Nowelizacja ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

Współponoszenie kosztów zakwaterowania i wyżywienia

Nowa ustawa zakłada, że od 1 marca 2023 r. uchodźcy, których pobyt w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania przekroczył 120 dni, będą pokrywać 50 proc. kosztów pomocy. Będzie to jednak nie więcej niż 40 zł za osobę dziennie. Z kolei od 1 maja 2023 r. uchodźcy, których pobyt przekroczy 180 dni, będą pokrywać 75 proc. kosztów, ale nie więcej niż 60 zł dziennie na osobę.

Jednocześnie przewidziano szereg wyjątków od tej reguły. Chodzi o to, aby osoby, które nie mają możliwości na usamodzielnienie się, mogły nadal bezpłatnie korzystać z pomocy. W kosztach związanych z zamieszkaniem i wyżywieniem nie będą partycypować m.in. osoby niepełnosprawne, osoby w wieku emerytalnym, kobiety w ciąży, a także opiekujące się dziećmi do pierwszego roku życia, czy sprawujące opiekę nad minimum trójką dzieci. W szczególnych przypadkach wojewoda oraz inne organy przewidziane w ustawie będą mogły wyłączyć z ponoszenia kosztów osoby znajdujące się w trudnej sytuacji życiowej. 

W ramach nowych rozwiązań wprowadzono także zapis dotyczący uzależnienia możliwości korzystania ze zbiorowego zakwaterowania – w okresie dłuższym niż 120 dni od przybycia do Polski – od posiadania numeru PESEL.

Dookreślenie zasad wypłaty świadczeń rodzinnych dla uchodźców

Nowelizacja uszczelnia także przepisy dotyczące świadczeń, z jakich mogą korzystać uchodźcy z Ukrainy, tj. „500+”, „300+” czy Rodzinny Kapitał Opiekuńczy. 

W ustawie zapisano, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie otrzymywał dane z rejestru Straży Granicznej dotyczące daty każdorazowego wjazdu i wyjazdu z Polski obywatela Ukrainy. Dzięki temu rozwiązaniu ZUS będzie mógł wstrzymać wypłatę świadczeń wobec osób, które opuściły Polskę.

Kontynuowanie wsparcia finansowego dla samorządów

Ustawa zakłada również kontynuowanie wsparcia finansowego dla samorządów w zakresie dodatkowych zadań oświatowych związanych z edukacją dzieci z Ukrainy w naszym kraju. Chodzi m.in. o koszty związane z kształceniem, wychowaniem i opieką nad dziećmi, uczniami oraz zapewnieniem korzystania z wychowania przedszkolnego. Wsparcie finansowe będzie także dotyczyło publicznych szkół policealnych, szkół dla dorosłych oraz branżowych szkół II stopnia, w których kształcą się słuchacze z Ukrainy, przybyli do Polski w związku z wojną.

Ustawa wejdzie w życie w dniu następującym po ogłoszeniu z wyjątkiem części zapisów, które zaczną obowiązywać w innych terminach. Obowiązek partycypacji w kosztach pobytu dla obywateli Ukrainy, którzy przebywają w Polsce w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania, wejdzie w życie 1 marca 2023 r.

Co dokładnie przewiduje ustawa z dnia 13 stycznia 2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego kraju oraz niektórych innych ustaw?

Celem ustawy jest zmiana obowiązującej ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, a także zmiana szeregu innych ustaw (ustawa nowelizuje 20 innych ustaw). W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, że dotychczasowe stosowanie ustawy przyniosło doświadczenia wskazujące na potrzebę kolejnej nowelizacji ustawy polegającej na doprecyzowaniu niektórych jej przepisów, zmianie części przyjętych rozwiązań, a także uzupełnieniu jej o nowe regulacje.

W ustawie z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa:

1.      przewidziano brak możliwości korzystania z uprawnień wynikających z ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy przez osoby, które korzystają z ochrony czasowej na terenie innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego UE;

2.      zrezygnowano z zakreślania terminu na zarejestrowanie pobytu obywatela Ukrainy na terytorium RP, gdy wjazd nie został zarejestrowany przy przekraczaniu granicy; dotychczas ustawa przewidywała termin 90-dniowy. W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, że z uwagi na to, że dotychczasowe przepisy nie wskazywały skutków niedotrzymania powyższego terminu, utrzymywanie go jest niecelowe gdyż stanowi źródło wątpliwości organów gmin co do możliwości dokonania czynności rejestracji;

3.      określono 30-dniowy termin, licząc od dnia przybycia obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, na złożenie wniosku o nadanie numeru PESEL. Złożenie wniosku o nadanie numeru PESEL w ww. terminie będzie skutkowało uznaniem dalszego pobytu obywatela Ukrainy na terytorium RP za legalny;

4.      umożliwiono pozyskiwanie danych o dacie i miejscu przekroczenia granicy zewnętrznej w rozumieniu przepisów UE, niebędącej granicą RP, jeżeli wjazd na terytorium Polski nie nastąpił bezpośrednio z terytorium Ukrainy;

5.      usankcjonowano na poziomie ustawowym dokument elektroniczny, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy (dostępny w ramach publicznej aplikacji mobilnej diia.pl) jako dokument pobytowy, objęty zakresem definicji wynikającej z art. 2 pkt 16 lit. b rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/399 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie unijnego kodeksu zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen). Dokument ten na podstawie art. 39 ust. 1 lit. a ww. rozporządzenia 2016/399 został wraz z jego wzorem przekazany Komisji Europejskiej. W związku z tym przekazaniem stał się dokumentem pobytowym w rozumieniu tego rozporządzenia, co skutkuje m.in. tym, że uprawnia jego posiadacza, wraz z dokumentem podróży, do wielokrotnego przekraczania granicy zewnętrznej obszaru Schengen, jak również do wielokrotnego przekraczania granic wewnętrznych i do pobytu na terytoriach innych państw obszaru Schengen zgodnie z art. 21 ust. 1 Konwencji Wykonawczej z dnia 19 czerwca 1990 r. do Układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 r. między Rządami Państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach;

6.      dodano przepis stanowiący podstawę prawną dla ministra właściwego do spraw informatyzacji do unieważnienia dokumentu elektronicznego, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy oraz certyfikatu wydawanego z tym dokumentem, na skutek zdarzeń, które stanowią rezultat utraty przez obywatela Ukrainy uprawnienia pobytowego, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy, albo rezultat ustalenia, że cudzoziemiec, któremu nadano numer PESEL na podstawie art. 4 ustawy, znajduje się poza zakresem przepisów ustawy, bowiem jest obywatelem innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej albo na skutek odnotowania w rejestrze PESEL zgonu obywatela Ukrainy;

7.      zmieniono zasady udzielania pomocy świadczonej przez wojewodów, jednostki samorządu terytorialnego oraz inne podmioty publiczne w ramach tzw. zakwaterowania zbiorowego o regulacje wprowadzające partycypację obywateli Ukrainy w kosztach wyżywienia i zakwaterowania oraz określające maksymalny okres świadczenia pomocy. Ponadto ustawa przewiduje uzależnienie możliwości korzystania ze zbiorowego zakwaterowania, w okresie dłuższym niż 120 dni, a przed upływem 180 dni od dnia wjazdu na terytorium RP od posiadania numeru PESEL. Po upływie 120 dni od dnia pierwszego wjazdu obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatele Ukrainy będą mieli zapewnioną pomoc (zakwaterowanie i wyżywienie zbiorowe), w przypadku posiadania numeru PESEL oraz pokrycia z góry, 50% kosztów tej pomocy, nie więcej niż 40 zł za osobę dziennie. Po upływie 180 dni od dnia pierwszego wjazdu obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wymagana partycypacja w ww. kosztach będzie wzrastała, 75% kosztów udzielonej pomocy, nie więcej niż 60 zł za osobę dziennie. Ustawa przewiduje również katalog osób, do których nie będą miały zastosowania ww. zasady. Dotyczy to m.in. osób niepełnosprawnych, osób starszych (60 lat kobiety/65 lat mężczyźni),  kobiet w ciąży, osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej, uniemożliwiającej im udział w kosztach pomocy;

