Odpowiedź prawnika: Przedawnienie roszczeń o nakłady
Przede wszystkim należy wskazać, iż od dnia 1 września 2001 majątku wspólnego już nie było. Jednakże zgodnie z art. 680 [1] kc małżonkowie bez względu na istniejące między nimi stosunki majątkowe są najemcami lokalu, jeżeli nawiązanie stosunku najmu lokalu mającego służyć zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych założonej przez nich rodziny nastąpiło w czasie trwania małżeństwa. Jeżeli między małżonkami istnieje rozdzielność majątkowa, do wspólności najmu stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności ustawowej. Ustanie wspólności ustawowej w czasie trwania małżeństwa nie pociąga za sobą ustania wspólności najmu lokalu. Jednakże sąd, stosując odpowiednio przepisy o zniesieniu wspólności majątkowej, może z ważnych powodów na żądanie jednego z małżonków znieść wspólność najmu lokalu.
Jak rozumiemy Pana roszczenie jest skonstruowane w ten sposób, iż na najem jako należący do majątku wspólnego czynił Pan nakłady (tj. płacił Pan czynsz) z majątku osobistego (np. wynagrodzenia za pracę, które wobec zniesienia wspólności 1.09.01 należało wyłącznie do Pana). Innymi słowy, jak Pan wskazał, dochodzi Pan zwrotu nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny.
Nie oceniając zasadności roszczenia (nie jest to bowiem przedmiotem pytania) należy stwierdzić, iż w opisanym przypadku - naszym zdaniem - mamy do czynienia nie tyle z przedawnieniem roszczenia, co z niemożnością jego dochodzenia z uwagi na art. 45 kro, zgodnie z którym każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny.
Jak wynika z opisu sytuacji podział majątku już nastąpił. Należy też wskazać, iż w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi. Do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, a zwłaszcza do odrębnego postępowania w sprawach wymienionych w paragrafie pierwszym stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku.
Na mocy odesłań zawartych w przepisach kodeksu postępowania cywilnego, odpowiednie zastosowanie znajduje w tym przypadku art. 618 § 3 kpc, zgodnie z którym po zapadnięciu prawomocnego postanowienia o zniesieniu współwłasności (tu: o podziale majątku) uczestnik nie może dochodzić roszczeń przewidzianych w paragrafie pierwszym, chociażby nie były one zgłoszone w postępowaniu o zniesienie współwłasności.
Można też wskazać w tym miejscu orzeczenie SN z dnia 19 grudnia 1977 r., III CZP 85/77, zgodnie z którym małżonek, który w okresie pomiędzy ustaniem wspólności majątkowej a podziałem majątku wspólnego, spłacił z własnych środków całość albo część kredytu bankowego, obciążającego objęte wspólnością mieszkanie spółdzielcze, ale wynikłego stąd roszczenia nie zgłosił w postępowaniu o podział majątku wspólnego, nie może tego roszczenia dochodzić w odrębnym procesie. Nie może też w odrębnym procesie dochodzić nie zgłoszonych w tym postępowaniu roszczeń z tytułu wydatków na bieżące świadczenia, związane ze współposiadaniem tego mieszkania w okresie między ustaniem wspólności a podziałem majątku wspólnego.
Małżonek, któremu w postanowieniu o podziale majątku wspólnego zostało przyznane na własność mieszkanie spółdzielcze objęte wspólnością, może od drugiego małżonka, niezależnie od tego czy orzeczono jego eksmisję, żądać stosownej zapłaty za dalsze korzystanie z tego mieszkania po podziale majątku wspólnego.
