Zasady wprowadzania wyrobów budowlanych na polski rynek

Regulacje normujące wprowadzanie wyrobów budowlanych na polski rynek powinny znać przede wszystkim podmioty wprowadzające na rynek lub udostępniające na rynku wyroby budowlane, czyli producenci, upoważnieni przedstawiciele, importerzy, dystrybutorzy (sprzedawcy).

Regulacje normujące wprowadzanie wyrobów budowlanych na polski rynek 

Wprowadzanie wyrobów budowlanych na polski rynek regulowane jest przez rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG oraz ustawę z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych.

Rozporządzenie 305/2011 obowiązuje w całości od 1 lipca 2013 r., a jego przepisy stosowane są bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej.

W ustawie o wyrobach budowlanych określono zaś zasady i tryb wprowadzania do obrotu lub udostępniania na rynku krajowym wyrobów budowlanych, zasady kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu lub udostępnionych na rynku oraz zasady działania organów administracji publicznej. Wyrób budowlany objęty normą zharmonizowaną lub zgodny z wydaną dla niego europejską oceną techniczną, może być wprowadzony do obrotu wyłącznie zgodnie z rozporządzeniem 305/2011.

Zgodnie z art. 4 i 6 rozporządzenia Nr 305/2011, producent wyrobu budowlanego objętego normą zharmonizowaną lub wyrobu zgodnego z wydaną dla niego europejską oceną techniczną, zobowiązany jest, przed jego wprowadzeniem do obrotu, do sporządzenia deklaracji właściwości użytkowych oraz oznakowania wyrobu znakiem CE (art. 8 i 9 rozporządzenia). Z każdym wyrobem udostępnianym na rynku z oznakowaniem CE dostarczana jest kopia deklaracji właściwości użytkowych na zasadach określonych w art. 7 rozporządzenia Nr 305/2011.

W przypadku wyrobów budowlanych wprowadzanych do obrotu ze znakiem budowlanym zastosowanie znajduje przepis art. 5 ust 2 ustawy o wyrobach budowlanych, zgodnie z którym wyrób budowlany nieobjęty normą zharmonizowaną, dla której zakończył się okres koegzystencji, o którym mowa w art. 17 ust. 5 rozporządzenia Nr 305/2011 i dla którego nie została wydana europejska ocena techniczna, może być wprowadzony do obrotu, jeżeli został oznakowany znakiem budowlanym. Oznakowanie wyrobu budowlanego znakiem budowlanym jest dopuszczalne, jeżeli producent, mający siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego upoważniony przedstawiciel, dokonał oceny zgodności i wydał, na swoją wyłączną odpowiedzialność, krajową deklarację zgodności z Polską Normą wyrobu albo aprobatą techniczną. Ocena zgodności obejmuje właściwości użytkowe wyrobu budowlanego, odpowiednio do jego przeznaczenia, mające wpływ na spełnienie przez obiekt budowlany wymagań podstawowych.

System kontroli wyrobów budowlanych

System kontroli wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu tworzą wojewódzcy inspektorzy nadzoru budowlanego, Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego oraz Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów - jako organ monitorujący funkcjonowanie systemu kontroli.

W Głównym Urzędzie Nadzoru Budowlanego działa Punkt Kontaktowy do Spraw Wyrobów Budowlanych, którego zadaniem jest bezpłatne dostarczanie informacji o przepisach obowiązujących na terenie Polski w zakresie spełnienia podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych mających zastosowanie do zamierzonego zastosowania każdego wyrobu budowlanego.

Wyznaczanie krajowych jednostek oceny technicznej upoważnionych do wydawania krajowych ocen technicznych wyrobów budowlanych

1 stycznia 2017 r. weszły w życie nowe zasady znakowania wyrobów budowlanych znakiem budowlanym. Znak budowlany może być umieszczony na wyrobie budowlanym, jeżeli jego producent sporządził dla tego wyrobu krajową deklarację właściwości użytkowych, deklarując w niej właściwości użytkowe zgodnie z Polską Normą wyrobu lub krajową oceną techniczną (art. 8 ust. 1 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych).