8.      wprowadzono szereg przepisów, mających na celu uszczelnienie procesu weryfikacji uprawnienia do świadczeń socjalnych wypłacanych obywatelom Ukrainy. Ustawa wprowadziła m.in. przepisy umożliwiające uzyskiwanie z rejestru Straży Granicznej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz przez organy właściwe i wojewodów realizujących świadczenia rodzinne na podstawie ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, daty/historii przekraczania granicy przez obywatela Ukrainy, tj. zarówno daty każdorazowego wjazdu, jak i wyjazdu z Polski. Ponadto wprowadzona została możliwość wstrzymywania wypłaty określonych świadczeń socjalnych w przypadku opuszczenia przez obywateli Ukrainy terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

9.      doprecyzowano przepisy dotyczące refundacji kosztów kształcenia. W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, że polskie uczelnie przyjmujące Polaków studiujących dotychczas na terytorium Ukrainy zgłaszały wątpliwości dotyczące braku doprecyzowania, za jaki okres osoby studiujące dotychczas w uczelni na terytorium Ukrainy mają przedkładać dokumenty będące podstawą określenia wysokości opłaty za usługi edukacyjne związane z kształceniem. Ustalenie jednolitego okresu pobrania poniesionej opłaty jest także niezbędne do określenia dla uczelni wysokości refundacji kosztów za kształcenie w Polsce od roku akademickiego 2022/2023. Zaproponowane wskazanie pierwszego semestru roku akademickiego 2021/2022 jako punktu odniesienia do określania wysokości opłaty za studia oraz poziomu odniesienia do refundacji przez ministra nadzorującego daje gwarancję, że wszystkie osoby studiujące na ukraińskiej uczelni przed rozpoczęciem konfliktu zbrojnego wniosły tą opłatę i będą w stanie przedłożyć w polskiej uczelni stosowne potwierdzenie. Ponadto uzupełnienia wymagał wykaz dokumentów przedkładanych do nadzorującego ministra we wniosku o refundację. Projektowana zmiana uzupełnia ten przepis oraz doprecyzowuje, jakie dokumenty musi przedłożyć uczelnia w konkretnym przypadku refundacji;

10.  wprowadzono zmiany w zakresie przepisów normujących gospodarkę finansową Funduszu Pomocy, katalog realizowanych zadań oraz obowiązki informacyjne beneficjentów środków Funduszu. Zgodnie z treścią dodanych regulacji jednostki sektora finansów publicznych zobowiązane są do przeznaczania odsetek od środków z Funduszu zgromadzonych na wydzielonych rachunku na realizację przypisanych Funduszowi zadań. Niewykorzystane środki będą podlegać zwrotowi na rachunek, z którego je otrzymano, z wyjątkiem niewykorzystanych odsetek od środków z Funduszu zgromadzonych na wydzielonym rachunku jednostki samorządu terytorialnego, które mają być przekazywane na rachunek właściwego wojewody. Z powyższymi regulacjami koresponduje przepis określający nowe źródło przychodów Funduszu, którym mają być odsetki od środków Funduszu pozostające na wydzielonych rachunkach bankowych, których obowiązek utworzenia wynika z obowiązujących przepisów lub umów, będących w dyspozycji kierownika jednostki organizacyjnej realizującej zadania finansowane ze środków Funduszu.

Kolejna grupa zmian wprowadzonych do regulacji dot. Funduszu Pomocy polega na rozszerzeniu katalogu zadań, na które mogą być przeznaczane środki Funduszu. W myśl dodanych regulacji ze środków tych będzie można realizować trzy nowe kategorie zadań, tj.:

W przypadku wskazanych wyżej zadań, środki Funduszu będą mogły być przeznaczone na zwrot wydatków lub kosztów poniesionych na ich realizację od dnia 24 lutego 2022 r. Ustawa statuuje także podstawę prawną do finansowania ze środków Funduszu zadań z zakresu zarządzania, w tym zabezpieczenia obiektów historycznych lub zabytkowych oraz digitalizacji obiektów materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego w Ukrainie. Przekazanie środków na powyższe cele ma następować na podstawie umowy zawartej między ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego a Fundacją Solidarności Międzynarodowej. Przekazane środki finansowe nie będą stanowić przychodu tej Fundacji. Środki na powyższe cele, niewykorzystane do dnia 30 listopada 2023 r., będą podlegać zwrotowi do Funduszu do dnia 31 grudnia 2023 r.;

11.  zapewniono wojewodom szerszy dostęp do danych z ewidencji małoletnich również w innych celach niż tylko kontrola wykonywania zadań przez powiatowe centra pomocy rodzinie. W uzasadnieniu do ustawy wskazano, że w praktyce wojewodowie mogą wykonywać szereg innych działań w stosunku do dzieci wpisanych do ewidencji małoletnich, takich jak np. organizacja transportu tych dzieci, czy też kontrola wykonywania zadań przez inne podmioty niż powiatowe centra pomocy rodzinie i z tego względu zasadne jest umożliwienie dostępu wojewodom do ewidencji małoletnich w celu wykonywania wszelkich ustawowych zadań; 

12.  umożliwiono obywatelom Ukrainy uzyskanie decyzji uznających nabyte przez nich w Ukrainie kwalifikacje do wykonywania górniczych zawodów regulowanych;

13.  uchylono wyłączenie obowiązku stosowania ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych, w zakresie zamówień publicznych niezbędnych do zapewnienia pomocy żywnościowej przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa na potrzeby Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa 2014–2020, realizowanego w ramach Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym;

14.  przewidziano likwidację instytucji zezwolenia na pobyt czasowy wydawanego obywatelom Ukrainy w trybie uproszczonym;

15.  zwiększono także w 2023 r. środki finansowe w celu wsparcia zadań oświatowych związanych z kształceniem, wychowaniem i opieką nad dziećmi i uczniami będącymi obywatelami Ukrainy, których pobyt jest uznawany za legalny. W dotychczasowym brzmieniu ustawa statuowała podstawę prawną do zwiększenia w roku 2022 części budżetowych, których dysponentami są ministrowie uprawnieni do zakładania i prowadzenia placówek oświatowych o dodatkowe środki finansowe w celu wsparcia tych zadań, w szkołach prowadzonych przez tych ministrów. W wyniku wprowadzonej zmiany zwiększenie to będzie mogło nastąpić również w roku 2023. Ustawa stwarza ponadto podstawy prawne do przekazania w roku 2023 jednostkom samorządu terytorialnego dodatkowych środków na realizację zadań oświatowych związanych z kształceniem, wychowaniem i opieką nad dziećmi i uczniami będącymi obywatelami Ukrainy. Wsparcie będzie mogło nastąpić poprzez zwiększenie rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej o środki pochodzące z budżetu państwa, bądź poprzez przekazanie środków z Funduszu Pomocy. Przy podziale wskazanych wyżej dodatkowych środków nie będą uwzględniani obywatele Ukrainy kształcący się w niepublicznych szkołach podstawowych dla dorosłych, niepublicznych liceach ogólnokształcących dla dorosłych, niepublicznych branżowych szkołach II stopnia lub niepublicznych szkołach policealnych. Jednocześnie ustawa stanowi, że prowadzone przez osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz osoby fizyczne, niepubliczne szkoły podstawowe dla dorosłych, niepubliczne licea ogólnokształcące dla dorosłych, niepubliczne branżowe szkoły II stopnia oraz niepubliczne szkoły policealne nie otrzymają dotacji określonych w ustawie o finansowaniu zadań oświatowych na uczniów będących obywatelami Ukrainy. Jednostki samorządu terytorialnego, w terminie do dnia 30 września 2023 r., będą zobowiązane zwrócić środki z Funduszu niewykorzystane do dnia 31 sierpnia 2023 r., na rachunek tej jednostki. Jednostki samorządu terytorialnego zostały również uprawnione do otrzymania w roku 2023 środków z Funduszu Pomocy na zakup podręczników, materiałów edukacyjnych i materiałów ćwiczeniowych dla uczniów publicznych i niepublicznych szkół podstawowych dla dzieci i młodzieży oraz szkół artystycznych realizujących kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej, będących obywatelami Ukrainy. Wnioski w tym zakresie mają być składane do wojewodów;

16.  dodano przepisy umożliwiające dyrektorowi przedszkola, szkoły lub placówki albo osobie kierującej inną formą wychowania przedszkolnego skreślenie z listy uczniów dziecka albo ucznia, będących obywatelami Ukrainy, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy, jeżeli spełnione będą łącznie dwa warunki:

Ponadto ustawa z dnia 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw, dokonuje zmian w szeregu innych ustaw. Główne zmiany dotyczą: 

1.      w ustawie z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji oraz ustawie z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej umożliwienia wykorzystania funduszy pochodzących z Unii Europejskiej (od Agencji Unii Europejskiej do spraw Współpracy Organów Ścigania (Europol) oraz Europejskiego Urzędu do spraw Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) a także Komisji Europejskiej w ramach finansowanych projektów) na finansowanie czynności operacyjno-rozpoznawczych podejmowanych przez Policję i Straż Graniczną;

2.      w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz w ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, wydłużenia okresu, w którym będzie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów koszty wytworzenia lub cenę nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn przekazanych określonym podmiotom na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy. W myśl dodanego przepisu epizodycznego możliwość ta będzie dotyczyć darowizn przekazanych w okresie od dnia 1 stycznia 2023 r. do dnia 31 grudnia 2023 r. Podobnie jak w roku ubiegłym kosztem uzyskania przychodów w 2023 r. będą także koszty poniesione z tytułu nieodpłatnego świadczenia, którego celem jest przeciwdziałanie skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy, realizowanego w okresie od dnia 1 stycznia 2023 r. do dnia 31 grudnia 2023 r. na rzecz określonych w ustawie podmiotów. Kolejne zmiany również mają charakter epizodyczny i polegają na:

Ustawa stanowi także, że do dochodu z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy o CIT nie zalicza się wydatków odpowiadających wysokości poniesionych kosztów wytworzenia lub cenie nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn na przeciwdziałanie skutkom działań wojennych w Ukrainie, jak również kosztów poniesionych z tytułu nieodpłatnego świadczenia, którego celem jest przeciwdziałanie skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy, realizowanego w okresie od dnia 1 stycznia 2023 r. do dnia 31 grudnia 2023 r. Wskazane powyżej przepisy wejdą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, z mocą od dnia 1 stycznia 2023 r.

3.      w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej doprecyzowania, że zaświadczenie o korzystaniu przez cudzoziemca z ochrony czasowej uprawnia jego posiadacza, wraz z dokumentem podróży, do wielokrotnego przekraczania granicy bez konieczności uzyskania wizy, a także wprowadza podstawę prawną do wydania takiego zaświadczenia dla dziecka cudzoziemca urodzonego na terytorium RP w okresie obowiązywania ochrony czasowej;

4.      w ustawie z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, upraszczają procedurę udostępniania danych z krajowego zbioru rejestrów, ewidencji i wykazu w sprawach cudzoziemców za pomocą urządzeń telekomunikacyjnych podmiotom uprawnionym do ich uzyskania (np. organom administracji publicznej, państwowym jednostkom organizacyjnym, sądom);

5.      w ustawie z dnia 8 grudnia 2006 r. o finansowym wsparciu niektórych przedsięwzięć mieszkaniowych, wymogów do skorzystania z bezzwrotnej pomocy finansowej. Dotychczas, jako jedne z wymogów uzyskania pomocy finansowej wskazane było, że nieruchomości muszą być własnością organizacji pożytku publicznego, samorządu lub skarbu państwa. W zmianach do ustawy dopuszczone zostało dofinasowanie również nieruchomości będących własnością organizacji pozarządowych, oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, prowadzących działalność w zakresie pomocy społecznej;

6.      w ustawie z dnia 20 lipca 2017 r. o Krajowym Zasobie Nieruchomości, wprowadzenia możliwości współpracy KZN z organizacją pozarządową lub podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, w celu tworzenia wspólnych przedsięwzięć, w szczególności o charakterze społecznym lub z zakresu ochrony środowiska naturalnego, społecznej odpowiedzialności biznesu i ładu korporacyjnego;

7.      w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej poszerzenia katalogu podmiotów uprawnionych do prowadzenia rodzinnych domów pomocy i mieszkań chronionych o organizacje pozarządowe nie posiadające statusu organizacji pożytku publicznego; 

8.      w ustawie z dnia 23 marca 2022 r. o szczególnych regulacjach w zakresie transportu i gospodarki morskiej w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy, uznania, że pomoc finansowana ze środków Funduszu Pomocy udzielana przewoźnikom kolejowym w związku z uruchomieniem dodatkowego transportu kolejowego dla obywateli Ukrainy, nie stanowi pomocy publicznej wymagającej notyfikacji Komisji Europejskiej;

9.      w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowej, umożliwienia pozyskania z bazy danych SIO przez dedykowaną funkcjonalność systemu teleinformatycznego, dyrektorom publicznych szkół podstawowych, w związku z kontrolą spełniania obowiązku szkolnego przez uczniów zamieszkałych w obwodach tych szkół, informacji o spełnieniu obowiązku szkolnego; gminom, w związku z kontrolą spełniania obowiązku nauki przez młodzież zamieszkałą na jej terenie, informacji o spełnieniu obowiązku nauki. Zmiana dotyczy wszystkich uczniów w polskim systemie oświaty, w tym także uczniów z Ukrainy przybyłych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej od dnia 24 lutego 2022 r.. Data wejścia w życie zmian w ustawie o systemie informacji oświatowej została określona na dzień 1 września 2023 r., co jest związane z możliwością uruchomienia technicznej funkcjonalności w SIO umożliwiającej dyrektorom szkół sprawdzenie spełniania obowiązku szkolnego;

10.  w ustawie z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej, umożliwienia pielęgniarkom i położnym uzupełnienia kształcenia zawodowego do poziomu kształcenia, zgodnego z wymaganiami unijnymi. Po ukończeniu tego kształcenia pielęgniarki i położne będą mogły wykonywać swój zawód bez określenia czasu, miejsca i zakresu czynności. Obecnie pielęgniarki i położne mogą wykonywać zawód w Rzeczypospolitej Polskiej wyłącznie w zakresie i na warunkach określonych w decyzji wydanej przez Ministra Zdrowia. Warunkiem przystąpienia do uzupełnienia ww. kształcenia jest posiadanie przez pielęgniarkę lub położną zgody ministra właściwego do spraw zdrowia, o której mowa w art. 35a ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej oraz zatrudnienie w zawodzie pielęgniarki lub położnej w Rzeczypospolitej Polskiej. Przedmiotowa regulacja przyczyni się do zwiększenia liczby aktywnych zawodowo pielęgniarek i położnych w polskim systemie ochrony zdrowia oraz zapewnienia ciągłości udzielania świadczeń zdrowotnych;

11.  w ustawie z dnia 29 października 2021 r. o budowie zabezpieczenia granicy państwowej, budowy urządzeń służących zabezpieczeniu odcinka granicy państwowej Rzeczypospolitej Polskiej z Federacją Rosyjską (Obwodem Kaliningradzkim). W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, że zabezpieczenie ww. odcinka granicy państwowej jest planowane w formie systemów elektronicznych i telekomunikacyjnych (ochrona perymetryczna granicy państwowej). W związku z powyższym uwzględniono w składzie Zespołu do spraw przygotowania i realizacji zabezpieczenia granicy państwowej dodatkowych członków – organów administracji rządowej właściwych miejscowo dla odcinka granicy państwowej Rzeczypospolitej Polskiej z Federacją Rosyjską. Skład Zespołu uzupełniono o Wojewodę Warmińsko-Mazurskiego (albo upoważnionego przez niego zastępcę), Komendanta Warmińsko-Mazurskiego Oddziału Straży Granicznej (albo jego zastępcę) oraz Komendanta Morskiego Oddziału Straży Granicznej (albo jego zastępcę);

