Zmiana ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych

Ustawa z dnia 21 lutego 2025 r. o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw dostosowuje polskie prawo do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001, która dotyczy promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych; nowe przepisy pozwolą na rozwój paliw alternatywnych (np. biometanu), a także m.in. energii elektrycznej z OZE.

Co przewiduje nowelizacja?

Celem ustawy z dnia 21 lutego 2025 r. o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw, jest transpozycja do polskiego prawa dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (Dz. Urz. UE L 328 z 21.12.2018, str. 82, z późn. zm.), zwanej dalej „dyrektywą REDII”, w zakresie wykorzystania w transporcie niskoemisyjnych paliw oraz energii elektrycznej. Nowelizacja, wdrażając dyrektywę REDII w zakresie przepisów dotyczących paliw transportowych, ma na względzie zapewnienie rozwoju rynku paliw transportowych w kierunku zwiększenia wykorzystania energii odnawialnej oraz zmniejszenia emisyjności sektora transportu.

Równie istotne jest stworzenie warunków dla rozwoju technologii biokomponentów zaawansowanych, w tym biometanu, jak też zaliczenie w poczet celu OZE w transporcie, odnawialnej energii elektrycznej wykorzystanej w pojazdach.

Ustawa transponuje do polskiego prawa dyrektywę REDII w zakresie wykorzystania w transporcie niskoemisyjnych paliw oraz energii elektrycznej, a także m.in.:

• określa poziomy Narodowego Celu Wskaźnikowego, zwanego dalej „NCW”, na kolejne lata – z uwzględnieniem możliwości branży paliwowej i sektora transportu, zgodnie z wyznaczonymi celami zapewnienia minimalnego udziału odnawialnych źródeł energii w transporcie określonymi w dyrektywie REDII, oraz wyznacza mechanizmy nadzoru, w tym finansowe, związane z brakiem realizacji wskazanych udziałów minimalnych,
• uwzględnia wymóg dyrektywy REDII dotyczący maksymalnego udziału biokomponentów pozyskiwanych z surowców spożywczych lub pastewnych, wykorzystywanych do realizacji celu udziału odnawialnej energii w sektorze transportu,
• uwzględnia wymóg dyrektywy REDII dotyczący minimalnego udziału zaawansowanych biokomponentów, w tym biometanu, wytwarzanych z surowców wskazanych w części A w załączniku IX do tej dyrektywy w sektorze transportu,
• uzupełnia katalog paliw, którymi można realizować NCW, o ciekłe paliwa węglowe pochodzące z recyklingu, gazowe paliwa węglowe pochodzące z recyklingu, biokomponenty gazowe oraz biokomponenty zaawansowane, pozyskiwane dzięki zagospodarowaniu pozostałości, produktów ubocznych z procesów przetwórczych, odpadów zamiast ich składowania, na rzecz prowadzenia gospodarki w obiegu zamkniętym,
• wskazuje biometan, w tym wprowadzony do sieci gazowej, który w celu końcowego zużycia trafił na stacje np. CNG, jako paliwo umożliwiające realizację NCW,
• uwzględnia w realizacji NCW energię elektryczną z OZE – wytwarzaną w instalacjach OZE w rozumieniu ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii i wykorzystywaną w transporcie (energia elektryczna z OZE), w tym przy wykorzystaniu mechanizmu umów zaliczania energii elektrycznej odnawialnej w poczet realizacji celu OZE w transporcie,
• zapewnia ciągłość funkcjonowania mechanizmów monitoringu spełniania kryteriów zrównoważonego rozwoju, w tym funkcjonowania uznanych przez KE w drodze decyzji dobrowolnych systemów certyfikacji, zachowania ważności wydanych poświadczeń, certyfikatów, świadectw, prowadzących do wzajemnego uznawania na obszarze UE certyfikowanych surowców i towarów,
• reguluje wymagania dotyczące spełniania kryteriów zrównoważonego rozwoju w odniesieniu do biokomponentów, biopłynów i paliw z biomasy wykorzystywanych w instalacjach odnawialnego źródła energii wytwarzających energię elektryczną, ciepło lub chłód wytwarzanych z biomasy.

Nowelizacja przewiduje, że zasady wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania biokomponentów nie dotyczą biometanu, także gdy jest on wytwarzany w celu wykorzystania w sektorze transportu. Skutkiem powyższego wprowadzono regulacje, zgodnie z którymi zasady prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania biometanu regulowane są w ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (niezależnie od jego przeznaczenia).

Istotne zamiany wprowadzono również w definicjach pojęć ustawowych. W celu dostosowania siatki pojęciowej w ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych do dyrektywy REDII wprowadzono następujące zmiany:

1. doprecyzowano dotychczasową definicję biomasy w celu wskazania rodzajów surowców kwalifikujących się do tego terminu zgodnie z treścią dyrektywy REDII,
2. wyodrębniono definicję biomasy rolniczej i biomasy leśnej – pojęcie biomasa zawiera zarówno biomasę pochodzącą z rolnictwa, łącznie z substancjami roślinnymi i zwierzęcymi, jak również z leśnictwa i łowiectwa, a także rybołówstwa i akwakultury oraz z powiązanych z nimi działami przemysłu,
3. zmieniono definicję biokomponentów. Dodatkowo wskazano, że biokomponenty mogą być wykorzystywane do wytwarzania paliw, paliw lotniczych i paliw żeglugowych, zaś w przypadku biokomponentów gazowych mogą służyć do mieszania z kopalnymi odpowiednikami biokomponentu, bez konieczności posiadania koncesji na wytwarzanie paliw,
4. doprecyzowano również biokomponent gazowy, jakim jest biometan. Definicja biometanu wprowadza odesłanie do definicji biometanu zawartej w ustawie o odnawialnych źródłach energii,
5. w ramach definicji biokomponentów dokonano również doprecyzowania pojęcia biowodoru. Zmiana polega na dookreśleniu, że jest to wodór wytworzony z biomasy, w tym z biometanu, który jest oczyszczonym gazem pochodzącym z biomasy. Zmiana ma na celu doprecyzowanie pojęcia biowodoru, który będzie wykorzystywany jako biokomponent do produkcji paliw, np. w procesach hydrokrakingu i hydroodsiarczania, w których biowodór wytworzony z biometanu wbudowuje się w cząsteczki paliw stosowanych w transporcie,
6. uzupełniono przedmiotową ustawę o definicję biokomponentów zaawansowanych. Są to biokomponenty wytworzone z surowców, o których mowa w części A załącznika nr 1 do ustawy. Załącznik nr 1 część A jest zaś odpowiednikiem części A załącznika IX do dyrektywy REDII. Lista surowców w załączniku została uzupełniona zgodnie z treścią dyrektywy o nowe rodzaje surowców, m.in.: frakcję biomasy z odpadów i pozostałości z leśnictwa i działów przemysłu powiązanych z leśnictwem, jak np. kora, gałęzie.
7. dodano definicję ciekłego paliwa węglowego pochodzącego z recyklingu i gazowego paliwa węglowego pochodzącego z recyklingu,
8. zmieniono definicję roślin wysokoskrobiowych oraz dodano definicję roślin spożywczych lub pastewnych,
9. wprowadzono zmiany w definicji „pozostałość z rolnictwa, akwakultury, rybołówstwa lub leśnictwa” oraz w definicji „pozostałość z przetwarzania”,
10. dodano definicję operatora infrastruktury ładowania oraz przewoźnika kolejowego,
11. dodano definicje związane z procesem dostarczania energii elektrycznej do pojazdów,
12. wprowadzono zmiany w definicji NCW oraz podmiotu realizującego NCW – konieczność tych zmian wynika z wprowadzenia regulacji przewidujących możliwość realizacji NCW przez inne paliwa odnawialne, biokomponenty zawarte w paliwach oraz nowe grupy paliw: ciekłe paliwa węglowe pochodzące z recyklingu i gazowe paliwa węglowe pochodzące z recyklingu oraz przez energię elektryczną z OZE, stosowanych w transporcie, które zgodnie z dyrektywą REDII mogą być uwzględniane w liczniku przy obliczaniu udziału energii odnawialnej w końcowym zużyciu energii w sektorze transportu liczonej według wartości energetycznej. Ustawa wprowadza te grupy paliw i energii elektrycznej z OZE do licznika w strukturze udziału NCW. Narodowy Cel Wskaźnikowy zdefiniowany został jako minimalny udział innych paliw odnawialnych, ciekłych paliw węglowych pochodzących z recyklingu, gazowych paliw węglowych pochodzących z recyklingu i biokomponentów zawartych w paliwach, paliwach lotniczych i paliwach żeglugowych stosowanych we wszystkich rodzajach transportu oraz energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii dostarczanej do pojazdów drogowych lub kolejowych w ogólnej ilości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych, zużywanych w danym roku kalendarzowym w transporcie drogowym lub kolejowym, liczony według wartości energetycznej,
13. zmieniono i rozszerzono definicję niespożywczego materiału celulozowego, a także zmodyfikowano definicję zużytego oleju kuchennego.

