Odpowiedź prawnika: Czy ogłoszenie upadłości załatwi sprawę z wierzycielami?
Niniejsza opinia prawna zawiera analizę sytuacji oraz odpowiedzi na zadane pytania w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r. nr 43 poz. 296, dalej k.p.c.), ustawy z dnia 15 września 2000 roku Kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000 r. nr 94 poz. 1037 ze zm., dalej k.s.h.), poglądy doktryny oraz aktualne orzecznictwo sądów polskich.
Z podanych informacji wynika, że prowadził Pan jednoosobową działalność gospodarczą oraz miał udziały w spółce z o.o. Z tytułu prowadzonych działalności posiada Pan zadłużenie oraz wszczęte już postępowania egzekucyjnego cywilnego oraz administracyjnego (z tytułu zaległości w ZUS i US). Należy wskazać, że zobowiązania z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej były i są Pana zobowiązaniami osobistymi, za które odpowiadał Pan oraz odpowiada własnym majątkiem w całości. Nie ma tutaj znaczenia czy działalność nadal istnieje i jest wykonywana oraz jaki majątek jest wciągnięty do stanu tej działalności – wierzyciele mogli i mogą bowiem sięgać do całości Pana majątku. Inaczej przedstawia się sytuacja z tytułu Pana udziału w spółce z o.o. Zgodnie z podanymi informacjami posiada Pan udziały w tej spółce oraz jest członkiem jednoosobowego zarządu. Z tytułu zobowiązań spółki nie ponosi Pan odpowiedzialności jako jej udziałowiec. Wierzyciele spółki lub Pana wierzyciele osobiści, mogą jedynie zająć udział w spółce oraz inne prawa majątkowe. Natomiast ponosi Pan szerszą odpowiedzialność z tytułu zasiadania w zarządzie spółki. Zgodnie z art. 299 § 1 k.s.h. w przypadku bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce, członkowie zarządu (a także likwidatorzy) odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Stosownie do utrwalonego poglądu Sądu Najwyższego, odpowiedzialność określoną w art. 299 § 1 k.s.h. ponoszą osoby, które były członkami zarządu w czasie istnienia zobowiązania, a ściślej - w czasie istnienia podstawy tego zobowiązania, a więc zakresem odpowiedzialności objęte są także zobowiązania jeszcze niewymagalne w okresie sprawowania przez daną osobę funkcji w zarządzie. Członkowie zarządu odpowiadają na podstawie art. 299 k.s.h niezależnie od swej winy i przyczynienia się do szkody po stronie wierzycieli. Pamiętać jednak należy, iż członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności za zobowiązania spółki z o.o. w kilku przypadkach:
1. We właściwym czasie zgłoszony został wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe. Właściwym czasem jest złożenie wniosku w terminie 2 tygodni od chwili powstania podstawy do ogłoszenia upadłości. Natomiast przepisy nie nakazują, by z wnioskiem wystąpił członek zarządu, który powołuje się na tę okoliczność. Istotnym jest, aby zgłoszenie to było prawidłowe, złożenie wniosku podlegającego oddaleniu z przyczyn formalnych nie stanowi podstawy do wyłączenia odpowiedzialności.
2. Brak winy członka zarządu za niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości albo niewszczęcie postępowania układowego. Z brakiem winy danego członka zarządu będziemy mieli do czynienia w szczególności w przypadku, gdy choroba albo nieobecność (np. urlop macierzyński) uniemożliwiała mu złożenie tego wniosku. Powody mogą być różne, jednakże brak znajomości finansów spółki nie jest powodem do niezgłoszenia wniosku.
3. Pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody. W doktrynie wskazuje się, że ze szkodą powstałą w wyniku niezłożenia wniosku o upadłość mamy do czynienia, gdy w/w zgłoszenie spowodowałoby, że wierzyciel zostałby zaspokojony w wysokości wyższej, niż nastąpiło to wskutek zaniechania tego zgłoszenia.
Ciężar udowodnienia, że nastąpiła aktualizacja którejś z przesłanek wyłączających odpowiedzialność obciąża członka zarządu wobec którego kierowany jest pozew. W konkluzji, w przypadku jeżeli spółka z o.o. jest niewypłacalna w pewnych wierzyciele mogą skierować swoje roszczenia wobec Pana. Może się Pan jednak bronić przez roszczeniami wierzyciela w sposób wskazany w pkt 1-3.
Z powyższego wynika, że zasadniczo likwidacja działalności (jeżeli jeszcze nie miała miejsca) jak również spółki nie wpłynie na toczące się postępowania egzekucyjne, chyba, że w związku z ewentualną niewypłacalnością spółki wierzyciele będą mieli podstawy do pociągnięcia Pana do odpowiedzialności za długi spółki na podstawie art. 299 k.s.h. W przypadku egzekucji cywilnej, zasadniczo zgodnie z art. 797 k.p.c. to wierzyciel wybiera sposób egzekucji we wniosku egzekucyjnym. W ramach egzekucji świadczeń pieniężnych przewiduje się następujące sposoby egzekucji:
1) z ruchomości; 2) 2z wynagrodzenia za pracę; 3) z rachunków bankowych; 4) z innych wierzytelności; 5) z innych praw majątkowych; 6) uproszczoną egzekucję z nieruchomości; 7) z użytkowania wieczystego; 8) z ułamkowej części nieruchomości; 9) ze statków morskich; 10) przez zarząd przymusowy (art. 1064 z ind. 1-1064 z ind. 13 k.p.c.); 11) przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego (art. 1064 z ind. 14-1064 z ind. 23 k.p.c).Wszystkie powyższe sposoby egzekucji są niezależne i mogą być stosowane równocześnie do czasu zaspokojenia wierzycieli. Jako dłużnik nie ma Pan wpływu na to w jaki sposób egzekucja jest prowadzona. Dlatego też prowadzenie egzekucji z Pana wynagrodzenia za pracę nie zamyka sprawy, gdyż w razie posiadania lub uzyskania innego majątku, wierzyciele mogą swobodnie do niego sięgnąć. Alternatywą są kolejne porozumienia z wierzycielami, na mocy których nie będą oni zlecać komornikowi innych sposób egzekucji niż z wynagrodzenia za pracę, np. zajęć majątku lub innych Pana środków pieniężnych czy dochodów. Oczywiście takie porozumienie zależne jest od woli wierzycieli.
W przypadku egzekucji administracyjnej sytuacja jest analogiczna, z tym, że możliwe są następujące rodzaje egzekucji należności pieniężnych:
1) egzekucja z wynagrodzenia za pracę, 2) egzekucja z ruchomości, 3) egzekucja z nieruchomości, 4) egzekucja ze świadczeń ubezpieczenia emerytalnego, 5) egzekucja z rachunków bankowych, 6) egzekucja z innych wierzytelności i innych praw majątkowych.Podobnie jak w przypadku egzekucji cywilnej, możliwe jest porozumienie z ZUS lub US w kwestii zawieszenia lub umorzenia niektórych sposobów egzekucji na rzecz innych. Ponownie wymagana jest zgoda i dobra wola wierzycieli.
