Przestępstwo nieopłacania składek ZUS - opinia prawna

Stan faktyczny

Jestem drobnym przedsiębiorcą w branży budowlanej. Od 1999 r. mam problemy związane z niepłaceniem za roboty wykonane przez inwestorów. W związku z tym nie opłacałem składek ZUS. Przekazywałem do zajęcia ZUS-owi faktury jednak odpisywali, że nie przyjmują do realizacji. Obecnie zgłosili to na Policji i mam sprawę karną. Posiadam też dokumenty na moje wierzytelności. ZUS ściągnął sobie także z mojego rachunki większą część zaległości, a pomimo tego nie wycofuje sprawy. Człowiek z ZUS, który odmówił przyjęcia do zajęcia faktur zgłosił sprawę na policji.

Opinia prawna

Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 1998 r., Nr 137, poz. 887 ze zmianami).

Porady prawne

Niniejsza porada prawna stanowi analizę sytuacji pod kątem odpowiedzi na pytanie czy prawidłowo została zastosowana procedura a w szczególności czy w sytuacji wyegzekwowania części zaległości postępowanie karne może być nadal prowadzone.

Jak wynika z opisu stanu faktycznego jest Pan płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne bądź to wyłącznie własnych, bądź również składek na ubezpieczenie społeczne zatrudnionych przez siebie pracowników. Zgodnie z art. 4 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który to przepis zawiera definicję płatnika, płatnikami składek są m.in.:

  1. pracodawca - w stosunku do pracowników i poborowych odbywających służbę zastępczą oraz jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna pozostająca z inną osobą fizyczną w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie tej osoby ubezpieczeniami społecznymi, w tym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym albo pobierania zasiłku macierzyńskiego, z wyłączeniem osób, którym zasiłek macierzyński wypłaca Zakład,

  2. ubezpieczony zobowiązany do opłacenia składek na własne ubezpieczenia społeczne.

Na płatnika składek ustawa nakłada określone obowiązki, uchybienie którym pociąga za sobą przewidziane w niej konsekwencje (o tym niżej). Płatnik składek obowiązany jest obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy w określonych w ustawie terminach. Płatnik winien więc opłacić składki za dany miesiąc (a niezależnie od tego przesłać deklarację rozliczeniową oraz imienny raport miesięczny), nie później niż:

  1. do 10 dnia następnego miesiąca - dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie,

  2. do 5 dnia następnego miesiąca - dla jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych w rozumieniu ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych,

  3. do 15 dnia następnego miesiąca - dla pozostałych płatników.  (art. 47 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych)

Niedopełnienie obowiązku opłacania składek w terminie wskazanym w ustawie jest wykroczeniem zagrożonym karą grzywny w wysokości do 5000 zł. Katalog wykroczeń przewidziany w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych zawiera jej art. 98 ust. 1. Zgodnie z art. 98. 1 ustawy kto, jako płatnik składek albo osoba obowiązana do działania w imieniu płatnika: 

  1. nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w przewidzianym przepisami terminie,

  2. nie zgłasza wymaganych ustawą danych lub zgłasza nieprawdziwe dane albo udziela w tych sprawach nieprawdziwych wyjaśnień lub odmawia ich udzielenia,

  3. udaremnia lub utrudnia przeprowadzenie kontroli,

  4. nie dopełnia obowiązku wypłacania świadczeń z ubezpieczeń społecznych i zasiłków finansowanych z budżetu państwa albo wypłaca je nienależnie,

  5. nie prowadzi dokumentacji związanej z obliczaniem składek oraz z wypłatą świadczeń z ubezpieczeń społecznych,

  6. nie dopełnia obowiązku przesyłania deklaracji rozliczeniowych oraz imiennych raportów miesięcznych w przewidzianym terminie,

  7. nie stwierdza nieprawidłowości w imiennym raporcie miesięcznym w terminie określonym w art. 41 ust. 7,

  8. nie dopełnia obowiązku przekazywania dokumentów związanych z ubezpieczeniami społecznymi i ubezpieczeniem zdrowotnym w formie określonej w art. 47a ust. 1 i 2 podlega karze grzywny do 5 000 złotych. 

Jak z powyższego wynika wykroczeniem jest „nie dokonanie wpłaty składek w terminie”. Jeśli więc płatnik uchybił terminowi przewidzianemu w ustawie i nie dokonał opłacenia składek w ogóle lub dokonał opłacenia składek po upływie ustawowego terminu to popełnia wykroczenie opisane w zacytowanym przepisie. Okoliczność, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyegzekwował od Pana część zaległych składek nie oznacza, że nie ma podstaw do skierowania do Sądu wniosku o ukaranie za przedmiotowe wykroczenie. Faktem jest bowiem, że dyspozycja przepisu zostały spełniona, to jest nie dokonał Pan wpłaty składek w terminie.

Za dokonanie opłacenia składek nie można uznać przedłożenia do rozliczenia faktur VAT wystawionych przez Pana inwestorowi, na którą to okoliczność zwraca Pan uwagę. Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie przewidują takiej możliwości regulowania swoich zobowiązań jako płatnika składek. Płatnik składek zobowiązany jest bowiem opłacać należności z tytułu składek w formie bezgotówkowej w drodze obciążenia własnego rachunku bankowego. 

Niezależnie od powyższego nie opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne może być zakwalifikowane jako przestępstwo określone w art. 218 § 1 kodeksu karnego zgodnie, z którym kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Tu jednak konieczne jest spełnienie przesłanki uporczywości naruszania praw pracownika wynikających z ubezpieczeń społecznych, co można interpretować jako wielokrotne uchybienie obowiązkowi opłacania składek.

Mają na względzie powyższe okoliczności wskazać należy, że działanie pracownika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, który powiadomił Policję o fakcie nie opłacania przez Pana składek na ubezpieczenie społeczne było prawidłowe. Nie ma możliwości, jak Pan pisze „wycofania sprawy” przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, sprawa ta nie znajduje się bowiem w kompetencji ZUS - u, a jest prowadzona przez Policję i to Policja jest organem, który prowadzi postępowanie w sprawie przedmiotowego wykroczenia.


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika