Jakich wierzytelności nie obejmuje postępowanie układowe? - stan prawny aktualny do dnia 30 września 2003 r.

Ogólna zasada wszczęcia postępowania układowego przedstawia się tak, iż żądać jego otwarcia może przedsiębiorca, który wskutek wyjątkowych i niezależnych od niego okoliczności zaprzestał płacenia długów lub przewiduje w najbliższej przyszłości zaprzestanie ich płacenia. Ustawodawca postanowił jednak, iż przedsiębiorca taki nie będzie mógł się w tej mierze układać z niektórymi ze swoich wierzycieli, gdyż pewne wierzytelności zostały wyłączone z układu.

Jakie wierzytelności nie mogą zostać objęte układem?

Ustawodawca enumeratywnie wylicza tzw. wierzytelności uprzywilejowane, czyli takie, które nie mogą zostać objęte układem:

1. podatki i opłaty oraz świadczenia pieniężne, do których stosuje się przepisy ustawy o zobowiązaniach podatkowych, z odsetkami za zwłokę i kosztami egzekucji,
2. należności z tytułu ubezpieczeń społecznych i obowiązkowych ubezpieczeń majątkowych, bieżące i zaległe za rok poprzedzający otwarcie postępowania układowego,
3. należności z umowy o pracę,
4. należności z umowy o rentę lub o dożywocie oraz alimenty,
5. należności zabezpieczone zastawem,
6. należności zabezpieczone hipoteką z wyjątkiem hipotek, uzyskanych w ostatnim miesiącu przed otwarciem postępowania układowego,
7. wymierzone na podstawie ustawy o odpadach, a nie pobrane opłaty za umieszczenie odpadów na składowisku odpadów i za czas ich składowania oraz łączne kary pieniężne,
8. wymierzone na podstawie przepisów o ochronie i kształtowaniu środowiska, a nie pobrane opłaty za wprowadzanie substancji zanieczyszczających do powietrza oraz kary pieniężne,
9. wymierzone na podstawie przepisów ustawy - Prawo wodne, a nie pobrane opłaty za szczególne korzystanie z wód i urządzeń wodnych stanowiących własność państwa oraz kary pieniężne.
10. roszczenia o wydanie mienia, które w razie upadłości byłoby wyłączone z masy upadłości.

Wierzytelności te można więc podzielić na 3 grupy:
I. publicznoprawne,
II. ze stosunku pracy,
III. z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczeń zdrowotnych.

Należności publicznoprawne

Do tej grupy należności zaliczamy podatki i opłaty oraz świadczenia pieniężne, o których stanowi ustawa Ordynacja podatkowa. Tak więc postępowaniem układowym nie są objęte:

• podatki, opłaty oraz inne niepodatkowe należności budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego, do których ustalenia lub określenia uprawnione są organy podatkowe,
• opłata skarbowa oraz opłaty wymienione w przepisach ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (do opłat lokalnych zalicza się opłatę targową, miejscową oraz administracyjną),
• sprawy z zakresu prawa podatkowego inne niż podatki, opłaty oraz inne niepodatkowe należności budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego, należące do właściwości organów podatkowych

Do grupy zobowiązań publicznoprawnych nie można zaliczyć m.in. opłat z tytułu wieczystego użytkowania jako należności o charakterze cywilnoprawnym.

Należności z tytułu ubezpieczeń społecznych

Do grupy należności z tytułu ubezpieczeń społecznych należą między innymi należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne. Należności te wprawdzie mogą być umorzone, ale tylko w przypadku ich całkowitej nieściągalności. W tej grupie wyłączeń znajdują się także wszelkie należności z tytułu nieodprowadzonych przez dłużnika jako płatnika składek na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne, mimo ich pobrania. Wyłączone są także bieżące i zaległe za 1 rok należności z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń majątkowych, mogą być nim objęte należności zaległe powyżej 1 roku.

Należności z tytułu umowy o pracę

W przypadku rozpatrywania uprzywilejowania należności z tytułu umowy o pracę należy brak pod uwagę wszystkie składniki wynagrodzenia, tzn. wynagrodzenie zasadnicze, dodatki, premie, deputaty itd. Bierze się także pod uwagę wszelkie świadczenia, jakie dłużnik jako pracodawca obowiązany jest wypłacać pracownikom w związku z zatrudnieniem. Dotyczy to m.in. takich świadczeń, jak np. nagroda jubileuszowa, jednorazowe odszkodowanie czy renta wyrównawcza z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.