Odpowiedź prawnika: Zbycie spadku
Zgodnie z Kodeksem cywilnym:
Art.1051.Spadkobierca, który spadek przyjął, może spadek ten zbyć w całości lub w części. To samo dotyczy zbycia udziału spadkowego.
Art.1052.§1.Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do zbycia spadku przenosi spadek na nabywcę, chyba że strony inaczej postanowiły. §2.Jeżeli zawarcie umowy przenoszącej spadek następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do zbycia spadku, ważność umowy przenoszącej spadek zależy od istnienia tego zobowiązania.
§3.Umowa zobowiązująca do zbycia spadku powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej spadek, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do zbycia spadku.
W świetle art. 1052 § 1 KC umowa zbycia spadku jest tzw. umową o podwójnym skutku, zobowiązująco-rozporządzającym, skoro umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do zbycia spadku przenosi spadek na nabywcę, chyba że strony inaczej postanowiły. Ściśle rzecz ujmując, te ostatnie przepisy odnoszą się do przeniesienia własności określonej rzeczy, podczas gdy przedmiotem umowy zbycia spadku jest spadek jako pewna masa majątkowa. Ponadto, przeniesienie spadku następuje w drodze sukcesji uniwersalnej, zaś zbycie rzeczy jest sukcesją syngularną.
Umowa zbycia spadku powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Forma ta ma charakter formy pod rygorem nieważności (ad solemnitatem), zbycie spadku, jak również udziału w spadku bez zachowania formy notarialnej jest nieważne. Jak wskazuje przy tym literatura prawnicza: „Natomiast oświadczenia spadkobiercy w postępowaniu działowym, że przekazuje swój udział w spadku innemu spadkobiercy, nie można uznać za zbycie spadku, lecz za wniosek uczestnika postępowania wyrażający jego wolę co do sposobu dokonania działu przez sąd (post. SN z dnia 3 października 1980 r., III CRN 180/80, OSNC 1981, nr 2-3, poz. 45; A. Dyoniak, glosa do uchwały SN z dnia 18 września 1989 r., III CZP 80/89, OSP 1990, z. 10, poz. 357). Tym samym w postępowaniu działowym umowa taka nie może być zawarta przed sądem.”2
Uregulowana w art. 1051 i n. KC umowa zbycia spadku jest umową, na podstawie której
spadek w całości lub w części bądź też udział w spadku w całości lub w części przechodzi na nabywcę. Najczęściej będzie to umowa sprzedaży bądź darowizny spadku lub udziału w spadku. Na mocy takiej umowy następuje sukcesja generalna nabywcy w prawa i obowiązki spadkobiercy. Jak słusznie wskazuje doktryna prawnicza: „Umowa zbycia może być zawarta dopiero po przyjęciu spadku przez spadkobiercę, umowa zawarta przed przyjęciem spadku jest nieważna, za nieważną należy także uznać umowę o skutkach wyłącznie obligacyjnych, przedwstępną (M. Pazdan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. II, s. 1275). Ustawa wprawdzie nie wymaga, by spadkobierca legitymował się stwierdzeniem nabycia spadku lub zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia, ale co do zasady należałoby uznać, że postanowienie w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku przez kilku spadkobierców powinno zostać już wydane lub też powinien zostać sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia. Pozwala ono bowiem na prawidłowe określenie przedmiotu umowy. Należy jednak pamiętać, że prawomocne postanowienie może być następnie zmienione, na przykład na skutek uznania za niegodnego dziedziczenia jednego ze współspadkobierców (bliżej J. Kremis, B. Burian (w:) E. Gniewek, Komentarz, s. 1717), a akt poświadczenia dziedziczenia może zostać uchylony przez sąd.
