Gdy leasingodawca w czasie umowy leasingu ogłosi upadłość... – opinia prawna (Opinia oparta na starym prawie upadłościowym)
Stan faktyczny
Zawarłem z firmą umowę leasingową na maszyny na okres 48 miesięcy, jak również podpisałem aneks do umowy gwarantujący po zakończeniu umowy (spłacie) wykup maszyn na zasadzie pierwokupu oraz weksel gwarancyjny. W dwa miesiące po rozpoczęciu spłat nastąpiła cesja wierzytelności na rzecz banku finansującego, do którego od początku wpłacałem raty. Po wpłaceniu 32 raty zostałem powiadomiony przez syndyka, że firma leasingowa została postawiona w stan upadłości i wszelkie wcześniej zawarte umowy tracą ważność i zostaję zobowiązany do spłaty pozostałych 15 rat na jego rzecz a po zakończeniu spłat do zwrotu maszyn. W tym samym czasie bank finansujący zawiadomił mnie, że żądania syndyka są bezprawne i zagroził mi, że w przypadku braku spłaty należnych rat zostanie uruchomiona procedura „weksla gwarancyjnego”. Po konsultacjach zarówno z bankiem jak i syndykiem, spłaty dokonywałem nadal z tą różnicą, że do banku odprowadzałem raty czyste, natomiast raty „VAT” odprowadzałem syndykowi. W kwietniu br. zakończyłem spłaty (48), syndyk nie chce oddać mi maszyn i co gorsza, zostałem zmuszony przez syndyka do podpisania nowej umowy dzierżawy maszyn, które spłaciłem i to z nawiązką. W miesiącu wrześniu br. syndyk wezwał mnie do spłaty „zaległych 15” rat leasingowych. Co zrobić, żeby to przerwać?
Opinia prawna
Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie następujących aktów prawnych:
- Rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 24 października 1934 roku Prawo upadłościowe (tekst jednolity: Dz. U. 1991 r., Nr 118, poz. 512 ze zmianami),
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami),
- Ustawa z dnia 28 lutego 2003 roku prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. 2003 r., Nr 60, poz. 535 ze zmianami).
Wprowadzenie
W przedstawionym stanie faktycznym mamy do czynienia z upadłością przedsiębiorstwa leasingodawcy. Mając na uwadze dane podane w przedmiotowej sprawie, a w szczególności fakt, iż ostatnia rata leasingowa spłacona została w kwietniu tego roku, a upadłość przedsiębiorstwa leasingowego nastąpiła na około 15 rat przed zakończeniem spłaty, należy uznać, że upadłość ta nastąpiła około stycznia 2003 roku. W okresie tym w zakresie przepisów dotyczących upadłości obowiązywało Rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 24 października 1934 roku Prawo upadłościowe (dalej: prawo upadłościowe).
W chwili obecnej obowiązuje natomiast ustawa z dnia 28 lutego 2003 roku prawo upadłościowe i naprawcze. Mając na uwadze nadal zgłaszane żądania syndyka masy upadłościowej przedsiębiorstwa leasingowego uznać należy, że proces upadłościowy przedsiębiorstwa leasingowego trwa nadal. Zgodnie z art. 536 obecnie obowiązującego prawa upadłościowego i naprawczego, w sprawach, w których upadłość ogłoszono przed dniem wejścia w życie tej ustawy, tj. przed 1 października 2003 roku (a należy założyć, że taka sytuacja występuje w analizowanym przypadku), stosuje się przepisy dotychczasowe, czyli Rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 24 października 1934 r. prawo upadłościowe.
Wpływ ogłoszenia upadłości na zobowiązania upadłego
Przepisy prawa upadłościowego regulują wpływ i skutki ogłoszenia upadłości na zobowiązania i prawa upadłego. Problem w tym, że przepisy prawa upadłościowego konstruowane były w okresie, w którym umowa leasingu nie była znana ustawodawcy. Również późniejsze nowelizacje prawa upadłościowego nie były wystarczające, aby uregulować wpływ upadłości leasingodawcy na umowę leasingową. W takiej sytuacji należy stosować ogólny przepis dotyczący zobowiązań wzajemnych upadłego. Umowa leasingu jest bowiem umową wzajemną, tj. umową, w której zobowiązania stron kształtują się w taki sposób, że świadczenie jednej ze stron ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej strony. W przypadku umowy leasingu, leasingodawca oddaje leasingobiorcy rzecz do używania, a leasingobiorca zobowiązuje się do uiszczania rat na rzecz leasingodawcy, które zawierają opłatę za korzystanie z rzeczy oraz wynagrodzenie dla leasingodawcy. Wobec powyższego należy uznać, że umowa leasingu jest umową wzajemną i mają do niej zastosowanie przepisy prawa upadłościowego dotyczące wpływu upadłości na zobowiązania i prawa upadłego.
Zgodnie z art. 39 § 1 prawa upadłościowego, jeżeli umowa wzajemna w czasie ogłoszenia upadłości nie była wykonana ani przez upadłego, ani przez stronę drugą albo była wykonana tylko w części, syndyk może bądź wykonać umowę i żądać od drugiej strony wykonania, bądź od umowy odstąpić. Uprawnienie syndyka do wyboru pomiędzy odstąpieniem a wykonaniem umowy wzajemnej istnieje tylko wówczas, gdy umowa nie została jeszcze wykonana.
