Reaguj na przemoc wobec dzieci – to Twój obowiązek!

Karna ochrona dzieci

13 lipca weszły w życie przepisy zapewniające lepszą prawnokarną ochronę dzieci przed najcięższymi przestępstwami. Kary dla przestępców będą nie tylko surowsze, ale przede wszystkim przepisy wprowadzają prawny obowiązek zawiadamiania organów ścigania przez osoby, które mają wiedzę o przestępstwie popełnionym wobec dziecka.

Nowelizacja Kodeksu karnego oraz ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich ma na celu podwyższenie poziomu ochrony małoletnich, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci poniżej 15 lat, a także osób nieporadnych ze względu na swój stan psychiczny lub fizyczny. Ustawa zaostrza odpowiedzialność za spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Surowiej ma też być karane znęcanie się fizyczne bądź psychiczne nad osobą nieporadną ze względu na wiek, stan psychiczny lub stan fizyczny.

Zdaniem Prezydenta RP, ochrona dóbr dziecka, polegająca na walce z przestępczością w nie wymierzoną, w szczególności ochrona przed grożącą im przestępczością seksualną, powinna mieć najwyższy priorytet. 

Dziecko – podmiot, a nie przedmiot praw

- "Wyższe kary za przestępstwa wobec dzieci oraz kary za brak reakcji na najcięższe przestępstwa popełniane wobec dzieci, są potrzebne tak samo, jak edukacja na szeroką skalę w tym zakresie. Nie może być tak, że prawo  przewiduje jednakową karę za kradzież telewizora i przestępstwo dokonane na dziecku, to jest niezgodne choćby ze sprawiedliwością społeczną"  – podkreśla Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak.

Rzecznik wskazuje, że kluczowe jest to, że dziecko w końcu będzie traktowane priorytetowo w postępowaniach sądowych. Nowelizacja Kodeksu karnego w ocenie Rzecznika to również kontynuacja i wzmocnienie prowadzonej od kilku lat kampanii społecznej RPD „Reaguj na przemoc wobec dzieci. Masz prawo”. – "Od 13 lipca to obowiązek. Ważne, żeby ludzie wiedzieli, że rzeczywistość od tego dnia jest nieco inna i za brak reakcji, czy odwracanie głowy w sytuacji, gdy dziecku dzieje się krzywda, można ponieść konsekwencje. Liczę, że – z jednej strony – ludzie będą częściej właściwie reagować, ale też że powstrzymają się od zachowań niewłaściwych, godzących w dziecięcą podmiotowość" – zaznaczył RPD.

Jakie zmiany niosą ze sobą nowe przepisy kodeksu karnego?

Nowością, która ma zwiększyć karnoprawną ochronę ofiar przestępstw, jest wprowadzenie powszechnego obowiązku zawiadomienia organu powołanego do ścigania przestępstw o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu, wolności oraz przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wymierzonych w dobro dziecka. Od tej pory każda osoba, która posiądzie wiedzę np. o akcie pedofilskim będzie miała nie tylko społeczny, ale też prawny obowiązek zawiadomienia o tym fakcie organów ścigania. Jeśli tego nie zrobi, grozić jej będzie kara do 3 lat pozbawienia wolności.

Skąd zmiany?

Inicjatorem nowelizacji Kodeksu karnego w tym zakresie był Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak, który propozycje zmian przedstawił Prezydentowi RP Andrzejowi Dudzie. Inicjatywą prezydencką zostały one skierowane do parlamentu. 

Impulsem do przygotowania przygotowanych zmian w przepisach karnych były wnioski wypracowane w ramach działalności Zespołu Analiz Systemowych, płynące z analizy problemów społecznych i prawnych zasygnalizowanych przez Rzecznika Praw Dziecka. Zespół Analiz Systemowych został powołany przez Szefa Kancelarii Prezydenta RP w celu formułowania propozycji zmian obowiązujących regulacji prawnych w oparciu o sprawy obywateli, które były przedmiotem rozpoznania przez Biuro Interwencyjnej Pomocy Prawnej Kancelarii Prezydenta RP i zaproszonych do współpracy w ramach Zespołu: Rzecznika Praw Dziecka, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Pacjenta oraz Rzecznika Finansowego. 

Projekt został opracowany przy współudziale Biura Interwencyjnej Pomocy Prawnej KPRP, które w ramach swojej działalności, dokonuje weryfikacji i oceny poszczególnych, indywidualnych spraw oraz postulatów przedkładanych przez obywateli Prezydentowi RP, a przekazywanych do rozpoznania Biuru Interwencyjnej Pomocy Prawnej. Dogłębna analiza tych pojedynczych przypadków pozwala na systematyczne wypracowywanie rekomendacji stanowiących podstawę do formułowania systemowych rozwiązań w zakresie zmian regulacji prawnych. Przygotowywane przez Biuro Interwencyjnej Pomocy Prawnej rozwiązania nie tylko prowadzą do poprawy sytuacji w jednostkowych przypadkach, ale w szczególności przyczyniają się do tworzenia prawa lepiej służącego wszystkim obywatelom.

Konsekwencja przynosi efekty

Przeprowadzane cyklicznie badania dotyczące zjawiska przemocy wobec najmłodszych dowodzą, że zmieniają się zarówno postawy, jak i topnieje skala zjawiska Zgodnie jednak z powiedzeniem, że nigdy nie jest tak dobrze, by nie mogło być lepiej – Rzecznik Praw Dziecka nadal zabiega o lepszą ochronę praw najmłodszych obywateli Polski i przekonuje, że pomóc w tym może wprowadzenie Narodowej Strategii na Rzecz Walki z Przemocą Wobec Dzieci, która powinna obejmować kompleksowe podejście nakierowane na zapobieganie, ochronę i wsparcie dla ofiar przemocy.

Rzecznik, występując do Rządu z wnioskiem o opracowanie Narodowej Strategii, wskazywał, że o  opracowanie narodowych strategii apeluje m.in. ONZ, ale też Unia Europejska. – "Rząd powinien wziąć na siebie odpowiedzialność za przygotowanie tego dokumentu, który wskazywałby na priorytety naszych działań. Mam wrażenie, że moglibyśmy zrobić więcej, gdybyśmy nie byli tak rozproszeni" – przekonuje Rzecznik.

A pytany o efekty wprowadzonych zmian w obszarze prawa karnego podaje, że Episkopat Polski już zmienił wytyczne ws. reagowania na wykorzystywanie seksualne dzieci. 

– "Biskupi i przełożeni zakonni mają obowiązek zgłaszania organom ścigania przypadków wykorzystywania seksualnego małoletnich przez duchownych" - powiedział w rozmowie z PAP koordynator ds. ochrony dzieci i młodzieży KEP o. Adam Żak.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl