Prawa i obowiązki różnych podmiotów po dokonaniu podziału majątku wspólnego małżonków

29.11.2010

Podział majątku wspólnego ma na celu definitywne rozliczenie majątkowe małżonków (byłych małżonków), po ustaniu między nimi wspólności majątkowej. Uczestnicy postępowania działowego będą jednak często zmuszeni do dokonania dodatkowych czynności, które pozwolą na ostateczne załatwienie ich spraw majątkowych, a które mogą być podjęte dopiero po zakończeniu podziału majątku.

Spłata wspólnego kredytu bankowego

Podział majątku nie obejmuje wspólnych długów. Oczywiście należy uwzględnić również praktykę, która niekiedy dopuszcza orzekanie o wspólnych długach. Niemniej jednak, nawet jeśli orzeczenie o podziale długów zapadnie, nie będzie ono miało znaczenia w stosunkach między małżonkami czy byłymi małżonkami a bankiem. Będzie stanowić ewentualnie podstawę roszczenia regresowego do drugiego małżonka, jeśli ten nie wywiąże się ze złożonej obietnicy.

Przykład:

Państwo Kowalscy ustalili w ramach podziału majątku, że Pani Kowalska otrzyma na wyłączną własność mieszkanie bez obowiązku spłaty na rzecz byłego męża, pod warunkiem jednak, że będzie kontynuować spłatę wspólnego kredytu. Porozumienie takie nie jest skuteczne wobec banku i Pan Kowalski nie może się na nie powoływać przed bankiem, jeśli Pani Kowalska nie będzie spłacać kredytu. Panu Kowalskiemu przysługiwać będzie jednak roszczenie wobec byłej żony, która nie wywiązała się z umowy.

Istnieje jednak możliwość zwrócenia się do banku o wyrażenie zgody na zmianę dłużnika. Jeśli bank takiej zgody udzieli, wówczas ustalenia małżonków w postępowaniu działowym, będą skuteczne również wobec banku.

W większości przypadków podział majątku nie będzie oznaczał zmiany dłużnika, tj. osoby odpowiedzialnej za spłatę kredytu. Podział majątku nie wpłynie bowiem na zmianę umowy o kredyt i tym samym na zmianę osób będących kredytobiorcami. Należy jednak bardzo dokładnie przeczytać umowę kredytową, która może nakładać na kredytobiorców obowiązek zgłoszenia faktu dokonania podziału w odpowiednim czasie.

Egzekucja" zasądzonych spłat w postępowaniu działowym

Wynikiem postępowania działowego może być przyznanie rzeczy jednemu małżonkowi z obowiązkiem spłaty na rzecz drugiego małżonka. Z reguły taki sposób podziału zakłada zasądzenie odpowiednich spłat na rzecz tego drugiego małżonka. Jeśli małżonek zobowiązany do spłaty, będzie się opóźniał z płatnościami, druga strona może wystąpić do komornika o przymusowe wyegzekwowanie należności. Tytułem egzekucyjnym może być, w zależności od sposobu dokonania podziału postanowienie sądu, którym dokonano podziału albo akt notarialny. Tytuł egzekucyjny przed skierowaniem go do komornika należy wcześniej zaopatrzyć w klauzulę wykonalności; po zaopatrzeniu w taką klauzulę stanie się on tytułem wykonawczym, stanowiącym podstawę do przeprowadzenia egzekucji komorniczej.

Jeśli małżonkowie dokonali umownego podziału rzeczy ruchomych i podział ten zakłada spłaty, a strona zobowiązana do spłat, nie uiszcza ich dobrowolnie, wówczas procedura uzyskania tytułu wykonawczego może się nieco wydłużyć. Małżonek uprawniony do spłat nie dysponuje bowiem tytułem egzekucyjnym (nie stanowi go pisemna umowa), a więc musi najpierw złożyć pozew o zapłatę zaległych kwot. Tytuł wykonawczy będzie stanowić wydany wyrok uwzględniający powództwo, zaopatrzony w klauzulę wykonalności.

Tytułem egzekucyjnym jest natomiast ugoda zawarta przed sądem (ugoda sądowa). Również i ją należy przed skierowaniem do egzekucji zaopatrzyć w klauzulę wykonalności.

Sądowe odroczenie spłaty z tytułu przyznania przedmiotów majątkowych

W poprzednim punkcie omówiliśmy sytuację przymusowego wyegzekwowania spłat, należnych w związku z przyznaniem rzeczy jednemu z małżonków. Jednak małżonek obowiązany do spłat ma pewne środki obrony, polegające na czasowym odroczeniu terminu zapłaty. Zgodnie bowiem z art. 212 § 3 kc," w wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych.

Niestety, ustawa nie wspomina, o jakie wypadki może chodzić. Bez wątpienia do małżonka żądającego odroczenia będzie należało wykazanie, że zachodzą szczególne okoliczności mogące przemawiać za odroczeniem terminu spłat. Jeśli sąd uwzględni wniosek o odroczenie terminu, wówczas małżonek uprawniony do otrzymania spłaty nie będzie mógł prowadzić egzekucji do czasu upływu tego terminu.

Rejestracja samochodu w wydziale komunikacji

Jeśli w wyniku podziału majątku samochód przypadnie temu z małżonków, który nie widniał dotychczas jako współwłaściciel w dowodzie rejestracyjnym (albo widniał jako współwłaściciel), wówczas powinien on złożyć wniosek o dokonanie rejestracji pojazdu na jego rzecz. W celu rejestracji pojazdu właściciel pojazdu jest zobowiązany do złożenia w organie rejestrującym wniosek o rejestrację pojazdu, do którego dołącza min. dowód własności pojazdu. Dowodem takim może być prawomocne postanowienie sądu (w razie podziału sądowego) albo umowa (w razie umownego podziału majątku).

Obowiązki wobec spółdzielni mieszkaniowej

Obowiązki informacyjne spoczywają na małżonkach, którym przysługuje lokatorskie prawo do lokalu. Po ustaniu małżeństwa na skutek rozwodu lub po unieważnieniu małżeństwa małżonkowie powinni bowiem w terminie jednego roku zawiadomić spółdzielnię, któremu z nich przypadło spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, albo przedstawić dowód wszczęcia postępowania sądowego o podział tego prawa. Były małżonek nie będący członkiem spółdzielni powinien złożyć deklarację członkowską w terminie 3 miesięcy od dnia, w którym przypadło mu prawo do lokalu. Małżonkowi temu przysługuje roszczenie o przyjęcie go w poczet członków spółdzielni.

Jeżeli małżonkowie nie dokonają powyższych czynności, spółdzielnia wyznaczy im w tym celu dodatkowy termin, nie krótszy niż 6 miesięcy, uprzedzając o skutkach, jakie może spowodować jego niezachowanie. Po bezskutecznym upływie tego terminu spółdzielnia może podjąć uchwałę o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu (co nie znaczy, że musi to uczynić).

Skutki podatkowe podziału majątku – zakres odpowiedzialności

W wyniku podziału majątku zmienia się skład majątkowy każdego z małżonków. Dla przykładu: małżonek, któremu sąd przyznał mieszkanie na własność, staje się właścicielem całości, podczas gdy przed podziałem przysługiwał mu tylko udział we wspólności małżeńskiej. Zgodnie jednak z przepisem art. 2 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przepisów tej ustawy nie stosuje się do przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej. Przychody te nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 1964 r., Nr 9, poz. 59, ze zmianami),
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296, ze zmianami);
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93, ze zmianami).