Odpowiedź prawnika: Dochody z wynajmu mieszknia
Artykuł 10 ustęp 1 punkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, iż źródłami przychodów - między innymi - jest najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze. Przychodem natomiast są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Aby powstał przychód po stronie wynajmującego, czynsz musi zostać otrzymany lub postawiony do dyspozycji wynajmującego. Jeżeli nie prowadzi Pani/Pan działalności gospodarczej w tym zakresie, to będzie to tzw. najem prywatny. Z kolei podatnik osiągający przychody z tzw. prywatnego najmu nie ma obowiązku prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Forma w jakiej będzie prowadził dokumentację pozwalającą na ustalenie zobowiązania podatkowego z najmu jest dowolna. Podatnik osiągający dochody z najmu, opodatkowane według skali podatkowej, obowiązany jest obliczać i wpłacać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 44. Zgodnie z jego treścią (ustęp 1) „Podatnicy osiągający dochody z najmu lub dzierżawy są obowiązani bez wezwania wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy według zasad określonych w ust. 3, z zastrzeżeniem ust. 3f”. Ustęp 3 natomiast stanowi, iż „Podatnicy, o których mowa w ust. 1, są obowiązani wpłacać zaliczki miesięczne. Wysokość zaliczek za miesiące do listopada roku podatkowego, z zastrzeżeniem ust. 3f, ustala się w następujący sposób:
1) obowiązek wpłacania zaliczki powstaje, poczynając od miesiąca, w którym dochody te przekroczyły kwotę powodującą obowiązek zapłacenia podatku,
2) zaliczkę za ten miesiąc stanowi podatek obliczony od tego dochodu według zasad określonych w art. 26, 27 i 27b,
3) zaliczkę za dalsze miesiące ustala się w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku a sumą zaliczek za miesiące poprzedzające.
Innymi słowy obowiązek wpłacania zaliczki powstaje w miesiącu (za miesiąc), w którym dochody przekroczyły kwotę powodującą obowiązek zapłacenia podatku. Zaliczkę za ten miesiąc stanowi podatek obliczony od dochodu, według zasad określonych w art. 27 i 27b.
Zaliczkę za dalsze miesiące ustala się w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku a sumą zaliczek za miesiące poprzednie (oczywiście zaliczki nie uiszcza się, jeśli podatek należny od dochodu osiągniętego od początku roku będzie niższy od sumy zaliczek uiszczonych za miesiące poprzednie). Takie reguły obowiązują w odniesieniu do zaliczek za kolejne miesiące do listopada. Zaliczkę za grudzień uiszcza się w wysokości należnej za listopad.
Zaliczki miesięczne, od powyższych przychodów, za okres od stycznia do listopada uiszcza się w terminie do dnia 20 każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Zaliczkę za grudzień, w wysokości należnej za listopad, uiszcza się w terminie do dnia 20 grudnia. W terminach płatności zaliczek za miesiące od stycznia do listopada podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym deklaracje według ustalonego wzoru o wysokości dochodu osiągniętego od początku roku.
Faktycznie w celu rozliczania się w powyższego dochodu należy składać we właściwym urzędzie skarbowym deklarację na zaliczkę miesięczną na podatek dochodowy (PIT-5), której wzór stanowi załącznik nr 7 do Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2003 r. w sprawie określenia niektórych wzorów oświadczeń, deklaracji i informacji podatkowych obowiązujących w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz. U. 2003 r., Nr 224, poz. 2225 ze zmianami).
Powyżej została omówiona jedna z możliwości rozliczania się z podatku dochodowego w przypadku najmu. Dochody osiągane przez podatników z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze są opodatkowane na powyższych zasadach ogólnych (tzn. wg skali podatkowej), chyba że podatnicy złożą właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne oświadczenia o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, na zasadach określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym. Wybór opodatkowania dochodów z tytułu najmu w formie ryczałtu jest korzystniejszy. Opodatkowanie w formie ryczałtu to stawka 8,5% dla przychodów nie większych niż 4000 euro, co w 2005 r. stanowi - 17 514 zł. Jeżeli czynsz przekroczy limit, stawka podatku wzrasta do 20%, ale tylko od nadwyżki. Do przychodu nie zalicza się uiszczanych przez najemcę opłat za dostawę mediów, a najem na cele mieszkalne jest zwolniony z VAT. Ryczałt przyznawany jest na wniosek i wpłaca się go do 20 dnia każdego następnego miesiąca po miesiącu, w którym wpłynęła opłata za najem. Podatek można płacić również co kwartał. Ryczałt jest prostym sposobem rozliczania się z fiskusem, niewymagającym prowadzenia ewidencji i łączenia dochodów z najmu z innymi dochodami.
Zgodnie z artykułem 54 kodeksu karnego skarbowego „Podatnik, który, uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat 3, albo obu tym karom łącznie. § 2. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. § 3. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe”.
