Odpowiedź prawnika: Czynność dokonana bez zgody nadzorcy sądowego
Zgodnie z art. 61 prawa upadłościowego i naprawczego, z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego. W opisywanym w pytaniu przypadku mamy do czynienia z upadłością z możliwością zawarcia układu, przy czym zarząd, ograniczony do czynności nie przekraczających zwykłego zarządu, został pozostawiony upadłemu. Na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu wymagana jest zgoda nadzorcy sądowego. Na wykonanie zobowiązania wynikającego z zawartej umowy przedwstępnej zarząd nie uzyskał zgody nadzorcy. W takiej sytuacji, zgodnie z art. 77 prawa upadłościowego, czynności prawne upadłego dotyczące mienia wchodzącego do masy upadłości, wobec którego upadły utracił prawo zarządu, są nieważne – a zatem, kontrahent upadłego będzie obowiązany do zwrotu do masy tego, co uzyskał na podstawie takiej czynności. Natomiast zwrot kontrahentowi tego, co zapłacił jest ograniczony do sytuacji wskazanej w przepisach, zgodnie z którymi, zwrot świadczenia można nakazać, jeżeli czynność prawna została podjęta po ogłoszeniu upadłości i przed obwieszczeniem w Monitorze Sądowym i Gospodarczym postanowienia o ogłoszeniu upadłości, a osoba trzecia przy zachowaniu należytej staranności nie mogła wiedzieć o ogłoszeniu upadłości. Ponadto, jeżeli taka czynność zostanie dokonana, to zgodnie z art. 76 ust. 2, jeżeli upadły choćby nieumyślnie naruszył prawo w zakresie sprawowania zarządu, sąd z urzędu uchyli zarząd własny upadłego i ustanowi zarządcę. Podobna sytuacja będzie miała miejsce w przypadku, gdy upadły (w przypadku upadłości z możliwością zawarcia układu) został pozbawiony własnego zarządu i został ustanowiony zarządca, czy też w przypadku, gdy ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku i został ustanowiony syndyk. Również i w tych przypadkach, czynność upadłego, na zasadzie art. 77 będzie nieważna.
Można również dodać, że zgodnie z art. 87, po ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu, upadły ani zarządca nie mogą spełniać świadczeń, które z mocy ustawy są objęte układem. Zgodnie z art. 88, w razie ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu, za zgodą sędziego-komisarza mogą być spełniane świadczenia wynikające z zobowiązań powstałych po dniu ogłoszenia upadłości oraz tych zobowiązań powstałych przed ogłoszeniem upadłości, które są objęte układem za zgodą wierzycieli, jeżeli jest to niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej lub podniesienia efektywności przedsiębiorstwa upadłego.
W razie ogłoszenia upadłości z likwidacją majątku, zobowiązania majątkowe niepieniężne zmieniają się z dniem ogłoszenia upadłości na zobowiązania pieniężne i z tym dniem stają się płatne, chociażby termin ich wykonania jeszcze nie nastąpił.
