Składki na ZUS a podatki

Składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, mają znaczny wpływ na zobowiązania podatkowe. Zarówno osoby fizyczne, opłacające samodzielnie składki zusowskie, a są to przede wszystkim przedsiębiorcy, jak i płatnicy czyli pracodawcy, zleceniodawcy, spółdzielnie, organy zatrudnienia, organy rentowe, są obowiązani pobierać ze swoich dochodów i z dochodów ubezpieczonych, rozliczać i wpłacać do ZUS należne składki za każdy miesiąc w roku kalendarzowym. Do zadań podatników i płatników należy również prawidłowe naliczanie i pobór zaliczek na podatek od dochodów uzyskiwanych z różnych źródeł.

Jak odliczać składki na ubezpieczenia społeczne ?

Zasada rekompensowania wydatków ponoszonych na ubezpieczenia, jest prosta: składki na ubezpieczenia społeczne – emerytalną, rentową, chorobową, wypadkową, odlicza się od dochodu, a składkę zdrowotną – od podatku. Osoby prowadzące działalność gospodarczą, płacące składki za siebie i za osoby współpracujące, mają do wyboru trzy sposoby obniżenia podstawy opodatkowania. Mogą to robić poprzez:

• zaliczanie składek na ubezpieczenia społeczne w koszty uzyskania przychodu w deklaracjach na zaliczkę na podatek dochodowy za poszczególne miesiące całego roku, w których składki te były wpłacane,
• odliczanie składek od dochodu wykazywanego w deklaracjach na zaliczkę na podatek dochodowy za poszczególne miesiące całego roku, w których składki te były wpłacane,
• odliczenie składek od dochodu dopiero w zeznaniu rocznym.

Podatnicy uzyskujący dochody (przychody) ustawowo zwolnione od podatku oraz od których mocą Ordynacji Podatkowej zaniechano pobór podatku, nie mają jednak możliwości zrekompensowania sobie zapłaconych składek poprzez odliczenie ich od tego dochodu. Można je odliczyć tylko od dochodu (przychodu) podlegającego opodatkowaniu.

Podatnicy, którzy wybrali w 2002 r. metodę uproszczonego rozliczania się z fiskusem czyli wpłacają w ciągu roku zaliczki na podatek w stałej wysokości wynoszącej 1/12 kwoty podatku należnego od dochodu z działalności gospodarczej wykazanego w zeznaniu rocznym za poprzedni rok podatkowy, nie mogą w ciągu roku korzystać z ulgi w postaci bieżącego odliczania składek od dochodu.

Mogą to zrobić dopiero w zeznaniu rocznym, odliczając składki na ubezpieczenia społeczne od dochodu ze wszystkich źródeł. W razie braku w ciągu roku dochodu np. w sytuacji, gdy wystąpi strata lub gdy dochód jest za mały, żeby odliczyć bieżące, zapłacone składki wraz z zaległymi, odlicza się je w najbliższym miesiącu, w którym dochód wystąpił, z tym, że wysokość odliczanych składek nie może przekroczyć tego dochodu. Ostatecznym momentem rozliczenia składek zusowskich należnych i zapłaconych w roku podatkowym, jest zeznanie roczne.

Jak rekompensować i w jakiej wysokości składkę na ubezpieczenie zdrowotne ?

Od 1 stycznia 2003 r. składka zdrowotna wynosi 8% podstawy wymiaru i w tej wysokości należy ją odprowadzać na konto ZUS. Składka ta podlega odliczeniu od podatku, ale tylko do wysokości nieprzekraczającej 7,75% podstawy wymiaru. Oznacza to brak możliwości rekompensowania sobie zapłaconej składki w całości. Różnicę, która wynosi 0,25% trzeba pokryć z własnego dochodu. Zasada ta dotyczy zarówno przedsiębiorców rozliczających się na zasadach ogólnych – według skali podatkowej, jak i za pomocą karty podatkowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych oraz osób, których rozliczają płatnicy. Podobnie jak w przypadku składek na ubezpieczenia społeczne, obniżenie podatku nie wchodzi w grę gdy:

• podstawą wymiaru składki jest dochód (przychód) wolny od podatku
• podstawą wymiaru składki jest dochód, od którego zaniechano poboru podatku na podstawie przepisów Ordynacji Podatkowej

Podstawą wymiaru składki zdrowotnej jest przychód pomniejszony o składki: emerytalną, rentową, chorobową. Przy ustalaniu kwoty składki uwzględnia się wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, natomiast nie bierze się pod uwagę ograniczenia do wysokości trzydziestokrotności prognozowanego, przeciętnego wynagrodzenia. Inaczej jest w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą i osób z nimi współpracujących. Tutaj podstawą wymiaru jest kwota zadeklarowana nie niższa niż 75% przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale danego roku, ogłaszanego przez GUS.

Może się zdarzyć sytuacja, że obliczona składka zdrowotna będzie wyższa od miesięcznej zaliczki na podatek.