12.  w ustawie z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego, wprowadzenia rozwiązania, że w sytuacji, w której nie ma możliwości pokrycia kosztów związanych z wykonywaniem zarządu przez osobę lub podmiot, wobec których ustanawiany jest zarząd, koszty te ponosi Skarb Państwa i są one finansowane ze środków budżetu państwa w części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw gospodarki; wprowadzono możliwość przejęcia własności środków finansowych, funduszy lub zasobów gospodarczych podmiotów wpisanych na listę sankcyjną, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony ważnego interesu publicznego, ochrony interesu ekonomicznego państwa lub ze względu na zapewnienie bezpieczeństwa państwa, także przez inne podmioty niż Skarb Państwa (wyrażenie zgody na przejęcie własności przez taki podmiot następuje w formie pisemnej); określono, że w przypadku przejęcia własności na rzecz Skarbu Państwa odszkodowanie wynikające z przejęcia własności akcji lub udziałów, może być finansowane ze środków Funduszu Inwestycji Kapitałowych; określono, że zbycie środków finansowych, funduszy lub zasobów gospodarczych objętych zarządem lub przejecie ich własności, ma skutki sprzedaży egzekucyjnej, natomiast nabywca, Skarb Państwa lub inny podmiot, na rzecz którego następuje przejecie własności, nie odpowiada osobiście ani rzeczowo za zobowiązania osoby lub podmiotu, wobec których zarząd został ustanowiony lub wobec których orzeczono o przejęciu własności; zmieniono organ uprawniony do nakładania kar pieniężnych za wprowadzanie na terytorium RP węgla z Federacji Rosyjskiej i Białorusi z Szefa Krajowej Administracji Skarbowej na naczelnika urzędu celno-skarbowego oraz uchylono przepisy umożliwiające wystąpienie z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy w przypadku nałożenia powyższych kar. 

W przepisach przejściowych i dostosowujących ustawy przewidziano m.in. regulację, zgodnie z którą w roku 2023 do dotacji udzielanej na podstawie art. 25 ust. 1 i 2 oraz art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (dla niesamorządowych szkół publicznych i niepublicznych) nie stosuje się przepisu art. 43 ust. 5 (wyrównywanie – zwiększanie kwoty dotacji) tej ustawy w odniesieniu do ucznia, który spełnia obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poza szkołą zgodnie z art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe. 

Wejście w życie

Ustawa wejdzie w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia z wyjątkiem:

1)      art. 1:

a)      pkt 3 lit. b tiret pierwsze, który wchodzi w życie w terminie określonym w komunikacie ministra właściwego do spraw informatyzacji, o którym mowa w art. 34,

b)      pkt 6 w zakresie dodawanego art. 10 ust. 8, który wchodzi w życie w terminie określonym w komunikacie ministra właściwego do spraw informatyzacji, o którym mowa w art. 35,

c)      pkt 8:

– lit. a oraz lit. b w zakresie dodawanych ust. 17a oraz 17c–17f, które wchodzą w życie z dniem 1 marca 2023 r.,

– lit. b w zakresie dodawanego ust. 17b, który wchodzi w życie z dniem 1 maja 2023 r.,

d)     pkt 9 lit. c i d, które wchodzą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, z mocą od dnia 24 lutego 2022 r.,

e)      pkt 9 lit. e, pkt 10, pkt 21 lit. a–c i f, pkt 31 lit. a i c oraz pkt 32, które wchodzą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, z mocą od dnia 1 stycznia 2023 r.,

f)       pkt 21 lit. g i h, które wchodzą w życie z dniem 1 kwietnia 2023 r.;

2)      art. 4, art. 5, art. 7 oraz art. 20 pkt 4, które wchodzą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, z mocą od dnia 1 stycznia 2023 r.;

3)      art. 11, który wchodzi w życie z dniem 1 września 2023 r.;

4)      art. 13, który wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia;

5)      art. 17, który wchodzi w życie z dniem 24 sierpnia 2023 r.