21.5.2018
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
Co orzekł Sąd Najwyższy?
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2018 r. wniosku prokuratora, wznowił postępowanie w sprawie skazanego na karę 25 lat pozbawienia wolności Tomasza Komendy, uchylił skazujące wyroki Sądu Apelacyjnego z 2004 r. i Sądu Okręgowego z 2003 r. i uniewinnił go od dokonania przypisanego mu przestępstwa.
Wyrok Sądu Najwyższego (sygn. akt V KO 26/18) jest ostateczny i nie przysługują od niego środki odwoławcze.
Czego dotyczyła sprawa?
Tomasz Komenda odbywał karę 25 lat pozbawienia wolności za gwałt i zabójstwo 15-letniej dziewczyny dokonane w 1997 r. W chwili skazania mężczyzna miał 25 lat. Kolejne 18 lat swojego życia spędził za kratami. Dopiero w tym roku prokurator, po wznowieniu postępowania i ponownej analizie dokumentacji nabrał przekonania, że mężczyzna został niesłusznie skazany.
Prokurator wniósł zatem o wznowienie postępowania w związku z pojawieniem się nowych dowodów, które ujawniły się w toku trwającego śledztwa. Nowe okoliczności, których we wniosku wskazano osiemnaście, zdaniem prokuratury, jednoznacznie wskazują, że Tomasz Komenda nie popełnił czynu, za który wymierzono mu karę.
Jak SN uzasadnił swoje stanowisko?
W ocenie SN przedstawione przez prokuratora nowe fakty i dowody w sposób jednoznaczny wykluczają sprawstwo Tomasza Komendy. Stąd Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu wniosku prokuratora na posiedzeniu z udziałem stron, podzielił zawarte w nim argumenty, wznowił postępowanie i uchylił wyroki sądów obu instancji.
SN uznał za oczywiście niesłuszny wyrok skazujący go na 25 lat więzienia, z których odsiedział 18. Uniewinnił więc Tomasza Komendę z zarzutu zgwałcenia i zabójstwa młodej kobiety.
W związku z tym, że w ocenie Sądu Najwyższego zaskarżone orzeczenie było oczywiście niesłuszne, a przedstawione przez prokuratora nowe fakty i dowody w sposób jednoznaczny wykluczają sprawstwo Tomasza Komendy, Sąd Najwyższy uniewinnił go od dokonania przypisanego mu przestępstwa.
Uzasadniając swoją decyzję, sędziowie SN zauważyli m.in., że ślady zapachowe wskazujące na Tomasza Komendę zostały pobrane bez udziału biegłego, a ponowne badanie dowodów rzeczowych znalezionych na miejscu zbrodni przez jednego ze sprawców wykluczyły, że mogły być one pozostawione przez niego. Bez wątpienia tego typu nieprawidłowości nigdy nie powinny mieć miejsca, jednak przedstawicieli Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur (KMPT) jeszcze bardziej niepokoi fakt, że mężczyzna wyznał, iż w trakcie śledztwa funkcjonariusze policji stosowali wobec niego przemoc w celu uzyskania przyznania się do winy.
Zrobił to tylko raz – podczas policyjnego przesłuchania w 2000 r. Nigdy więcej nie powtórzył tych słów. Mężczyzna tłumaczył potem, że przyznał się, bo podczas przesłuchania został dotkliwie pobity. Obciążające go wyjaśnienia miały zostać wymuszone groźbami i zastraszaniem. Autor reportażu na temat sprawy Tomasza Komendy wielokrotnie podkreślał, że utkwiły mu w pamięci słowa mężczyzny „…że był bity tak bardzo, że przyznałby się nawet do zabójstwa papieża”.
Pora na zadośćuczynienie
Teraz mężczyzna będzie mógł wystąpić o odszkodowanie i zadośćuczynienie do Skarbu Państwa za niesłuszne skazanie.
Rzecznik Praw Obywatelskich podkreślał, że z tej sprawy należy wyciągnąć wnioski. Chodzi nie tylko o naprawienie indywidualnej krzywdy, ale o znalezienie przyczyn systemowych, aby maksymalnie ograniczyć tego typu pomyłki.
Jak wskazał Rzecznik, w niektórych państwach działają instytucje ponownie badające sprawy, w których mogły być skazane osoby niewinne. RPO podnosił też kwestię, czy instytucja odszkodowania i zadośćuczynienia jest wystarczająca i czy w skrajnych przypadkach nie powinna być przyznawana renta od państwa.
Jest też pytanie, czy Fundusz Sprawiedliwości, zarządzany przez Ministra Sprawiedliwości, nie powinien dysponować środkami pozwalającymi na natychmiastowe wypłacenie „zaliczki” na poczet przyszłego odszkodowania lub zadośćuczynienia - w sprawach nie budzących żadnych wątpliwości.
Dziewięć powodów pomyłek sądowych wg RPO
- Zaraz po zatrzymaniu przez policję nie każdy ma dostęp do adwokata. Tomasz Komenda nie miał prawnika. TVN 24 podała, że przyznał się do winy tylko raz i było to podczas przesłuchania na policji. Nigdy więcej nie powtórzył tych słów. Tłumaczył potem, że przyznał się, bo został dotkliwie pobity.
- Gdyby miał od początku adwokata, nie mogłoby do tego dojść. O pełne zagwarantowanie prawa do obrony zgodne ze standardami europejskimi RPO ubiega się od dawna (kompleksowe wystąpienie przedstawił Ministrowi Sprawiedliwości 18 kwietnia 2017 r. – nie ma na nie odpowiedzi).
- Sygnał o stosowaniu przemocy został prawdopodobnie zlekceważony. RPO podkreśla, że takie sygnały - o znęcaniu się nad zatrzymanymi, torturowania ich, by przyznali się do winy - powinny być każdorazowo szczegółowo wyjaśniane, a sprawcy ukarani. Podczas torturowania niewinna osoba jest w stanie przyznać się do wszystkiego, czego oczekują od niej zadający tortury, tylko po to, by już dłużej nie cierpieć. W tym samym czasie prawdziwy sprawca przebywa na wolności i może dokonywać kolejnych zbrodni.
- Zdaniem RPO obowiązujące regulacje prawne znacznie utrudniają lub wręcz uniemożliwią kwalifikację konkretnych czynów jako tortur. Nie ma w Kodeksie karnym takiego przestępstwa. Pokrzywdzeni nie zgłaszają tortur, gdyż często nie wiedzą co jest torturą lub nieludzkim, poniżającym traktowaniem. Także brutalność i zastraszanie, którego doświadczyły ofiary, wpływa na zaniechanie złożenia zawiadomienia.
- Do nieprawidłowości dochodzić też może podczas tzw. okazań, gdy policja (bez obecności adwokata) pokazuje podejrzanego świadkowi w sposób nieprawidłowy, bo pozoranci na tyle różnią się od podejrzewanego, że jest on od razu typowany. Wiele sądów przyjmuje taki dowód z okazania i uważa go za jeden z najbardziej wiarygodnych.
- Efektywność działań prokuratorów oceniana jest na podstawie danych statystycznych. Może to powodować skłonność do „zamykania” spraw i przydawania większej wagi okolicznościom, które mogłyby wskazywać, że dana osoba jest sprawcą przestępstwa.
- Presja społeczna oraz nacisk zwierzchników może przyczyniać się do dążenia policji i prokuratury do jak najszybszego osiągnięcia sukcesu - rozumianego jako wskazanie jakiegokolwiek sprawcy. Może to też prowadzić do pominięcia istotnych wątków z jednej strony, a z drugiej - przyczyniać się do sposobu oceny materiału dowodowego przez sąd. W tym kontekście widać problem jeszcze większego podporządkowania prokuratorów zwierzchnikom, co nastąpiło w 2016 r. (ustawa o prokuraturze. zakwestionowana we wniosku RPO do Trybunału Konstytucyjnego).
- Także badania DNA mogą być powodem pomyłek sądowych. Jest duże ryzyko zanieczyszczenia materiału do badań, przez co wyniki nie będą rzetelne, a prokuratura i sądy nie dostrzegają tego problemu. Tymczasem literatura prawnicza mówi o konieczności dwutorowego oceniania opinii biegłego. Organ postępowania karnego powinien zbadać czy materiał badawczy był dla eksperta wystarczalny i przydatny. Trzeba także zweryfikować, czy ekspert wykorzystał dostarczony mu materiał porównawczy. Należy również ocenić pełność, jasność, przejrzystość oraz wewnętrzną niesprzeczność ustaleń biegłego.
- Oprócz błędów w sztuce, częstym problemem jest także wykroczenie biegłego poza swoją funkcję. Wypowiadanie się biegłych w przedmiocie winy oskarżonego jest niewątpliwie niedopuszczalną ingerencją w samodzielność jurysdykcyjną sądu. Trzeba koniecznie całościowo uregulować kwestię pracy biegłych, o co RPO zabiega od dawna.
Apel Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur do władz
10-letnie doświadczenia działalności KMPT pokazują, że sprawa Tomasza Komendy nie jest to jednostkowy przypadek. Osoby zatrzymywane przez policję są bite w wyrafinowany sposób (przy użyciu m.in. policyjnych pałek), podduszane, straszone bronią, zmuszane bez powodu do poddania się rewizji osobistej, połączonej ze zdjęciem bielizny do kostek i rozchyleniem kolan, niektórym mężczyznom ściskano jądra i wykręcano genitalia, rozbierano i wystawiano na widok publiczny przez okno, straszono zgwałceniem, pobiciem metalowym młotkiem, przestrzeleniem kolan przy próbie ucieczki.
Brakuje danych, które pozwoliłyby ocenić w ilu postępowaniach jedynym dowodem było przyznanie się podejrzanego do winy uzyskane w ten właśnie sposób. W polskim kodeksie karnym brakuje bowiem definicji tortur. Niektóre zachowania mogące nosić cechy takich czynów są uregulowane w poszczególnych artykułach, jednak nie odzwierciedlają one wszystkich elementów zawartych w definicji z Konwencji ONZ w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania. Trudno zatem ocenić, ile osób w polskich więzieniach znalazło się w wyniku zaniedbań wymiaru sprawiedliwości, który był głuchy na informacje, że ich zeznania były zdobywane za pomocą przemocy i gróźb.
Tomasz Komenda będzie teraz walczył o odszkodowanie za niesłuszne skazanie. W tym kontekście warto pamiętać o upokorzeniach, których mężczyzna doświadczał przez 18 lat w więzieniu, będąc osobą skazaną za przestępstwo seksualne na nieletniej dziewczynie. Nie można też zapominać o traumie, z jaką wiązało się dla niego wymuszenie zeznań przez policję. Takie cierpienia trudno wymazać z pamięci.
Sprawa Tomasza Komendy powinna stać się w końcu poważnym impulsem dla władz, które muszą podjąć działania mające na celu zabezpieczenie obywateli przed ryzykiem występowania tak karygodnych naruszeń godzących w fundamentalne prawa jednostki. Tortury stanowią bowiem najbardziej skrajny przykład łamania praw człowieka, wyrażają pogardę dla jego godności i degradują społeczeństwo, które na nie przyzwala.
Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur zapelował do władz oraz przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości nie tylko o wyjaśnienie sprawy Tomasza Komendy i ukaranie winnych tej zbrodni, ale także o podjęcie działań, które zagwarantują, że do takich sądowych pomyłek, których źródłem są wymuszone przemocą wyjaśnienia, już nigdy więcej nie będzie dochodzić.
W przypadku okrutnej zbrodni wszyscy oczekują od organów publicznych wyjaśnienia sprawy, znalezienia i ukarania sprawcy. Presja czasu, presja społeczna oraz oczekiwania przełożonych mogą wytworzyć w funkcjonariuszach przekonanie, że cel uświęca środki. Nic bardziej mylnego! Podczas torturowania niewinna osoba jest w stanie przyznać się do wszystkiego, czego oczekują od niej zadający tortury, tylko po to, by już dłużej nie cierpieć. Pamiętajmy, że czasy procesów pokazowych już dawno się skończyły.
Dlatego wszelkie sygnały dotyczące nadużywania siły, znęcania się nad zatrzymanymi, torturowania ich, by przyznali się do winy, powinny być każdorazowo szczegółowo wyjaśniane, a sprawcy odpowiednio ukarani. KMPT zachęca też władze do prowadzenia aktywnej działalności szkoleniowej dla funkcjonariuszy służb mundurowych i budowania kultury sprzeciwu wobec przemocy, która zawsze jest jaskrawym dowodem naruszania praw człowieka i powinna być postrzegana jako niedopuszczalny brak profesjonalizmu, rzutujący na wizerunek całej służby.
Aby skutecznie zapobiegać torturom państwo musi też zapewnić skuteczne funkcjonowanie minimalnych gwarancji zabezpieczających osobę pozbawioną wolności przed torturami. Tymczasem doświadczenia KMPT pokazują, że nie są one w odpowiedni sposób przestrzegane. Ponadto obowiązujące regulacje prawne znacznie utrudniają lub wręcz uniemożliwią kwalifikację konkretnych czynów jako tortury. Praktyka sędziów pokazuje zaś, że w Polsce średni wymiar kary w przypadkach, w których doszło do stosowania tortur, wynosi ok. 1,5 roku pozbawienia wolności.
Dodatkowo świadomość społeczna na temat tortur jest znikoma, co powoduje, że pokrzywdzeni nie ujawniają takich przypadków, gdyż często nie wiedzą, co jest torturą lub nieludzkim, poniżającym traktowaniem. Także brutalność i zastraszanie, którego doświadczyły ofiary tortur, wpływa zdecydowanie na ich decyzje o zaniechaniu złożenia oficjalnego zawiadomienia.
Czas to zmienić! Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur zaapelował do władz o podjęcie skutecznych i skoordynowanych działań na rzecz budowania kultury braku społecznej akceptacji dla tortur. Pora zacząć prawdziwą kampanię społeczną połączoną z procesem doskonalenia zawodowego dla funkcjonariuszy, które będą nastawione na poszanowanie praw człowieka i zapobieganie torturom.
Potrzebujesz porady prawnej?
Nowi sędziowie Sądu Najwyższego powołani
Prezydent powołał nowych sędziów Sądu Najwyższego Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda wręczył 10 października 2018 r. w Pałacu Prezydenckim akty powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego. Do Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN Prezydent RP powołał 19 sędziów, do Izby Cywilnej – siedmiu i do Izby (...)
Kto i kiedy może skorzystać z kasacji, czyli jak złożyć skargę kasacyjną?
Od lutego 2005 r. obowiązują zupełnie nowe przepisy kodeksu postępowania cywilnego w zakresie kasacji. Została wprowadzona skarga kasacyjna. Kto i od jakiego orzeczenia może wnieść skargę kasacyjną? Skarga kasacyjna przysługuje od wydanego przez sąd II instancji prawomocnego wyroku lub postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu albo umorzenia postępowania kończących postępowanie. (...)
Wyrok TSUE z 19 listopada 2019 r. powinien być wykonany w pełni z poszanowaniem zasad Konstytucji RP - uznał SN. ##baner## Uchwała Sądu Najwyższego W dniu 8 stycznia br. Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów - po rozstrzygnięciu w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. I NOZP 3/19 - podjął uchwałę następującej treści: I. (...)
Kiedy przysługuje kasacja? Kasacja przysługuje w postępowaniu procesowym od wydanych w drugiej instancji: wyroków (częściowych, wstępnych, uzupełniających, łącznych), postanowień o odrzuceniu pozwu, postanowień o umorzeniu postępowania kończących postępowanie w sprawie wydawanych przez sąd drugiej instancji. Niedopuszczalne jest zaskarżenie orzeczenia (...)
Procedura rozpoznawania protestów wyborczych
W związku ze dużą liczbą złożonych protestów wyborczych oraz ze zwiększonym zainteresowaniem sprawami z zakresu protestów wyborczych, Sąd Najwyższy wyjaśnił procedurę ich rozpoznawania oraz możliwość udziału mediów w czynnościach Sądu. Możliwość złożenia protestów wyborczych Protesty przeciwko ważności wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej (...)
Z jakich przyczyn można wypowiedzieć umowę o pracę?
Kiedy przyczyny wypowiedzenia są uzasadnione, a kiedy nieuzasadnione? W artykule niniejszym omówione zostały poszczególne przyczyny wypowiedzenia i rozwiązania umowy o pracę wraz z oceną ich zasadności. Nie da się jednoznacznie określić, czy dana przyczyna ujęta abstrakcyjnie, bez odniesienia do danego przypadku, jest uzasadniona, czy nie. Przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie (...)
Osoba bliska poszkodowanego nie dostanie zadośćuczynienia...
Osobie bliskiej poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego rozstroju zdrowia, nie przysługuje zadośćuczynienie pieniężne na podstawie art. 448 k.c. - orzekł Sąd Najwyższy. Uchwała Sądu Najwyższego W dniu 22 października 2019 r. Sąd Najwyższy w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych w składzie 7 sędziów (...)
SN o współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa PRL
SN uwzględnił skargę nadzwyczajną od wyroku, który nakazał przeprosiny za przypisanie powodowi płatnej współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa PRL 21 kwietnia 2021 r. Sąd Najwyższy, orzekając w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, uwzględnił skargę nadzwyczajną od wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 24 marca 2011 r., który nakazał przeprosić powoda (...)
Wykorzystanie dowodów z kontroli operacyjnej
Sąd Najwyższy wypowiedział się na temat wykorzystania dowodów z kontroli operacyjnej (art. 168b k.p.k.). Czego dotyczył problem? W dniu 22 maja 2019 r. Sąd Najwyższy w Izbie Karnej rozpoznawał przedstawione przez Sąd Apelacyjny w Lublinie postanowieniem z dnia 12 grudnia 2018 r., zagadnienie prawne: "1. Czy przepis art. 168b k.p.k., który wszedł w życie w dniu 15 kwietnia (...)
Sąd Najwyższy uwzględnił skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego w sprawie o eksmisję
3 czerwca 2020 r. Sąd Najwyższy w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych uwzględnił skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego, wywiedzioną od wyroku Sądu Rejonowego w L. z 8 maja 2003 r. i stwierdził, że wyrok ten został wydany z naruszeniem prawa. Czego dotyczyła sprawa? Wyrok Sądu Rejonowego w Lubinie Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w L., powołując się (...)
Cywilne zabezpieczenie nie może być podstawą umieszczenia w ośrodku w Gostyninie
Zabezpieczenie roszczeń jako instytucja prawa cywilnego nie może być podstawą umieszczenia w ośrodku w Gostyninie osoby, wobec której trwa postępowanie o uznanie za stwarzającą zagrożenie. Uznał tak Sąd Najwyższy po zbadaniu pytania prawnego w sprawie możliwości stosowania takiego zabezpieczenia do ustawy regulującej tę kwestię. Konstytucja pozwala pozbawiać (...)
Sąd Najwyższy wniósł duży wkład w jakość polskiego prawa. Według wielu prawników nie spełnił jednak wszystkich pokładanych w nim nadziei, zwłaszcza jeśli chodzi o ujednolicanie orzecznictwa (...)Niestety SN, zmajoryzowany przez uniwersyteckich teoretyków, bardzo często dawał dowody, że pragnie być czymś w rodzaju Izby Lordów, która wybiera sobie interesujące sprawy, niż najwyższą (...)
Odrzucona skarga nadzwyczajna w przedmiocie odszkodowania za dyskryminowanie w pracy
Sąd Najwyższy odrzucił skargę nadzwyczajną w przedmiocie odszkodowania za dyskryminowanie z naruszeniem przepisów Kodeksu pracy. Orzeczenie SN Postanowieniem z 14 września 2021 r. (sygn. I NSNc 104/21) Sąd Najwyższy odrzucił skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego od wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, oddalającego apelacje Prokuratora Okręgowego w Opolu i strony (...)
Sąd Najwyższy o transgranicznych uprowadzeniach rodzicielskich
14 kwietnia 2021 r. Sąd Najwyższy w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych uwzględnił skargę nadzwyczajną na postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 12 lipca 2018 r., oddalające apelację od postanowienia Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej z 2017 r., nakazującego matce, obywatelce Polski i Irlandii, wydanie dwóch urodzonych w Polsce małoletnich synów (...)
Rozdział 1 działu II Kodeksu postępowania karnego (dalej: k.p.k.) określa właściwość i skład sądu karnego. W których sprawach orzeka sąd rejonowy? Właściwość sądów jest wyznaczana przez przedmiot orzekania, a nie przez ilość wysiłku organizacyjnego czy intelektualnego, jaki trzeba włożyć w zbadanie sprawy przed wyrokowaniem. Ustalanie właściwości (...)
Skład Sądu Najwyższego przy rozpoznawaniu skargi nadzwyczajnej
Sąd Najwyższy rozpoznając skargę nadzwyczajną w sprawie, w której wcześniej została oddalona kasacja, orzeka w składzie 5 sędziów i 2 ławników - uznał ten sąd. Uchwała SN W dniu 10 października 2019 r. Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów, po rozstrzygnięciu w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych zagadnienia prawnego w sprawie (...)
Sąd Najwyższy o szczepieniach...
Sąd Najwyższy wypowiedział się w przedmiocie odpowiedzialności cywilnej za prowadzenie badań klinicznych wbrew przepisom ustawy. Wyrokiem z 21 września 2022 r., sygn. I NSNc 75/21, Sąd Najwyższy uchylił w części zaskarżony skargą nadzwyczajną Prokuratora Generalnego wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z 18 września 2019 r., sygn. VIII Ca 298/19 i przekazał sprawę temu Sądowi do (...)
Nakaz zapłaty na podstawie weksla zabezpieczającego kredyt konsumencki
Sąd Najwyższy uwzględnił skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla in blanco będącego zabezpieczeniem kredytu konsumenckiego 28 października 2020 r. Sąd Najwyższy, orzekając w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, uwzględnił skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego od wydanego przez Sąd Rejonowy nakazu (...)
Sąd Najwyższy o podstawach skargi nadzwyczajnej...
Wyroki Sądu Najwyższego w sprawie I NSNk 3/20 oraz w sprawie I NSNk 3/19 Sąd Najwyższy rozpatrzył dwie skargi nadzwyczajne złożone na postanowienia zapadłe na podstawie ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U. z 1991 r. Nr 34, poz. 149). Skargi zostały (...)
Nie można naruszyć wolności sędziego...
Sąd Najwyższy: Nie można naruszyć wolności sędziego, gdy nie zachodzi dostatecznie uzasadnione podejrzenie popełnienia przez niego przestępstwa Uchwałą z dnia 22 kwietnia 2021 r. (sygn. akt I DI 18/21) Sąd Najwyższy nie uwzględnił wniosku prokuratora i odmówił zezwolenia na zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie sędziego Sądu Okręgowego w Warszawie w celu ogłoszenia mu postanowienia (...)
Prokurator Generalny miał rację. Tak muszą działać sądy
Sąd rozpoznając skargę na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, powinien brać pod uwagę przebieg postępowania sądowego od momentu jego wszczęcia do prawomocnego zakończenia. Niezależnie od tego na jakim etapie postępowania została wniesiona skarga - uznał Sąd Najwyższy. Była to odpowiedź na pytanie zadane przez Prokuratora Generalnego. Jak (...)
Co uzasadnia zniesienie wspólności majątkowej małżeńskiej z datą wsteczną - opinia prawna
Stan faktyczny Jakie powody są ważne dla sądu przy orzekaniu o zniesieniu wspólności majątkowej ustawowej z datą wsteczną (art. 52 par. 1 i 2 kro)? Czy wypowiadał się na ten temat Sąd Najwyższy? Opinia prawna Zgodnie z art. 52 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 1964 r. Nr 9, poz. 59 ze zmianami) Z ważnych powodów każdy z (...)
Zasądzenie zobowiązania z weksla wymaga zbadania klauzul niedozwolonych w umowie
25 listopada 2020 r. Sąd Najwyższy orzekając w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych uwzględnił skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego od wydanego przez Sąd Okręgowy wyroku zasądzającego kwotę wynikającą ze zobowiązania wekslowego. Wyrok Sądu Okręgowego został uchylony, a sprawa przekazana do ponownego rozpatrzenia. ##baner## Czego dotyczy sprawa? Zaskarżonym wyrokiem (...)
Sąd Najwyższy odniósł się do zakresu badania przez ten Sąd w postępowaniu skargowym (art. 593a i n. k.p.k.) wystąpienia bezwzględnych przyczyn odwoławczych określonych w art. 439 § 1 k.p.k. ##baner## Postanowenie SN Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów, postanowieniem z dnia 26 maja 2020 r. (sygn. akt I KZP 14/19) odmówił podjęcia uchwały w związku z zagadnieniem (...)
SN odniósł się do wzmocnienia ochrony członków spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. Uchwała SN W dniu 12 grudnia br. Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 42/19, podjął uchwałę następującej treści: Syndykowi masy upadłości spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej nie przysługuje (...)
Zaskarżanie uchwały zarządu spółdzielni określającej przedmiot odrębnej własności lokali
Sąd Najwyższy wypowiedział się o zaskarżaniu uchwały zarządu spółdzielni określającej przedmiot odrębnej własności lokali. Uchwała Sąd Najwyższego W dniu 8 marca br. Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 88/18, podjął uchwałę następującej treści: Uchwała zarządu spółdzielni mieszkaniowej o określeniu (...)
Sądowe ustalenie udziałów w majątku wspólnym Ogólna zasada, wyrażona w Kodeksie rodzinnym stanowi, że oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym (art. 43 § 1 kro). Od zasady tej możliwe są jednak odstępstwa. Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, żeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym (...)
Nie można żądać zadośćuczynienia za zdradę małżeńską
Zdrada małżeńska i narodziny pozamałżeńskiego dziecka nie mogą być podstawą dochodzenia zadośćuczynienia od zdradzającego małżonka i jego partnera w trybie ochrony dóbr osobistych. Orzekł tak Sąd Najwyższy, który uwzględnił skargę Rzecznika Praw Obywatelskich o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Sąd okręgowy uznał takie (...)
Sędziemu na sali rozpraw nie wolno wszystkiego
Sąd Najwyższy w sprawie sędziego Igora T.: Nie jest tak, że sędziemu na sali rozpraw wolno wszystko Sąd Najwyższy uchwałą z dnia 18 listopada 2020 r. (sygn. akt II DO 74/20) uwzględnił częściowo wniosek Prokuratury Krajowej i prawomocnie zezwolił na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sędziego Sądu Okręgowego w Warszawie Igora T. Będzie on odowiadał za publiczne (...)
Eksmisja byłego lokatora mieszkania komunalnego
Sąd Najwyższy oddalił skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego w sprawie dotyczącej eksmisji byłego lokatora mieszkania komunalnego 18 listopada 2020 r. Sąd Najwyższy w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oddalił na posiedzeniu niejawnym skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego w sprawie dotyczącej eksmisji byłego lokatora mieszkania komunalnego (sygn. akt I NSNc 61/19). Sprawa (...)
Większość przedsiębiorców każdego dnia podejmuje decyzję, w jaki sposób ukształtować stosunki zobowiązaniowe ze swoimi kontrahentami. Początkowo strony są skłonne iść na wiele wzajemnych ustępstw, mając na uwadze dobrze rokującą dalszą współpracę. Niestety, coraz częściej, pomimo rzetelnie wykonanego świadczenia przez jedną ze stron, druga np. nie uiszcza (...)
Bezpodstawnie spędził w zakładzie psychiatrycznym 10 lat...
Z rażącym naruszeniem prawa w 2008 r. przez sąd pan Lucjan trafił do zakładu psychiatrycznego, gdzie spędził 10 lat. Orzekł tak Sąd Najwyższy, który uwzględnił kasację RPO w sprawie mężczyzny, który był podejrzany o kradzież roweru wartości 400 zł. W posiedzeniu sądu, który decydował o zamknięciu w szpitalu, udział pana Lucjana był obligatoryjny (...)
Immunitet sędziego uchylony za zbrodnie komunistyczne
Immunitet sędziego, który w okresie stanu wojennego orzekał w SN, został prawomocnie uchylony w Izbie Dyscyplinarnej SN. Uchwała Sądu Najwyższego w Izbie Dyscyplinarnej Uchwałą z dnia 8 lipca 2021 r. (sygn. akt II DIZ 2/21) Sąd Najwyższy w Izbie Dyscyplinarnej utrzymał w mocy uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 2019 r. (sygn. akt I DO 29/19) zezwalającą na pociągniecie (...)
Wyrok SN Wątpliwości co do kwalifikacji umowy jako umowy o dzieło lub umowy o świadczenie usług nie uzasadniają uwzględnienia skargi nadzwyczajnej - wynika z wyroku Sądu Najwyższego. Wyrokiem z 18 stycznia 2023 r. (sygn. akt II NSNc 13/23) Sąd Najwyższy oddalił skargę nadzwyczajną Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców od wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, który (...)
Wyłączenie sędziego niewyznaczonego do rozpoznania danej sprawy
Sąd Najwyższy o dopuszczalności złożenia wniosku o wyłączenie sędziego niewyznaczonego do rozpoznania danej sprawy W dniu 26 lipca br. Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów, po rozstrzygnięciu w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. I NSZP 1/19, podjął uchwałę następującej treści: Wniosek o wyłączenie sędziego niewyznaczonego (...)
Sąd Najwyższy uniewinnił kibica
Uniewinnienie kibica po kasacji RPO na jego korzyść Nie można karać kibica za przenoszenie racy, skoro karze podlega tylko jej przewóz, dlatego Sąd Najwyższy uwzględnił kasację RPO i uniewinnił kibica. Wcześniej sąd rejonowy ukarał go grzywną i dwuletnim zakazem wstępu na imprezy sportowe za posiadanie racy. Przeoczył jednak, że wykroczeniem jest tylko (...)
Specyfika konstrukcyjna skargi nadzwyczajnej względem pozostałych środków zaskarżenia
W dniu 8 września 2022 r. Sąd Najwyższy rozpoznał w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych skargę nadzwyczajną wniesioną przez Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców od prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego z 23 maja 2018 r., w sprawie z odwołania płatnika składek przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o podleganie ubezpieczeniom społecznym. ##baner## Czego (...)
Nie można odrzucić spadku na przyszłość
Odrzucenie spadku musi nastąpić po powstaniu podstawy dziedziczenia - orzekł Sąd Najwyższy. Uchwała Sądu Najwyższego W dniu 19 października br. Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 36/18, podjął uchwałę następującej treści: Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przez osobę, w stosunku do której nie rozpoczął (...)
Parafie mogą żądać zwrotu przedwojennych nieruchomości
Uchwała Sąd Najwyższego W dniu 12 września 2018 r. Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów, po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 14/18, podjął uchwałę następującej treści: Parafiom Kościoła Rzymskokatolickiego położonym na terenie zaboru pruskiego, które po pierwszej wojnie światowej znalazły się w granicach (...)
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
Ustawa z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych wprowadziła m.in. nową procedurę: o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnych wyroków. Na mocy tej nowelizacji zmiany w procedurze rozstrzygania sporów cywilnych weszły w życie zasadniczo z dniem 6 lutego 2005 r. W wyniku nowelizacji (...)