Krajowe oceny techniczne wyrobów budowlanych, zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy o wyrobach budowlanych, będą wydawane na wniosek producenta wyrobu przez:

• jednostki oceny technicznej (JOT), o których mowa w art. 6b ust.1 ustawy o wyrobach budowlanych, zgodnie z zakresem ich właściwości;
• wyznaczone przez ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa krajowe jednostki oceny technicznej, będące instytutami badawczymi w rozumieniu ustawy z 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych.

Wedug przepisw art. 9 ustawy o wyrobach budowlanych:

• minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa wyznacza, w drodze decyzji, krajowe jednostki oceny technicznej upoważnione do wydawania krajowych ocen technicznych w odniesieniu do wyrobów budowlanych wskazanych w zał. Nr 1 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z 17 listopada 2016 r. w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym, mając na uwadze, konieczność zapewnienia możliwości uzyskania przez producentów tych wyrobów krajowych ocen technicznych;
• decyzja o wyznaczeniu krajowej jednostki oceny wydawana jest na wniosek instytutu badawczego spełniającego wymagania określone w art. 9 ust. 12 ustawy o wyrobach budowlanych tj. spełnienie wymagań dla jednostek oceny technicznej (JOT-ów) zawartych w Tabeli 2 Załącznika IV do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającego dyrektywę Rady 89/106/EWG oraz posiadanie znajomości Polskich Norm wyrobu i metod badań i obliczeń do określania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych w zakresie wnioskowanej właściwości;
• wniosek o wyznaczenie krajowej jednostki oceny technicznej powinien zawierać oznaczenie instytutu badawczego składającego wniosek, jego siedzibę i adres oraz zawierać wnioskowany zakres przedmiotowy wniosku odnoszący się do wyrobów budowlanych wskazanych w zał. nr 1 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z 17 listopada 2016 r. w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym;
• do wniosku o wyznaczenie krajowej jednostki oceny technicznej powinny być dołączone informacje i dokumenty potwierdzające spełnienie przez instytut badawczy wymagań określonych w art. 9 ust 12 ustawy o wyrobach budowlanych;
• w decyzji o wyznaczeniu krajowej jednostki oceny technicznej Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi zakres właściwości do wydawania krajowych ocen technicznych poprzez wskazanie wyrobów budowlanych w odniesieniu do których jednostka będzie upoważniona do wydawania krajowych ocen technicznych;
• minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa monitoruje działania i kompetencje wyznaczonych krajowych jednostek oceny technicznej;
• minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa może, w drodze decyzji, ograniczyć zakres właściwości do wydawania krajowych ocen technicznych lub uchylić decyzję o wyznaczeniu krajowej jednostki oceny technicznej w przypadku, gdy jednostka przestała spełniać wymagania niezbędne do uzyskania upoważnienia do wydawania krajowych ocen technicznych.

Mając na uwadze wytyczne zawarte w art. 9 ust. 12 ustawy o wyrobach budowlanych dotyczące celowości wyznaczania krajowych jednostek oceny technicznej, krajowe jednostki oceny technicznej będą wyznaczane przede wszystkim w odniesieniu do tych grup i rodzajów wyrobów budowlanych, które nie są jeszcze objęte właściwością polskich jednostek oceny technicznej (JOT-ów), lub które, ze względu na ich szczególną specyfikę, wymagają specjalnych kompetencji dla dokonania właściwej oceny przydatności do ich stosowania w budownictwie.

Instytuty badawcze zainteresowane uzyskaniem upoważnienia do wydawania krajowych ocen technicznych dla wyrobów budowlanych mogą składać wnioski o wyznaczenie krajowej jednostki oceny technicznej na podstawie art. 9 ust. 12 ustawy o wyrobach budowlanych, przy czym zawartość wniosku powinna uwzględniać ustalenia zawarte w art. 9 ust. 13 i 14 tej ustawy.

W celu ujednolicenia procedury składania wniosków Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju przygotowało przykładowy wzór wniosku o wyznaczenie krajowej oceny technicznej.

