Zmiany w stabilizującej regule wydatkowej

27.12.2022

Ministerstwo Finansów zrealizowało swoje kamienie milowe

Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę zmieniająca stabilizującą regułę wydatkową na 2022 r. Znowelizowane przepisy wprowadzają też korzystne zmiany w podatku bankowym i obejmują ulgę na robotyzację. Podpisana ustawa stanowi wypełnienie kamieni milowych, które pozostawały w gestii MF i przybliża Polskę do odblokowania środków z Krajowego Planu Odbudowy.

Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę z 16 listopada 2022 r. o zmianie ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych oraz niektórych innych ustaw. Znowelizowane przepisy wprowadzają kolejne obniżenia podstawy opodatkowania w podatku od niektórych instytucji finansowych (tzw. podatku bankowym). Ustawa zmienia też stabilizującą regułę wydatkową (SRW) na 2022 r. Zmiana jest odpowiedzią na bezprecedensowe wyzwania wynikające z agresji Rosji na Ukrainę, rosnące ceny energii i wysoką inflację. Znowelizowane przepisy wprowadzają również zmiany w uldze na robotyzację.

Co przewiduje ustawa z dnia 16 listopada 2022 r. o zmianie ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych oraz niektórych innych ustaw?

Do deklarowanych celów ustawy należy:

obniżenie kosztów finansowania emisji obligacji ustawowo gwarantowanych przez Skarb Państwa poprzez wyłączenie z podstawy opodatkowania w podatku od niektórych instytucji finansowych wartości aktywów w postaci papierów wartościowych ustawowo objętych gwarancją Skarbu Państwa;
zwiększenie efektywności, przejrzystości i płynności rynku kapitałowego poprzez wyłączenie z podstawy opodatkowania w podatku od niektórych instytucji finansowych wartości aktywów wynikających z tzw. transakcji repo, której przedmiotem są skarbowe papiery wartościowe;
wspieranie działań służących ochronie środowiska poprzez wyłączenie uprawnienia podatników podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku dochodowego od osób prawnych do tzw. ulgi podatkowej na robotyzację w odniesieniu do wydatków poniesionych w zakresie działalności niekorzystnie oddziałującej na środowisko;
liberalizacja stabilizującej reguły wydatkowej.

Ustawa wprowadza zmiany w: ustawie z dnia 15 stycznia 2016 r. o podatku od niektórych instytucji finansowych, ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, a także w ustawie z dnia 23 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz ustawy – Prawo ochrony środowiska. Zmiana w ustawie o podatku od niektórych instytucji finansowych polega na rozszerzeniu katalogu aktywów, o wartość których obniża się podstawę opodatkowania w sytuacji, gdy podatnikami są banki krajowe, oddziały banków zagranicznych, oddziały instytucji kredytowych oraz spółdzielcze kasy oszczędnościowo kredytowe. Zmiany w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz w podatku dochodowym od osób prawnych dotyczą tzw. ulgi na robotyzację i polegają na określeniu, jakie wydatki nie będą podlegać odliczeniu w ramach ulgi. Wprowadzane przepisy będą miały zastosowanie do kosztów poniesionych od roku podatkowego rozpoczynającego się po dniu 31 stycznia 2023 r. W drodze nowelizacji ustawy z dnia 23 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz ustawy – Prawo ochrony środowiska do systemu prawnego zostaje wprowadzony przepis stanowiący, iż w roku 2022 w wydatkach objętych limitem wynikającym z reguły wydatkowej, określonym w ustawie budżetowej na rok 2022, nie uwzględnia się skutków finansowych wynikających z dodatkowych działań nakierowanych na: wsparcie podmiotów dotkniętych kryzysem energetycznym lub zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego; wsparcie świadczeniobiorców, w szczególności emerytów i rencistów, w związku ze wzrostem średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych oraz finansowanie sił zbrojnych.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2023 r., z wyjątkiem:

art. 4, który wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia;
art. 2, art. 3 i art. 5, które wchodzą w życie z dniem 1 lutego 2023 r.

Zmiany w stabilizującej regule wydatkowej w 2022 r.

Przepisy pozwalają, aby w 2022 r. reguła wydatkowa nie ograniczała dodatkowych wydatków wynikających z agresji Rosji na Ukrainę. Rozwiązanie to dotyczy wyłącznie skutków finansowych, które wynikają z dodatkowych działań wspierających podmioty dotknięte kryzysem energetycznym lub zapewniających bezpieczeństwo energetyczne (np. zakup gazu), wsparcia świadczeniobiorców, w szczególności emerytów i rencistów, w związku ze wzrostem inflacji oraz finansowania sił zbrojnych.

Nowelizacja jest spójna z zaleceniami Rady Unii Europejskiej. Rada rekomendowała zachowanie elastyczności, pozwalającej na dostosowanie polityki fiskalnej do szybko zmieniających się okoliczności, w szczególności w celu wsparcia gospodarstw domowych i przedsiębiorstw narażonych na podwyżki cen energii oraz zmniejszenia negatywnego wpływu wojny na Ukrainie.

Rozwiązanie zostało uzgodnione z Komisją Europejską i stanowi realizację kamienia milowego w ramach Krajowego Planu Odbudowy dotyczącego stabilizującej reguły wydatkowej (A3G). Zastąpi ono rozwiązanie przyjęte w ustawie z 7 października 2022 r. ograniczającej wzrost cen energii, zgodnie z którym z nieprzekraczalnego limitu wydatków ustalonego w ustawie budżetowej wyłączone zostać miały na 2022 i 2023 r. poniesione ponad limit wydatki państwowych funduszy celowych, funduszy utworzonych, powierzonych lub przekazanych Bankowi Gospodarstwa Krajowego na podstawie odrębnych ustaw, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Wydatki jednostek objętych limitem wydatkowym związane z walką z inflacją, kryzysem energetycznym oraz z finansowaniem sił zbrojnych, przekraczające limit wyznaczony w ustawie budżetowej na 2022 r., nie będą uwzględniane w sprawozdaniu z wykonania ustawy budżetowej na 2022 r. Zasada ta dotyczy jedynie 2022 r. i w żadnym stopniu nie wpływa na przestrzeń wydatkową w 2023 r.

Zmiany w tzw. podatku bankowym

Za sprawą nowelizacji podatek od niektórych instytucji finansowych nie będzie obejmował papierów wartościowych, które są ustawowo gwarantowane przez Skarb Państwa, m.in. obligacji, które służą finansowaniu programów prowadzonych przez Bank Gospodarstwa Krajowego lub Polski Fundusz Rozwoju. Rozwiązanie będzie dotyczyć także wartości aktywów, które wynikają z transakcji odkupu (tzw. transakcji repo).

Do tej pory opodatkowanie obligacji gwarantowanych przez państwo podatkiem od niektórych instytucji finansowych, oznaczało konieczność zwiększenia ich oprocentowania przez np. BGK, o wysokość tego podatku. W efekcie, koszty podatku ponosił Skarb Państwa, który ma ustawowy obowiązek zapewnienia sfinansowania obsługi i wykupu tych obligacji. Dlatego konieczne było wprowadzenie obniżenia podstawy opodatkowania o wartość aktywów w postaci papierów wartościowych, które ustawowo gwarantuje Skarb Państwa.

Wyłączenie z podstawy opodatkowania wartości aktywów wynikających z transakcji odkupu (transakcji repo) będzie sprzyjać zwiększeniu wolumenu transakcji zawieranych w transparentnych systemach obrotu, w tym przez kanały elektroniczne, przy niższych kosztach transakcyjnych, zapewniających najlepsze wykonywanie zleceń.

Zmiany w uldze na robotyzację

Nowelizacja obejmuje również przepisy dotyczące tzw. ulgi na robotyzację (art. 52jb ustawy PIT oraz art. 38eb ustawy CIT). Zmienione przepisy dostosowują ją do wymogów Komisji Europejskiej pod kątem spełniania zasady „nie czyń znaczącej szkody” środowisku („Do No Significant Harm” - DNSH). Dostosowanie to jest konieczne by umożliwić realizację celów środowiskowych Krajowego Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności (tzw. "kamień milowy" A27G).

Omawiane zmiany w podatkach dochodowych wejdą w życie z dniem 1 lutego 2023 r. i będę miały zastosowanie począwszy od roku podatkowego rozpoczętego po 31 stycznia 2023 r. Nowelizacja zawiera także przepisy przejściowe, które regulują kwestię zachowania praw nabytych oraz interesów w toku podatników korzystających z ulgi na robotyzację w dotychczasowym kształcie.