17.8.2009
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
Na czym polega zasada wolności działalności gospodarczej?
Konstytucja w art. 20 przyjmuje jako zasadę wolność gospodarczą (swobodę działalności gospodarczej), stanowiąc, iż: „Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej”. Potencjalni przedsiębiorcy teoretycznie mogą zatem założyć i prowadzić taką firmę, jaka tylko im się podoba.
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej uszczegóławia tę zasadę, stanowiąc w art. 6 ust. 1 iż: „Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa”.
Pod względem przedmiotowym wolność gospodarcza stanowi zatem wiązkę swobód dotyczących podejmowania, organizacji i prowadzenia działalności gospodarczej.
Pojęcie „podejmowanie działalności gospodarczej” oznacza przede wszystkim uprawnienie do tego, by w granicach określonych prawem oraz w trybie i formach właściwych dla danego rodzaju działalności gospodarczej podjąć działania prawne (np. realizacja obowiązków rejestracyjnych, związanych z zatrudnieniem i ubezpieczeniem społecznym) i faktyczne organizujące możliwość wykonywania tej działalności.
Pojęcie „wykonywanie działalności gospodarczej” obejmuje zaś dwa istotne elementy wolności gospodarczej:
swoboda prawnej organizacji działalności gospodarczej, tj.: wyboru formy organizacyjno-prawnej wykonywania działalności gospodarczej, kształtowania systemu kierowania i organizacji wewnętrznej przedsiębiorstwa, dokonywania zmian strukturalnych (łączenia, podziału, likwidacji, przekształceń) i zrzeszania się przedsiębiorców;
oraz samodzielność w wykonywaniu tej działalności, czyli możliwość podejmowania decyzji na własny rachunek i odpowiedzialność w sferze działalności eksploatacyjnej i inwestycyjnej przedsiębiorstwa oraz w zakresie jego finansów.
W obydwu tych sferach przedsiębiorcom prawo stawia liczne wymagania, a niekiedy też wprowadza ograniczenia o charakterze podmiotowym, przedmiotowym lub mieszanym.
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie normuje zaś zakończenia działalności gospodarczej.
Wolność gospodarczą najczęściej określa się jako wolność od ingerencji państwa w obszarze działalności ekonomicznej człowieka (w tym prawa do swobodnego rozpoczynania i prowadzenia działalności gospodarczej w dowolny sposób i w dowolnych formach organizacyjno-prawnych) oraz wolności od ingerencji i utrudnień ze strony innych podmiotów (np. konkurentów). Swoboda działalności gospodarczej stanowi tzw. publiczne prawo podmiotowe o charakterze negatywnym, któremu odpowiada ogólny obowiązek Państwa nienaruszania swobody działania beneficjentów tego prawa w sferze działalności gospodarczej. Oznacza ona domniemanie swobody podejmowania i prowadzenia działalności przez przedsiębiorców, o ile (i dopóki) co innego nie wynika z przepisów ustawowych.
Jeśli chodzi o podmiotowy zakres wolności gospodarczej, to przysługuje ona każdemu (w tym państwu i jednostkom samorządu terytorialnego przez wyznaczone do tego jednostki gospodarcze), kto jednak spełnia określone w przepisach prawnych warunki podejmowania i wykonywania działalności. Działalność gospodarcza może być bowiem w pewnych sytuacjach wolna dla osób fizycznych lub jedynie dla osób prawnych, albo tylko dla osób krajowych czy ze znacznymi ograniczeniami dla osób zagranicznych.
Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej jest wolne „na równych prawach”, a więc zakazuje się wprowadzania różnic ze względu na cechy nieistotne z punktu widzenia tej wolności, np. typ własności, status prawny danego podmiotu.
Potrzebujesz porady prawnej?
Uchwała NSA Naczelny Sąd Administracyjny w składzie 7 sędziów 26 lutego 2018 r. podjął następującą uchwałę (sygn. I OPS 5/17): "Pozostawanie nieruchomości we władaniu przedsiębiorstwa PKP bez udokumentowanego prawa w sposób określony w art. 38 ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia (...)
Czy działanie wichury to już stan klęski żywiołowej?
Kiedy może być wprowadzony stan klęski żywiołowej? Stan klęski żywiołowej może być wprowadzony dla zapobieżenia skutkom lub usunięcia skutków katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej. Czym w rozumieniu prawa jest klęska żywiołowa? Klęska (...)
Komu przysługuje zasiłek dla bezrobotnych?
Kiedy przysługuje prawo do zasiłku dla bezrobotnych? Prawo do zasiłku dla bezrobotnych będziesz miał od dnia zarejestrowania się we właściwym powiatowym urzędzie pracy, jeżeli nie ma dla Ciebie propozycji odpowiedniej pracy, propozycji stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, szkolenia, (...)
Jakie praktyki ograniczające konkurencję są zakazane?
Dlaczego i jak jest chroniona konkurencja? Już art. 9 ustawy - Prawo przedsiębiorców zobowiązuje ogólnie przedsiębiorców do wykonywania działalności gospodarcze zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji, poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów (...)
Swoboda przepływu pracowników w UE
Prawo do swobodnego przepływu pracowników pojawiło się już w Traktacie rzymskim z 1957 r. i jest również zagwarantowane w art. 39 (i następnych) ujednoliconej wersji Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Swoboda przepływu pracowników Prawo do swobodnej (...)
Ogólne zasady postępowania podatkowego
Czemu służą ogólne zasady postępowania podatkowego? Chociaż podatnikom czasem może się nie bezpodstawnie wydawać, iż ogólne zasady postępowania podatkowego są jedynie retorycznym ozdobnikiem Ordynacji podatkowej, w istocie stanowią one solidny fundament całego postępowania (...)
Ta ustawa jest niesprawiedliwa
15 grudnia 2008 r. Prezydent RP Lech Kaczyński, zgodnie z art. 122 ust. 5 Konstytucji RP, zwrócił się do Sejmu o ponowne rozpatrzenie ustawy o emeryturach pomostowych oraz podpisał ustawę o emeryturach kapitałowych. Prezydent RP uzasadniając swoją decyzję podczas konferencji (...)
Zawodowe ograniczenia w wolności słowa
Kodeks etyki lekarskiej zabrania lekarzowi publicznego krytykowania innego lekarza. Złamanie tej normy może mieć daleko idące konsekwencje zarówno dla lekarza, jak i dla społeczeństwa. Czy taka regulacja może obowiązywać w demokratycznym państwie prawnym? Wolność słowa jako zasada (...)
Zgodnie z art. 79 Konstytucji, każdy może wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego (...)
Co przynosi nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego?
Nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego dostosowuje system prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego (sygn. akt P 46/13), który orzekł, że art. 156 par. 2 k.p.a. w zakresie, w jakim nie wyłącza dopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji wydanej z rażącym (...)
TSUE nie może zawieszać polskich ustaw dotyczących ustroju i właściwości polskich sądów...
14 lipca 2021 r. Trybunał Konstytucyjny, na rozprawie, rozpoznał pytanie prawne Sądu Najwyższego dotyczące obowiązku państwa członkowskiego UE polegającego na wykonywaniu środków tymczasowych odnoszących się do kształtu ustroju i funkcjonowania konstytucyjnych organów władzy (...)
Nie można naruszyć wolności sędziego...
Sąd Najwyższy: Nie można naruszyć wolności sędziego, gdy nie zachodzi dostatecznie uzasadnione podejrzenie popełnienia przez niego przestępstwa Uchwałą z dnia 22 kwietnia 2021 r. (sygn. akt I DI 18/21) Sąd Najwyższy nie uwzględnił wniosku prokuratora i odmówił zezwolenia na zatrzymanie (...)
20 kwietnia 2020 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Prezesa Rady Ministrów dotyczący uchwały składu połączonych Izb: Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r., sygn. akt BSA I 4110 1/20. ##baner## Co orzekł TK? Trybunał (...)
Kiedy konieczny jest zwrot wywłaszczonej nieruchomości?
Wywłaszczenie nieruchomości - zasady jej zwrotu Pozbawienie byłych właścicieli lub ich spadkobierców możliwości dochodzenia zwrotu nieruchomości, która stała się zbędna do realizacji celu publicznego, w przypadkach, gdy nieruchomość ta została zbyta na rzecz Skarbu Państwa (...)
Aby poprzeć wniosek o referendum lokalne, trzeba podać wiele swoich danych
Poparcie przez mieszkańca jednostki samorządu terytorialnego wniosku o przeprowadzenie referendum w opinii NSA Naczelny Sąd Administracyjny w składzie 7 sędziów, po rozpoznaniu w dniu 11 grudnia 2017 r. na posiedzeniu jawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Prezesa Naczelnego (...)
Działalność regulowana wymaga odrębnego wpisu
Osoby uruchamiające własny biznes muszą pamiętać, że w przypadku niektórych rodzajów działalności gospodarczej konieczne jest spełnienie dodatkowych warunków potwierdzonych wpisem do rejestru działalności regulowanej lub koniecznością uzyskania zezwolenia. Konstytucyjna (...)
Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną "HAGER&SCHLAFFKE" sp. z o.o. dotyczącą uniemożliwienia zaskarżenia postanowienia w sprawie zwolnienia od kosztów sądowych.Sąd apelacyjny odrzucił postanowieniem wniosek skarżącej spółki o wznowienie postępowania zakończonego (...)
Nadzór Ministra Sprawiedliwości nad działalnością administracyjną sądów powszechnych
14 stycznia 2009 r. Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpoznał wniosek Krajowej Rady Sądownictwa dotyczący ustroju sądów powszechnych, w szczególności zakresu nadzoru Ministra Sprawiedliwości, postępowania dyscyplinarnego wobec sędziów i uprawnień Krajowej Rady Sądownictwa.Kwestionowany (...)
7 sierpnia 2008 r. Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Pełnomocnika Rządu ds. Równego Traktowania w związku z projektem ustawy o równym traktowaniu. Oto treść tego wystąpienia:"W odpowiedzi na pismo z dnia 23 lipca 2008 r. (ozn. SER-10-2(l)/2008) w sprawie (...)
Jak ustalać okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze?
Nowelizacja ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 20 kwietnia 2004 r. wprowadziła przepis, w myśl którego przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania (...)
Ogólne zasady postępowania podatkowego
Czemu służą ogólne zasady postępowania podatkowego? Chociaż podatnikom czasem może się nie bezpodstawnie wydawać, iż ogólne zasady postępowania podatkowego są jedynie retorycznym ozdobnikiem Ordynacji podatkowej, w istocie stanowią one solidny fundament całego postępowania (...)
Ta ustawa jest niesprawiedliwa
15 grudnia 2008 r. Prezydent RP Lech Kaczyński, zgodnie z art. 122 ust. 5 Konstytucji RP, zwrócił się do Sejmu o ponowne rozpatrzenie ustawy o emeryturach pomostowych oraz podpisał ustawę o emeryturach kapitałowych. Prezydent RP uzasadniając swoją decyzję podczas konferencji (...)
Zawodowe ograniczenia w wolności słowa
Kodeks etyki lekarskiej zabrania lekarzowi publicznego krytykowania innego lekarza. Złamanie tej normy może mieć daleko idące konsekwencje zarówno dla lekarza, jak i dla społeczeństwa. Czy taka regulacja może obowiązywać w demokratycznym państwie prawnym? Wolność słowa jako zasada (...)
Zgodnie z art. 79 Konstytucji, każdy może wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego (...)
Co przynosi nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego?
Nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego dostosowuje system prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego (sygn. akt P 46/13), który orzekł, że art. 156 par. 2 k.p.a. w zakresie, w jakim nie wyłącza dopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji wydanej z rażącym (...)
Uchwała NSA Naczelny Sąd Administracyjny w składzie 7 sędziów 26 lutego 2018 r. podjął następującą uchwałę (sygn. I OPS 5/17): "Pozostawanie nieruchomości we władaniu przedsiębiorstwa PKP bez udokumentowanego prawa w sposób określony w art. 38 ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia (...)
TSUE nie może zawieszać polskich ustaw dotyczących ustroju i właściwości polskich sądów...
14 lipca 2021 r. Trybunał Konstytucyjny, na rozprawie, rozpoznał pytanie prawne Sądu Najwyższego dotyczące obowiązku państwa członkowskiego UE polegającego na wykonywaniu środków tymczasowych odnoszących się do kształtu ustroju i funkcjonowania konstytucyjnych organów władzy (...)
Nie można naruszyć wolności sędziego...
Sąd Najwyższy: Nie można naruszyć wolności sędziego, gdy nie zachodzi dostatecznie uzasadnione podejrzenie popełnienia przez niego przestępstwa Uchwałą z dnia 22 kwietnia 2021 r. (sygn. akt I DI 18/21) Sąd Najwyższy nie uwzględnił wniosku prokuratora i odmówił zezwolenia na zatrzymanie (...)
20 kwietnia 2020 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Prezesa Rady Ministrów dotyczący uchwały składu połączonych Izb: Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r., sygn. akt BSA I 4110 1/20. ##baner## Co orzekł TK? Trybunał (...)
Kiedy konieczny jest zwrot wywłaszczonej nieruchomości?
Wywłaszczenie nieruchomości - zasady jej zwrotu Pozbawienie byłych właścicieli lub ich spadkobierców możliwości dochodzenia zwrotu nieruchomości, która stała się zbędna do realizacji celu publicznego, w przypadkach, gdy nieruchomość ta została zbyta na rzecz Skarbu Państwa (...)
Aby poprzeć wniosek o referendum lokalne, trzeba podać wiele swoich danych
Poparcie przez mieszkańca jednostki samorządu terytorialnego wniosku o przeprowadzenie referendum w opinii NSA Naczelny Sąd Administracyjny w składzie 7 sędziów, po rozpoznaniu w dniu 11 grudnia 2017 r. na posiedzeniu jawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Prezesa Naczelnego (...)
Działalność regulowana wymaga odrębnego wpisu
Osoby uruchamiające własny biznes muszą pamiętać, że w przypadku niektórych rodzajów działalności gospodarczej konieczne jest spełnienie dodatkowych warunków potwierdzonych wpisem do rejestru działalności regulowanej lub koniecznością uzyskania zezwolenia. Konstytucyjna (...)
Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną "HAGER&SCHLAFFKE" sp. z o.o. dotyczącą uniemożliwienia zaskarżenia postanowienia w sprawie zwolnienia od kosztów sądowych.Sąd apelacyjny odrzucił postanowieniem wniosek skarżącej spółki o wznowienie postępowania zakończonego (...)
Nadzór Ministra Sprawiedliwości nad działalnością administracyjną sądów powszechnych
14 stycznia 2009 r. Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpoznał wniosek Krajowej Rady Sądownictwa dotyczący ustroju sądów powszechnych, w szczególności zakresu nadzoru Ministra Sprawiedliwości, postępowania dyscyplinarnego wobec sędziów i uprawnień Krajowej Rady Sądownictwa.Kwestionowany (...)
7 sierpnia 2008 r. Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Pełnomocnika Rządu ds. Równego Traktowania w związku z projektem ustawy o równym traktowaniu. Oto treść tego wystąpienia:"W odpowiedzi na pismo z dnia 23 lipca 2008 r. (ozn. SER-10-2(l)/2008) w sprawie (...)
Jak ustalać okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze?
Nowelizacja ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 20 kwietnia 2004 r. wprowadziła przepis, w myśl którego przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania (...)
Właściciele lokalu nie muszą płacić kary lokatorom
Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Sądu Okręgowego w Tarnowie dotyczące roszczenia o zapłatę kary ustawowej. Trybunał orzekał w sprawie zgodności art. 11 ust. 6 zdanie trzecie ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie (...)
Prawo nie może stwarzać stanu niepewności
2 kwietnia 2007 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał połączone skargi konstytucyjne Bożeny K.-U. i Henryka U. oraz Krystyny D. dotyczące opłaty adiacenckiej od wzrostu wartości nieruchomości będącej wynikiem jej podziału. Na wniosek skarżących prezydenci miast zatwierdzili projekty podziału (...)
Od orzeczenia o kosztach postępowania przysługuje odwołanie
Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną Stanisława H. dotyczącą ograniczenia prawa zaskarżenia postanowienia w przedmiocie kosztów procesu zasądzonych w wyroku przez Sąd Apelacyjny. Trybunał Konstytucyjny orzekał w sprawie zgodności przepisu 39318 § 2 ustawy z dnia 17 listopada (...)
Czy wniosek może być składany tylko w elektronicznej formie?
6 lutego 2007 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczące formy złożenia wniosku o dofinansowanie do PFRON. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 26c ust. 1 pkt 1 i 2, ust. 1a i ust. 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji (...)