Wyznaczanie polskich jednostek oceny technicznej upoważnionych do wydawania europejskich ocen technicznych wyrobów budowlanych

Art. 6b ustawy o wyrobach budowlanych określa tryb wyznaczania jednostek oceny technicznej upoważnionych do wydawania europejskich ocen technicznych zgodnie z przepisami rozporządzenia 305/2011. Określone w rozporządzeniu 305/2011 zasady udzielania europejskich ocen technicznych przewidują konieczność uprzedniego opracowania i uzgodnienia w ramach organizacji zrzeszającej wszystkie jednostki oceny technicznej (Europejskiej Organizacji do Spraw Ocen Technicznych - EOTA) europejskiego dokumentu oceny - harmonizującego zakres i sposób oraz metody badań i ocen wyrobu. Procedura ta wymaga znacznych kompetencji merytorycznych i aktywnej współpracy na forum europejskim, związanej z właściwym uwzględnieniem krajowych przepisów technicznych. Europejska ocena techniczna, zastępująca dotychczas wydawane europejskie aprobaty techniczne, jest wydawana przez jednostkę oceny technicznej, na podstawie europejskiego dokumentu oceny, dla wyrobu nieobjętego lub nie w pełni objętego normą zharmonizowaną, mającego jednak istotne znaczenie dla spełnienia wymagań podstawowych przez obiekty budowlane. W tej grupie mieszczą się także wyroby stanowiące rozwiązania innowacyjne, niestosowane dotychczas w praktyce budowlanej. Zgodnie z art. 6b ustawy o wyrobach budowlanych:

• minister właściwy do spraw budownictwa, lokalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa wyznacza, w drodze decyzji, jednostki oceny technicznej (JOT), o których mowa w art. 29 rozporządzenia 305/2011, upoważnione do wydawania europejskich ocen technicznych dla grup wyrobów budowlanych spośród wymienionych w Załączniku IV Tabela 1 do tego rozporządzenia;
• decyzja o wyznaczeniu JOT wydawana jest na wniosek instytutu badawczego w rozumieniu przepisów ustawy o instytutach badawczych spełniającego wymagania dla jednostek oceny technicznej, określone w Załączniku IV Tabela 2 do rozporządzenia 305/2011;
• wniosek o wyznaczenie JOT powinien zawierać oznaczenie instytutu badawczego, w rozumieniu przepisów ustawy o instytutach badawczych składającego wniosek, jego siedzibę i adres oraz określenie zakresu przedmiotowego wniosku poprzez wskazanie grup wyrobów budowlanych spośród wymienionych w załączniku IV Tabela 1 do rozporządzenia 305/2011;
• do wniosku o wyznaczenie JOT powinny być dołączone informacje i dokumenty potwierdzające spełnienie wymagań określonych w Załączniku IV Tabela 2 do rozporządzenia 305/2011;
• decyzja o wyznaczeniu JOT określa w szczególności oznaczenie JOT oraz jej siedzibę i adres, a także zakres właściwości do wydawania europejskich ocen technicznych poprzez wskazanie grup wyrobów budowlanych spośród tych, o których mowa w Załączniku IV Tabela 1 do rozporządzenia 305/2011;
• minister monitoruje działania i kompetencje wyznaczonych JOT, w tym spełnienie obowiązku określonego w art. 30 ust. 2 rozporządzenia 305/2011;
• minister w drodze decyzji może ograniczyć zakres właściwości do wydawania europejskich ocen technicznych lub uchylić decyzję o wyznaczeniu JOT, w przypadku stwierdzenia, że JOT przestała spełniać wymagania określone w Załączniku IV Tabela 2 do rozporządzenia 305/2011.

W celu ujednolicenia procedury składania wniosków Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju przygotowało przykładowy wzór wniosku o wyznaczenie jednostki oceny technicznej.

Zob. też: praktyczny informator MIiR nt. sposobu wprowadzania do obrotu lub udostępniania na rynku wyrobów budowlanych. 

Podstawa prawna:

• rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG; 
• ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych.

Na podst. www.miir.gov.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl