17.12.2004
Zespół
e-prawnik.pl
Stan faktyczny
Mój ojciec stracił gospodarstwo rolne z mocy dekretu PKWN w 1944 r. Oprócz mnie (syna), ma jeszcze jednego syna. Kilkanaście lat po rozwodzie z mamą ponownie się ożenił, niedawno ojciec zmarł. Wdowa otrzymała postanowienie sądowe, że dziedziczy 30% (nie wskazano co). Obaj z bratem mamy prawne możliwości symbolicznego odkupienia części majątku (dwór). Czy wdowa dziedziczy ten fragment spadku po ojcu, jeśli nie był i nadal nie jest on jej współwłasnością? A jeśli ma do niego prawo, to czy my z bratem po jej śmierci dziedziczymy po niej, czy też może ona nas wydziedziczyć?
Opinia prawna
Z analizy przedstawionego przez Pana stanu faktycznego wynika, że Pański ojciec stracił majątek rolny na mocy dekretu z 1944 r. Obecnie zamierza Pan z bratem odzyskać część tego majątku. A zatem Pański ojciec w chwili śmierci nie był właścicielem tego majątku, a miał co najwyżej pierwszeństwo w jego nabyciu na podstawie art. 34 ust. 1 pkt 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami (UGN). Prowadzi to do wniosku, że wskazany majątek nie wchodzi w skład spadku, a co za tym idzie nie podlega dziedziczeniu. Zgodnie bowiem z art. 922 Kodeksu Cywilnego (KC) tylko prawa i obowiązki majątkowe zmarłego wchodzą do spadku.
Prawo pierwszeństwa nabycia nieruchomości z art. 34 ust. 1 pkt 2 UGN przysługuje jednak nie tylko osobie, która „jest poprzednim właścicielem zbywanej nieruchomości pozbawionym prawa własności tej nieruchomości przed dniem 5 grudnia 1990 r.”, ale także „jego spadkobiercy, jeżeli złoży wniosek o nabycie przed upływem terminu określonego w wykazie, o którym mowa w art. 35 ust. 1 (UGN).”
Z mocy ustawy zatem przyznano prawo pierwszeństwa osobom, które są spadkobiercami zmarłego. Z przedstawionego przez Pana stanu faktycznego wynika, że spadkobiercą jest Pan, Pański brat i wdowa po zmarłym. Oznacza to, że każda z tych osób może skorzystać z prawa pierwszeństwa nabycia takiej nieruchomości, także wdowa po zmarłym mimo, że wcześniej nie przysługiwało jej żadne prawo do tego majątku. W sytuacji zaś, gdy z prawa pierwszeństwa skorzysta kilka osób (np. Pan i wdowa po zmarłym), to w wyniku nabycia powyższej nieruchomości stanie się ona przedmiotem współwłasności tych osób (tak też Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu do uchwały z dnia 18 czerwca 1996r.
, W 19/95 OTK 1996/3/25, „interpretowany przepis nie wyklucza zbiegu pierwszeństwa kilku osób i (...) w takiej sytuacji wspólne nabycie przez te osoby nieruchomości w odpowiednich częściach ułamkowych jest jednym z dopuszczalnych sposobów wykonania przez nie prawa pierwszeństwa”).Możliwe są zatem następujące sytuacje:
a) nieruchomość nabędzie tylko wdowa po zmarłym,
b) nieruchomość nabędzie tylko Pan (lub Pan z bratem bądź Pan z bratem i innym spadkobiercą, jeśli taki istnieje - oprócz oczywiście wdowy po zmarłym),
c) nieruchomość nabędzie Pan (z bratem bądź z bratem i innym spadkobiercą) i wdowa po zmarłym.
W pierwszym przypadku (a), gdy tylko wdowa po zmarłym skorzystała z prawa pierwszeństwa, traci Pan prawo do nabytej przez nią nieruchomości. W razie jej śmierci spadek po niej dziedziczą jej krewni (zakładamy, że wdowa nie była z Panem spokrewniona, a istniał jedynie stosunek powinowactwa wynikający z faktu zawarcia małżeństwa z Pańskim ojcem). Nie ma też zatem mowy o wydziedziczeniu, skoro nie należy Pan do kręgu osób, które można wydziedziczyć (art. 1008 KC). Jedyną możliwością odziedziczenia przez Pana tej części spadku po wdowie zmarłego ojca, byłoby powołanie Pana do dziedziczenia w sporządzonym przez wdowę testamencie.
W drugim przypadku (b), gdy z prawa pierwszeństwa skorzystała inna osoba niż wdowa po zmarłym (np. Pan), wdowa traci prawo do nabytej przez inną osobę nieruchomości. Miała bowiem możliwość wykorzystania przysługującego jej prawa pierwszeństwa, lecz tego nie uczyniła.
W trzecim przypadku (c), gdy nieruchomość nabędzie zarówno wdowa po zmarłym jak i inna osoba (np. Pan) dojdzie do powstania współwłasności w częściach ułamkowych. Wówczas wielkość udziału poszczególnych osób w takiej współwłasności uzależniona będzie od wielkości jej udziału w spadku oraz od tego, ile osób skorzysta z prawa pierwszeństwa. W razie śmierci wdowy po zmarłym ojcu, wystąpią takie same skutki prawne, jak te wskazane w pierwszym przypadku (a), z tą tylko zmianą, że dziedziczony będzie przypadający na nią udział w nieruchomości.
Potrzebujesz porady prawnej?
Dziedziczenie ustawowe, czyli kto i w jaki sposób dziedziczy po zmarłym?
Kiedy następuje dziedziczenie ustawowe? Dziedziczenie ustawowe ma miejsce w sytuacji gdy, spadkodawca nie pozostawił po sobie testamentu oraz gdy osoby powołane do spadku nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami (bo np. zmarły przed otwarciem spadku). W razie powołania spadkobierców w (...)
Gruntowne zmiany w gospodarce nieruchomościami
W zasadzie od 22 października zaczynają obowiązywać znowelizowane przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zmienią się m.in. zasady sprzedaży dawnych mieszkań komunalnych. Skorzystać będą mogli na tym nowi właściciele lokali i osoby, które wykupiły je przed (...)
Podatek od spadku - Co jest opodatkowane? Jak ustalić wysokość opodatkowania?
Fakt dziedziczenia bądź otrzymania zachowku przynosi ze sobą nie tylko potencjalne korzyści w postaci przedmiotów spadkowych, ale także szereg obowiązków. Wśród nich oczywiście jednymi z ważniejszych są obowiązki podatkowe. Czy każdy z nas pamięta, iż w przypadku, gdy (...)
W podatku od spadku i darowizn dla ustalenia obowiązującego stanu prawnego w pierwszej kolejności należy ustalić, kiedy nastąpiło nabycie (tj. śmierć osoby, po której nabywamy określone rzeczy). Poniższe wyjaśnienia odnoszą się do nabycia tytułem dziedziczenia, zapisu zwykłego, (...)
Zwolnienia z podatku od spadków i darowizn
Zasadniczo podatek się należy Co do zasady podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy (w tym nieruchomości) znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych (np. użytkowania wieczystego, służebności gruntowej, (...)
Kiedy można starać się o mieszkanie komunalne?
Co to jest mieszkaniowy zasób gminy? Tworzenie warunków do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej należy do zadań gminy. Gmina powinna zapewnić lokale socjalne i lokale zamienne, a także zaspokajać potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych o niskich (...)
Co przewiduje ustawa o zarządzie sukcesyjnym w firmach jednoosobowych? Nowe przepisy wychodzą naprzeciw potrzebom tzw. firm jednoosobowych, które stanowią ogromną większość polskich przedsiębiorstw. Dzięki tym rozwiązaniom, w przypadku śmierci przedsiębiorcy, jego firma będzie mogła (...)
Druk SD-Z2 - zgłoszenie darowizny lub spadku bez podatku
Dostajesz darowiznę albo dziedziczysz spadek po kimś z bliskiej rodziny? Jeżeli chcesz skorzystać z całkowitego zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, złóż formularz podatkowy SD-Z2. Sprawdź, jak to zrobić. Kto może złożyć formularz SD-Z2, aby skorzystać z całkowitego (...)
Kto ma pierwszeństwo na uzyskanie patentu na wynalazek?
Prawo do uzyskania patentu na wynalazek przysługuje twórcy. Zasadą jest zatem, że podmiotem uprawnionym jest twórca, a jedynie wyjątkowo prawo to przysługuje innym podmiotom. Jeżeli wynalazku dokonały co najmniej dwie osoby, wówczas uprawnienie do uzyskania patentu (...)
Ograniczenia w nabywaniu nieruchomości rolnych
Jak uczy historia, Państwo zawsze starało się utrudniać obywatelom życie poprzez wprowadzanie wszelkiego rodzaju ograniczeń, koncesji, wprowadzając wymóg uzyskania zezwoleń i uzależniając dokonanie przez nas określonej czynności od szeregu elementów. Czasem było to podyktowane (...)
Czym charakteryzuje się zastaw rejestrowy?
Cechą odróżniającą zastaw rejestrowy od zastawu zwykłego jest to, że dla powstania tego zastawu nie jest konieczne wydanie zastawionej rzeczy we władanie zastawnikowi lub osobie trzeciej. Ponadto możliwe jest w przypadku zastawu rejestrowego stosowanie również innych niż egzekucja (...)
Mieszkanie dla Młodych – reaktywacja
Mieszkanie dla Młodych – wznowienie przyjmowania wniosków 8 sierpnia 2017 r. ruszył ponowny nabór wniosków o dofinansowanie wkładu własnego na zakup mieszkania w programie "Mieszkanie dla Młodych". Wznowienie naboru jest możliwe dzięki nowelizacji ustawy o pomocy państwa (...)
Z miłości do rozsądku, czyli „Małżeństwo a finanse” Decyzja o małżeństwie jest jedną z najtrudniejszych i jednocześnie najważniejszych w życiu każdego człowieka. Myśląc o romantycznym wymiarze formalizacji związku, musimy też pamiętać, że pod względem prawnym (...)
Łatwiej o zwolnienie od podatku od spadków i darowizn
Na czym polegają zmiany w podatku od spadków i darowizn?Dzięki nowelizacji przepisów od początku 2009 roku, zamiast jednego, sześć miesięcy będą miały osoby nabywające rzeczy lub prawa majątkowe, do zgłoszenia tego faktu właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego dla zachowania (...)
Jakie sądy orzekają o nabyciu spadku zagranicznego?
Jakie sprawy spadkowe mogą prowadzić polskie sądy? Co się dzieje, jeśli dojdzie do śmierci obywatela polskiego, który posiada miejsce zamieszkania za granicą? Czy w sprawach o stwierdzenie nabycia spadku istnieje w powyższym przypadku tzw. jurysdykcja krajowa, która oznacza (...)
Czy należy się VAT od towarów po wygaśnięciu zarządu sukcesyjnego?
Minister Finansów wydał interpretację ogólną (nr PT3.8101.1.2020), z której wynika brak opodatkowania podatkiem od towarów i usług towarów, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy, w przypadku wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego albo uprawnienia (...)
Zakup preferencyjny paliwa stałego przez gospodarstwa domowe
Ustawa węglowa weszła w życie Gminy, spółki gminne i związki gminne będą mogły kupować węgiel od importerów za nie więcej niż 1,5 tys. zł za tonę i sprzedawać go w cenie nie wyższej niż 2 tys. zł za tonę. W terminie 3 dni roboczych od dnia wejścia w życie ustawy (...)
Jak szybko ustalić kto jest spadkobiercą?
Potrzeba zmian Rozwiązania przyjęte w nowelizacji ustawy prawo o notariacie, kodeksu cywilnego oraz kodeksu postępowania cywilnego mają osiągnąć dwa zasadnicze cele. Z jednej strony zamierzeniem ustawodawcy było odciążenie, i tak już nadmiernie obciążonych sądów, od spraw, (...)
Co to jest gminne prawo pierwokupu?
Dzięki wolności gospodarczej, w obrocie prawnym istnieje swoboda przy wyborze kontrahenta. Oznacza to, że przykładowo zbywca może wybrać spośród wielu oferentów tego, kto najbardziej mu odpowiada, kierując się określonymi przez siebie, nawet nieuzasadnionymi względami. (...)
Nabycie samochodu firmowego a podatek VAT - przed i po nowelizacji
Prawie każdy przedsiębiorca chciałby, przed podjęciem decyzji o zakupie konkretnego samochodu, wiedzieć, czy będzie miał prawo do odliczania podatku VAT od paliwa, które będzie nabywał do tego samochodu. Być może także niemożność odliczenia tego podatku od rat leasingowych (...)
Sprawdź jakie masz prawa w pracy za granicą
1 maja 2004 r. Polska stała się członkiem Unii Europejskiej. Od tego dnia Polacy zatrudnieni w krajach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (czyli w Islandii, Lichtensteinie i Norwegii) objęci zostali ochroną, jaką gwarantuje koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego. (...)
