Wielka Brytania opuszcza UE – informacje dla przedsiębiorców

31.1.2020

Od 1 lutego 2020 r. Wielka Brytania przestaje być członkiem Unii Europejskiej. Jednak do końca 2020 roku będą w Wielkiej Brytanii obowiązywały takie same zasady jak w całej UE. W tym czasie nie zostaną więc wprowadzone nowe cła, nie będzie ograniczeń w transporcie, ani kontroli na granicy Unia Europejska – Wielka Brytania. Zachowany zostanie także swobodny przepływ osób oraz pracowników, nadal dowód osobisty będzie honorowanym dokumentem podróży. To się może zmienić dopiero od 1 stycznia 2021 r.

1 lutego rozpoczyna się okres przejściowy między Wielką Brytanią a UE

1 lutego 2020 r. Wielka Brytania opuszcza Unię Europejską na podstawie umowy wyjścia. Tego dnia wchodzi w życie okres przejściowy, który będzie trwać do 31 grudnia 2020 r. W tym czasie warunki handlu UE z Wielką Brytanią nie zmienią się. Rozpoczną się negocjacje ws. relacji, które będą obowiązywać po zakończeniu okresu przejściowego.

W październiku 2019 r. Unia Europejska i Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej osiągnęły porozumienie co do warunków opuszczenia UE. Podstawą tzw. brexitu jest Umowa o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE (umowa wyjścia) i deklaracja polityczna, która zawiera ogólne ramy przyszłych relacji UE-Zjednoczone Królestwo. Mają one zostać przełożone na tekst prawny w trakcie negocjacji dot. przyszłych relacji.

Procedury ratyfikacyjne umowy wyjścia zostały sfinalizowane wraz z jej przyjęciem przez Parlament Europejski 29 stycznia 2020 r. i zatwierdzeniem przez Radę 30 stycznia br. Wcześniej Umowę ratyfikował parlament brytyjski.

1 lutego 2020 r. będzie:

datą wejścia w życie umowy o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE,
pierwszym dniem, w którym UE będzie liczyć 27 a nie 28 państw członkowskich,
pierwszym dniem rozpoczęcia okresu przejściowego określonego w umowie o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE, który będzie trwać do końca 2020 r.

Negocjacje przyszłych relacji UE z Wielką Brytanią będą bardzo z złożone. Konieczne będzie uzgodnienie wielu kwestii (m.in. cła w handlu towarami, warunków świadczenia usług, wymianę danych dotyczących np. ścigania przestępstw), które dotychczas były regulowane na poziomie UE i obowiązywały Wielką Brytanię jako państwo członkowskie.

Co przedsiębiorca musi wiedzieć?

Wystąpienie Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej na podstawie Umowy wyjścia wiąże się z rozpoczęciem obowiązywania od 1 lutego 2020 roku tak zwanego okresu przejściowego. Okres przejściowy trwać będzie do końca grudnia 2020 roku i ma zapewnić utrzymanie obecnych relacji pomiędzy Unią Europejską a Wielką Brytanią. Zgodnie z założeniem podczas obowiązywania okresu przejściowego Wielka Brytania nadal będzie traktowana jak państwo członkowskie z wyłączeniem możliwości udziału w unijnym procesie decyzyjnym.

Dla polskich przedsiębiorców i obywateli oznacza to m.in.:

brak ceł i dodatkowych regulacji w handlu,
brak kontroli na granicy Unia Europejska – Wielka Brytania,
swobodny przepływ osób oraz pracowników odbywający się na dotychczasowych zasadach – nadal dowód osobisty będzie honorowanym dokumentem podróży,
brak ograniczeń w transporcie drogowym,
brak konieczności dostosowania eksportowanych towarów do innych standardów,
brak konieczności posiadania dodatkowych, nie wymaganych dotychczas certyfikatów,
brak konieczności dokonywania zgłoszeń celnych, uzyskania licencji, spełniania odmiennych norm sanitarnych czy fitosanitarnych,
brak ograniczeń w swobodzie przepływu kapitału,
kontynuację wzajemnego uznawania kwalifikacji.

Okres przejściowy

Aby zapewnić czas na wynegocjowanie przyszłych relacji i dostosowanie się do nowych warunków współpracy, umowa wyjścia przewiduje okres przejściowy do 31 grudnia 2020 r. Zakłada on utrzymanie relacji między Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem na dotychczasowych warunkach.

Oznacza to, że w tym czasie Wielka Brytania generalnie będzie nadal traktowana jak państwo członkowskie. Będzie uczestniczyć w jednolitym rynku i unii celnej, wpłacać składkę do budżetu UE na dotychczasowych zasadach i korzystać ze wszystkich programów unijnych, które będą funkcjonować do końca 2020 r. (transfery finansowe w obie strony będą się odbywać jeszcze przez kilka najbliższych lat).

Wielka Brytania nie będzie jednak reprezentowana w instytucjach UE, szczególnie w unijnym procesie decyzyjnym. Nie będzie mieć swoich przedstawicieli w Radzie Europejskiej i Radzie UE ani uczestniczyć w głosowaniach, nie będzie mieć własnych posłów do Parlamentu Europejskiego, przestanie być członkiem Europejskiego Banku Inwestycyjnego itp.

Bez zmian w relacjach Polski z Wielką Brytanią w okresie przejściowym

Dla polskich przedsiębiorców i obywateli okres przejściowy oznacza brak zasadniczych zmian w relacjach z Wielką Brytanią do końca 2020 r., m.in.:

utrzymanie dotychczasowych zasad związanych ze swobodą przepływu osób. Polacy, którzy przyjadą na Wyspy do końca 2020 r., będą mogli mieszkać, pracować i uczyć się na obecnych zasadach. Jeśli będą chcieli pozostać w Zjednoczonym Królestwie dłużej, do końca czerwca 2021 r. będą musieli wystąpić o nadanie nowego statusu pobytowego tzw. settled lub pre-settled status (informacje na ten temat są dostępne na stronie internetowej rządu brytyjskiego),
brak ceł, kontyngentów i innych dodatkowych barier w handlu. Wielka Brytania pozostanie w unii celnej z UE i będzie uczestnikiem wspólnego rynku UE,
utrzymanie zasad przekraczania granicy UE-Wielka Brytania. Nadal będzie można podróżować do i z Wielkiej Brytanii na podstawie dowodu osobistego,
możliwość eksportu towarów do Wielkiej Brytanii na obecnych zasadach. Nie będzie potrzeby składania zgłoszeń celnych, posiadania dodatkowych dokumentów (np. świadectw pochodzenia) i niewymaganych dotychczas certyfikatów dla produktów. Wielka Brytania nadal będzie respektować wszystkie regulacje Unii Europejskiej w tym zakresie. W okresie przejściowym zachowana zostanie również ważność pozwoleń celnych wydanych przez władze Zjednoczonego Królestwa na podstawie przepisów unijnego kodeksu celnego,
obowiązywanie dotychczasowych przepisów w zakresie VAT i akcyzy, w tym limitów zwolnień dla podróżnych, funkcjonowania podatkowych systemów informatycznych itp.,
brak zmian w zakresie ew. obowiązków dot. uzyskania licencji, pozwoleń lub spełniania norm sanitarnych czy fitosanitarnych dla produktów rolno-spożywczych,
utrzymanie dotychczasowych zasad wykonywania transportu drogowego i lotniczego między UE a Wielką Brytanią,
dalsze wzajemne uznawanie kwalifikacji zawodowych dla przedstawicieli zawodów regulowanych,
utrzymanie jednolitego paszportu dla usług finansowych.

Warunki obowiązywania okresu przejściowego w polskim porządku prawnym zostały potwierdzone w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o okresie przejściowym, o którym mowa w Umowie o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Dz.U. 2019 poz. 1516).

Nowe relacje z Wielką Brytanią od 1 stycznia 2021 roku

Warunki współpracy gospodarczej po zakończeniu okresu przejściowego będą zależeć od treści przyszłej umowy o wolnym handlu. Jej negocjacje rozpoczną się w lutym br.

Wielka Brytania obecnie zapowiada, że nie przedłuży okresu przejściowego. Jednocześnie dotychczasowe stanowisko rządu brytyjskiego wskazuje, że preferowaną formą współpracy będzie umowa o wolnym handlu.

Na obecnym etapie nie da się przesądzić jak będą wyglądać relacje UE-Wielka Brytania od 1 stycznia 2021 r. Pewne jest, że nie będą one takie same jak dzisiaj i w handlu z Wielką Brytanią pojawią się dodatkowe obowiązki i ograniczenia. Ostateczny kształt przyszłych relacji może być znany na krótko przed końcem okresu przejściowego.

Co jeśli UE i Wielka Brytania nie uzgodnią przyszłych relacji przed końcem okresu przejściowego? Co w sytuacji braku terminowego uzgodnienia przyszłej umowy z Wielką Brytanią?

Nie można wykluczyć, że do końca 2020 r. przyszłe relacje między Unią Europejską i Zjednoczonym Królestwem nie zostaną uregulowane. Będzie to mieć konsekwencje podobne do „bezumownego brexitu”, czyli wyjścia Wielkiej Brytanii z UE bez umowy o wystąpieniu. Te konsekwencje to przede wszystkim oparcie relacji gospodarczych pomiędzy Unią Europejską a Wielką Brytanią na zasadach Światowej Organizacji Handlu. Ewentualne fiasko negocjacji przyszłej umowy oznacza więc, że od 1 stycznia 2021 roku, czyli wraz z końcem okresu przejściowego relacje gospodarcze pomiędzy UE a Wielką Brytanią będą regulować zasady Światowej Organizacji Handlu. Oznacza to m.in. wprowadzenie ceł i kontroli celnych (jak obecnie dla krajów spoza Unii Europejskiej), zmiany w zasadach rozliczania VAT, podatku akcyzowego, konieczność dostosowania przedsiębiorców i eksporterów do brytyjskich regulacji, ograniczenia dla firm transportowych itd. Te i wiele innych utrudnień mogą wyznaczyć nowe realia wymiany handlowej między UE i Wielką Brytanią już od 1 stycznia 2021 r. Obowiązywać będą stawki celne jak obecnie dla krajów trzecich, zmienią się zasady rozliczania VAT-u, nastąpi zmiana zasad poboru podatku akcyzowego. Te i wiele innych utrudnień w handlu stanowić będą nowe realia wymiany handlowej na linii UE-27 – UK. Mamy jednak nadzieję, iż do takiego scenariusza nie dojdzie, a wyjście Wielkiej Brytanii z UE będzie przebiegało w sposób uporządkowany oraz uczciwy pod kątem praw obywateli, rozliczania finansowego oraz przyszłych relacji handlowych.

Możliwe jest także wynegocjowanie umowy, która będzie dotyczyć tylko części obszarów wzajemnych relacji i pozostawienie pozostałych obszarów bez umowy.

Zachęcamy zatem przedsiębiorców do ciągłej aktywności w zakresie przygotowań do wszelkich możliwych wariantów przyszłych relacji z Wielką Brytanią – w tym do skutków zakończenia okresu przejściowego bez uzgodnienia przyszłych relacji, analogicznych do tych jakie miałyby miejsce w przypadku ryzyka bezumownego brexitu.

Przedsiębiorcom kooperującym z brytyjskimi partnerami zalecamy śledzenie rządowej strony www.brexit.gov.pl. Stanowi ona zarówno bazę wiedzy o zagrożeniach, jaki i zalecenia przygotowawcze na wypadek takiego scenariusza.

Pamiętaj, że:

Warunki współpracy gospodarczej od 1 stycznia 2021 r. zależeć będą od treści przyszłej Umowy o wolnym handlu pomiędzy Wielką Brytanią a UE. Negocjacje przyszłej umowy regulującej zasady we wzajemnych relacjach handlowych rozpoczną się w lutym. Na obecnym etapie nie da się jednak przesądzić, jak będą wyglądać relacje UE-Wielka Brytania od 1 stycznia 2021 roku. Pewnym jest, że nie będą one takie same jak dzisiaj i w handlu z Wielką Brytanią pojawią się dodatkowe obowiązki i ograniczenia. Kształt przyszłych relacji może być znany na krótko przed końcem okresu przejściowego. Należy jednak pamiętać, że nawet najbardziej ambitna umowa handlowa ma swoje ograniczenia i nie zastąpi w pełnym kształcie regulacji rynku wewnętrznego Unii Europejskiej.