14.10.2013
Zespół
e-prawnik.pl
Czemu służą ogólne zasady postępowania podatkowego?
Chociaż podatnikom czasem może się nie bezpodstawnie wydawać, iż ogólne zasady postępowania podatkowego są jedynie retorycznym ozdobnikiem Ordynacji podatkowej, w istocie stanowią one solidny fundament całego postępowania podatkowego. Są one istotną częścią systemu i normami o szerokim zakresie, które nakładają na organy podatkowe całkiem konkretne obowiązki. Nawet jeżeli zasady te bywają nader często ignorowane przez organy podatkowe, nie oznacza bynajmniej, że nie obowiązują. Organy podatkowe muszą przestrzegać wszystkich tych zasad we wszelkich swych działaniach, a ich łamanie stanowi naruszenie prawa, które może uzasadniać odwołanie lub skargę sądu administracyjnego. Jednak na etapie kontroli rozstrzygnięć organów I instancji - w odwołaniu trzeba podać konkretne naruszone przepisy procesowe, a nie tylko zasadę postępowania podatkowego, na którą się powołujemy.
Zasady postępowania podatkowego są to najważniejsze normy postępowania, które ściśle wiążą organy podatkowe i określają sposób ich działania. Zasady postępowania podatkowego są przede wszystkim skierowane do organów podatkowych - to one bowiem są związane tymi normami. Omawiane zasady proceduralne oddziaływują na sposób prowadzenia poszczególnych postępowań podatkowych, ale również na organizację administracji podatkowej (np. ilość etatów). Odgrywają one także pewną rolę przy wykładni przepisów podatkowych (np. przy wykładni systemowej).
Poszczególne zasady są uszczegóławiane w przepisach Ordynacji podatkowej. Choć przyjmuje się, że zasady te mają równą rangę, to jednak pewna nieformalna hierarchia obowiązuje i kolejne zasady uszczegóławiają poprzednie.
Zasada praworządności
Jest to zasada konstytucyjna (art. 7), w Ordynacji jedynie powtórzona i uszczegółowiona. Została wyrażona w art. 120 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym "organy podatkowe działają na podstawie przepisów prawa". Organy podatkowe nigdy nie działają w próżni prawnej (zasada związania organu prawem). Mogą działać tylko i wyłącznie na podstawie przepisów prawa i na ogół nie mają wcale wielkiej swobody w ich stosowaniu. Dla przeciętnego obywatela co nie jest zakazane - jest dozwolone. W całej administracji panuje odwrotna zasada - co nie jest dozwolone - jest zakazane. Jeżeli działanie organu nie jest oparte na podstawie prawnej, mamy do czynienia z rażącym naruszeniem prawa.
Organ może zatem wydać decyzję tylko, gdy wynika to z przepisów prawnych. Musi być do tego upoważniony przez przepisy prawa materialnego i proceduralnego. Tylko ustawa może być przy tym odrębną podstawą prawną dla wydania decyzji podatkowej. Wojewódzki Sąd Administracyjny może uchylić decyzję, która jest zgodna z rozporządzeniem wykonawczym, ale niezgodna z ustawą. WSA może przy tym w uzasadnieniu takiego orzeczenia o uchyleniu decyzji podać ocenę prawną, która jest wiążąca dla organu. Wówczas - według stanowiska doktryny - następuje ograniczenie zasady praworządności, ponieważ organ podatkowy może wydać nową decyzję na podstawie ustawy, choćby niezgodną z rozporządzeniem. W przypadku jednak gdy takiej oceny prawnej w wyroku nie było, organ ma dalej stosować rozporządzenie niezgodne z ustawą.
Wśród gwarancji tej zasady, jakie zostały przewidziane w Ordynacji podatkowej, moża wymienić:
-
tryb nadzwyczajny, jakim jest stwierdzenie nieważności decyzji ostatecznej przewidziane w art. 247 § 1, zwłaszcza ze względu na przesłanki wymienione w pkt 2 i 3, a więc, gdy decyzja została wydana bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa;
-
art. 210 o.p. określający elementy decyzji podatkowej, a w tym: podstawa prawna - gdyby jej nie było, to decyzja nadawałaby się do uchylenia.
W przypadku, gdy organ musi wybierać między celowością a praworządnością swego działania, winien przyznać pierwszeństwo tej drugiej, najważniejszej zasadzie, która dotyczy zarówno prawa matereialnego, jak i przepisów procesowych.
Warto przy tym zwrócić uwagę, iż do egzekucji należności podatkowych nie ma zastosowania art. 120 o.p., lecz art. 6 k.p.a." (zgodnie z art. 18 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji).
Potrzebujesz porady prawnej?
Zmiany w Ordynacji podatkowej na 2007 rok
Duża nowelizacja Ordynacji podatkowej wejdzie w życie 1 stycznia 2007 r., oprócz zmian zasad wydawania wiążących interpretacji prawa podatkowego - które zaczną obowiązywać z dniem 1 lipca 2007 roku. Poniżej wskażemy ważniejsze z wprowadzanych zmian. Jakie będą nowe zasady wydawania pisemnych (...)
Znajomość praw i obowiązków podatnika ułatwia wywiązywanie się ze zobowiązań podatkowych oraz dostarcza informacji, czego podatnik może oczekiwać i domagać się ze strony organu podatkowego. Poniżej znajduje się opis podstawowych praw i obowiązków podatnika. Podstawowe prawa (...)
Opodatkowanie akcyzą płynu do papierosów elektronicznych i wyrobów nowatorskich
Przeczytaj ważne informacje na temat prawidłowego prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie płynu do papierosów elektronicznych i wyrobów nowatorskich. Opodatkowanie akcyzą Podstawowym aktem prawnym dotyczącym podatku akcyzowego w Polsce jest ustawa o podatku akcyzowym, która (...)
Rządowy projekt zmiany ustawy o kontroli skarbowej oraz Ordynacji podatkowej
Czego i kogo przede wszystkim dotyczy projekt ustawy? Na bazie doświadczeń wynikających ze stosowania ustawy o kontroli skarbowej oraz ustawy – Ordynacja podatkowa powstał rządowy projekt zmian tych regulacji, które w obecnie obowiązującym kształcie utrudniają realizację zadań kontroli (...)
Jakimi zasadami winna się kierować administracja publiczna?
Zasady ogólne postępowania administracyjnego legislacyjnie wyodrębniono w pracach nad projektem k.p.a. i znalazły się one już w tekście pierwotnym kodeksu wraz z przepisami o zakresie jego mocy obowiązującej, a przy nowelizacji w 1980 r. zamieszczono je w osobnym rozdziale (art. 6-16). (...)
Koszty postępowania egzekucyjnego w administracji - opinia prawna
Stan faktyczny Urząd Skarbowy w dniu 29.06.2001 r. wydał decyzję określającą zaległość podatkową, ustaloną w wyniku uprzednio przeprowadzonej kontroli podatkowej, w podatku dochodowym od osób prawnych za 1996 r. Podatnik w dniu 19.07.2001 r. złożył w Urzędzie Skarbowym wniosek o wstrzymanie (...)
NSA o przedawnieniu zobowiązań podatkowych
Dla skuteczności zrealizowania obowiązku wynikającego z art. 70c ustawy Ordynacji podatkowej zawiadomienie, o którym mowa w tym przepisie (tj. o nierozpoczęciu lub zawieszeniu biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego), należy doręczyć pełnomocnikowi, który został ustanowiony (...)
Termin na wybór formy opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej
1 stycznia 2019 r. nastąpiły zmiany istotne dla podatników podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT), dotyczące m.in. wyboru formy opodatkowania. Minister Finansów wydał w tym zakresie objaśnienie podatkowe. Zmiany obowiązujące od 1 stycznia 2019 r. 1 stycznia 2019 r. zmienił (...)
Sposoby powstawania zobowiązań podatkowych
Ogólnie mówiąc, zobowiązanie podatkowe podatnika może powstać albo z mocy prawa, albo przez doręczenie decyzji organu podatkowego. Czym są w ogóle zobowiązania podatkowe? Jakie są sposoby powstawania zobowiązań podatkowych? Zobowiązania podatkowe - co to takiego? Zgodnie (...)
W podatku od spadku i darowizn dla ustalenia obowiązującego stanu prawnego w pierwszej kolejności należy ustalić, kiedy nastąpiło nabycie (tj. śmierć osoby, po której nabywamy określone rzeczy). Poniższe wyjaśnienia odnoszą się do nabycia tytułem dziedziczenia, zapisu zwykłego, (...)
Kiedy powstaje obowiązek podatkowy u podatnika VAT stosującego metodę kasową?
Kiedy powstaje obowiązek podatkowy na zasadach ogólnych? Istota metody kasowej sprowadza się do szczególnego momentu określenia obowiązku podatkowego. Obowiązek ten w metodzie kasowej (poza pewnymi wyjątkami) powstaje w inny sposób niż dla pozostałych podatników. Co (...)
Rozliczenie z urzędem skarbowym – złożenie deklaracji PIT i zapłata podatk - to podstawowe obowiązki podatkowe przedsiębiorcy. Jaką deklarację PIT wybrać, jak przygotować i podpisać deklaracje podatkowe: PIT, CIT, VAT. Deklaracje papierowe czy elektroniczne Kiedy można złożyć deklarację (...)
Rekrutując do przedszkoli łamią przepisy o ochronie danych osobowych?
Obecnie zasady i sposób rekrutacji do szkół, przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych wyznaczają przepisy ustawy o systemie oświaty. Wielu rodziców ma jednak wątpliwości, czy zbierane przez rekrutujących szczegółowe informacje, które przekładają się później na (...)
Opodatkowanie przychodów z tzw. najmu prywatnego
1 stycznia 2019 r. nastąpiły zmiany istotne dla podatników podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT), dotyczące m.in. opodatkowania przychodów z tzw. najmu prywatnego przez jednego z małżonków. Minister Finansów wydał w tym zakresie objaśnienie podatkowe. Zmiany (...)
Informowanie o schematach podatkowych
Raportowanie schematów podatkowych (MDR) Celem przepisów MDR jest dostarczenie administracji skarbowej informacji, która będzie wykorzystywana przez organy podatkowe do poprawy jakości systemu podatkowego. Dostarczane informacje umożliwią również szybką reakcję (...)
Jak powstają zobowiązania podatkowe?
Czym jest "zobowiązanie podatkowe"? Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach (...)
Wznowienie postępowania podatkowego
Jakie przesłanki uzasadniają wznowienie postępowania? Analogicznie jak przy zagadnieniu stwierdzenia nieważności, dopuszczalność tej nadzwyczajnej procedury obwarowana jest warunkami określonymi w przepisach. W tym jednak przypadku najistotniejsze są wady, które dotykają nie tyle (...)
Jak dokonać korekty podatku naliczonego?
Ogólne zasady dokonywania korekty podatku naliczonego Ustawa o podatku VAT określa terminy, w których podatnik ma prawo do odliczenia podatku z otrzymanych faktur i innych dokumentów. Prawo do tego odliczenia powstaje (art. 86 ust. 10 ustawy o VAT): w (...)
Nowe zasady ogólne w postępowaniu administracyjnym
Nowe zasady ogólne postępowania administracyjnego Zasady ogólne Kodeksu postępowania administracyjnego (np. zasada praworządności, zasada dążenia do ustalenia prawdy obiektywnej czy zasada szybkości postępowania) to najważniejsze dyrektywy dla organów administracji (...)
Na czym polega korekta deklaracji? Skorygowanie deklaracji następuje przez złożenie korygującej deklaracji wraz z dołączonym pisemnym uzasadnieniem przyczyn korekty. Takie uprawnienie wynika z przepisów Ordynacji podatkowej. Dotyczy ono również zeznania rocznego w podatku (...)
