotnego, wprowadzono możliwość korzystania przez powiatowe urzędy pracy z różnych form pomocy określonych w ustawie – bez ograniczeń wynikających z ustalonego dla bezrobotnego profilu pomocy. W praktyce rozwiązanie to ułatwi urzędom pracy stosowanie form pomocy określonych w ustawie, w tym usługi pośrednictwa pracy. Dla pracodawców będzie to oznaczać większe szanse na znalezienie odpowiedniego kandydata do pracy, a dla bezrobotnego szybsze wejście na rynek pracy.

– "Doprecyzowaliśmy także dotychczasowe przepisy dotyczące przygotowania i realizacji Indywidualnego Planu Działania (IPD). W przepisach tych wskazano, że pomoc udzielana przez urzędy pracy w ramach IPD dostosowana jest do indywidualnych potrzeb i możliwości bezrobotnego lub poszukującego pracy, z uwzględnieniem jego wykształcenia, doświadczenia zawodowego oraz możliwości podjęcia pracy lub działalności gospodarczej. Określono również, że IPD podlega modyfikacji stosownie do zmieniającej się sytuacji bezrobotnego lub poszukującego pracy" – zaznaczyła minister Elżbieta Rafalska.

Projekt zobowiązuje też powiatowe urzędy pracy do stałego monitorowania sytuacji i postępów w realizacji działań przewidzianych w IPD poprzez kontakt z bezrobotnym lub poszukującym pracy co najmniej raz na 60 dni. W celu ułatwienia urzędom realizacji tego obowiązku wskazano, że kontakt może być realizowany w formie spotkania, rozmowy telefonicznej lub wymiany informacji drogą elektroniczną lub pocztową.

Projekt nowelizacji ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy był przedmiotem uzgodnień międzyresortowych, konsultacji publicznych i opiniowania. W projekcie uwzględniono też uwagi zgłoszone m.in. przez Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju oraz Rządowe Centrum Legislacji.