Jak wcześniej podkreślono ustawa przewiduje określenie poziomów NCW do 2030 r. oraz sposobów jego realizacji, w tym celu:

• określone zostały wymagane poziomy NCW na kolejne lata – z uwzględnieniem możliwości branży paliwowej i sektora transportu,
• zapewnione zostały mechanizmy nadzoru, w tym kary finansowe, związane z brakiem realizacji wskazanych udziałów minimalnych.

NCW na 2030 r. wyznaczono na poziomie 14,9% (faktyczna realizacja wyniesie 14% przy rozliczeniu realizacji NCW z użyciem mechanizmu współczynnika redukcyjnego). Cel na 2030 r. został wyznaczony w oparciu o zapewnienie minimalnego udziału odnawialnych źródeł energii w transporcie, określonych w dyrektywie REDII (tj. biokomponentów, innych paliw odnawialnych, ciekłych i gazowych paliw węglowych pochodzących z recyklingu, energii elektrycznej z OZE dostarczonej do pojazdów samochodowych).

Kiedy nowelizacja wchodzi w życie?

Ustawa wejdzie w życie z dniem 1 kwietnia 2025 r., z wyjątkiem:

• art. 6 pkt 3, który wchodzi w życie z dniem 31 marca 2025 r.;
• art. 4 pkt 3 w zakresie art. 30h–30j oraz art. 5 pkt 15, które wchodzą w życie z dniem 1 lipca 2025 r.;
• art. 5 pkt 7, 12 i 13, które wchodzą w życie z dniem 31 grudnia 2025 r.;
• art. 1 pkt 2 lit. a tiret trzecie w zakresie pkt 3e i 3f, pkt 3 lit. 1, lit. o oraz lit. t w zakresie pkt 32c, pkt 7, pkt 12, pkt 14 lit. a–c, e, f i h–j, pkt 16, pkt 19 lit. f, pkt 21, pkt 29, pkt 32, pkt 42–44, pkt 48 lit. a tiret czwarte–szóste i lit. b–g, pkt 49, pkt 51 i pkt 52 lit. a tiret pierwsze, art. 2 pkt 1, art. 3 pkt 1 lit. a i pkt 2 lit. b oraz art. 7, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2026 r.;
• art. 1 pkt 36 lit. a tiret trzecie, lit. b tiret drugie, lit. c i d, pkt 37–39 oraz art. 2 pkt 2, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2027 r.;
• art. 3 pkt 1 lit. b i pkt 2 lit. a, art. 4 pkt 3 w zakresie oznaczenia i tytułu rozdziału 2a i art. 30k oraz art. 4 pkt 4–8, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2030 r.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl