Pora na ograniczenie zatorów płatniczych

Sejm uchwalił ustawę, która ma ograniczyć zatory płatnicze. Nowelizacja przewiduje: skrócenie terminów zapłaty, uprawnienie prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów do ścigania dużych przedsiębiorstw generujących największe zatory, obowiązek dla największych firm raportowania do MPiT swoich praktyk płatniczych oraz ulgę na złe długi w PIT i CIT.

Ograniczenie zatorów płatniczych

Ograniczenie zatorów pÅ‚atniczych, czyli opóźnieÅ„ w pÅ‚aceniu kontrahentom – to główny cel ustawy przeciwdziaÅ‚ajÄ…cej zatorom, którÄ… już uchwaliÅ‚ Sejm. Zatory powodujÄ…, że firmy majÄ… kÅ‚opoty z pÅ‚ynnoÅ›ciÄ… finansowÄ…. UtrudniajÄ… też ich rozwój. Główne rozwiÄ…zania ustawy przygotowanej przez MPiT to: skrócenie terminów zapÅ‚aty; uprawnienie prezesa UOKiK do Å›cigania przedsiÄ™biorstw generujÄ…cych najwiÄ™ksze zatory; zobowiÄ…zanie najwiÄ™kszych firm do raportowania do MPiT swoich praktyk pÅ‚atniczych; ulga na zÅ‚e dÅ‚ugi w PIT i CIT (na wzór tej w VAT). 

Porady prawne

Ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych ma wejść w życie 1 stycznia 2020 roku.

– "Bardzo siÄ™ cieszÄ™, że Sejm uchwaliÅ‚ ustawÄ™ ograniczajÄ…cÄ… zatory. To nasza recepta na zjawisko, które wpÄ™dza przedsiÄ™biorców w kÅ‚opoty. Zatory wywoÅ‚ujÄ… efekt domina – firma, która nie otrzymuje pieniÄ™dzy w terminie, sama nie ma za co pÅ‚acić swoim kontrahentom, brakuje jej pieniÄ™dzy na spÅ‚atÄ™ kredytów czy opÅ‚aty. CzÄ™sto odbywa siÄ™ to kosztem pracowników, którzy albo nie otrzymujÄ… pensji, albo dostajÄ… je po terminie. W skrajnych przypadkach zatory doprowadzajÄ… nawet do upadku przedsiÄ™biorstw. Wystarczy przypomnieć losy podwykonawców na budowach dróg. Co wiÄ™cej, opóźnione pÅ‚atnoÅ›ci uderzajÄ… w rozwój firm, którym brakuje pieniÄ™dzy na inwestycje. To z kolei godzi we wzrost gospodarczy. Trudno dÅ‚użej spokojnie przyglÄ…dać siÄ™ temu patologicznemu zjawisku. Dlatego przygotowaliÅ›my nowe przepisy" – stwierdziÅ‚a minister Jadwiga Emilewicz. 

Marek Niedużak, wiceszef MPiT odpowiedzialny za prace nad projektem, wskazaÅ‚: – "Ustawa ta powstaÅ‚a zgodnie z naszÄ… filozofiÄ…, która polega na tym, że najpierw sÅ‚uchamy przedsiÄ™biorców, a dopiero potem tworzymy przepisy. PoprzedziÅ‚a jÄ… Zielona KsiÄ™ga i jej konsultacje. Analiza sytuacji pokazaÅ‚a, że uzasadnione jest uchwalenie ustawy, która ograniczy zatory. Uregulowania wymagajÄ… przede wszystkim takie sytuacje, w których duże firmy o stabilnej sytuacji finansowej, wykorzystujÄ… swojÄ… pozycjÄ™ -  narzucajÄ… sÅ‚abszym kontrahentom wydÅ‚użone terminy zapÅ‚aty lub nie pÅ‚acÄ… im w umówionym terminie. TworzÄ…c nowe prawo, wzorowaliÅ›my siÄ™ na Wielkiej Brytanii, Francji, Irlandii czy Holandii. Po wejÅ›ciu przepisów w życie bÄ™dziemy monitorować to, jak siÄ™ sprawdzajÄ…, bo firmy stosujÄ…ce niechlubne praktyki zazwyczaj chcÄ… omijać nowe regulacje. BÄ™dziemy na to reagować".

Jak jest?

Według szacunków od 80 do 90 proc. przedsiębiorstw w Polsce nie otrzymuje zapłaty w ustalonym terminie. Dodatkowo, w praktyce mamy do czynienia z narzucaniem nawet 180-dniowych terminów płatności.

Jak podaÅ‚ w marcu BIG InfoMonitor, w pierwszym kwartale tego roku odsetek przedsiÄ™biorstw, którym kontrahenci w ostatnich szeÅ›ciu miesiÄ…cach opóźnili pÅ‚atnoÅ›ci o ponad 60 dni, wyniósÅ‚ 49 procent. W analogicznym okresie 2018 r. byÅ‚o to 53 proc., a w ostatnim kwartale ub.r. 54 proc. Najgorzej pod tym wzglÄ™dem jest w budownictwie i transporcie, w tych branżach ponad 60 proc. firm dotknęły takie problemy. Na drugim biegunie jest przemysÅ‚ – tu kÅ‚opotów z nieterminowoÅ›ciÄ… kontrahentów doÅ›wiadcza 43 proc. przedsiÄ™biorstw.

Z Europejskiego Raportu PÅ‚atnoÅ›ci za 2017 r. wynika, że blisko poÅ‚owa polskich firm jest zmuszana do akceptowania dÅ‚ugich terminów pÅ‚atnoÅ›ci. WedÅ‚ug przedsiÄ™biorców co czwarty kontrahent zalega z zapÅ‚atÄ…, bo jest to dla niego forma taniego kredytowania swojej dziaÅ‚alnoÅ›ci – unika w ten sposób brania droższych kredytów bankowych. Głównie duże firmy kredytujÄ… siÄ™ kosztem mikro-, maÅ‚ych i Å›rednich przedsiÄ™biorstw. Niekorzystnie odbija siÄ™ to na dziaÅ‚alnoÅ›ci najmniejszych firm (np. powoduje trudnoÅ›ci z wprowadzeniem na rynek nowych produktów, prowadzi do ograniczenia obrotów, a w konsekwencji zysków). AkceptujÄ… one jednak takÄ… sytuacjÄ™, bo zależy im na utrzymaniu dobrych relacji z kontrahentami, którzy majÄ… mocnÄ… pozycjÄ™ w swoich branżach. JednoczeÅ›nie przedsiÄ™biorcom, którzy nie otrzymujÄ… zapÅ‚aty za swoje towary i usÅ‚ugi, czÄ™sto brakuje pieniÄ™dzy na regulowanie swoich zobowiÄ…zaÅ„ wobec innych uczestników rynku.

Kluczowe rozwiÄ…zania

30 dni na zapłatę dla podmiotów publicznych

Skrócenie – do maksymalnie 30 dni od dnia dorÄ™czenia faktury – terminów zapÅ‚aty w transakcjach handlowych, w których dÅ‚użnikiem jest podmiot publiczny (z wyÅ‚Ä…czeniem podmiotów leczniczych).

60 dni na zapłatę dla firm większych w relacji z mniejszymi

Skrócenie – do maksymalnie 60 dni – terminu zapÅ‚aty w transakcjach, w których wierzycielem jest mikro-, maÅ‚e lub Å›rednie przedsiÄ™biorstwo, a dÅ‚użnikiem duża firma (tzw. transakcja asymetryczna).

To dłużnik udowodni, że termin zapłaty nie jest rażąco nieuczciwy

W przypadku ustalenia miÄ™dzy podmiotami równorzÄ™dnymi (np. dwiema Å›rednimi firmami) terminu zapÅ‚aty dÅ‚uższego niż 60 dni – w razie sporu miÄ™dzy nimi to dÅ‚użnik, a nie wierzyciel bÄ™dzie musiaÅ‚ udowodnić, że ustalony termin zapÅ‚aty nie byÅ‚ rażąco nieuczciwy wobec wierzyciela.

BÄ™dzie można odstÄ…pić od umowy, gdy termin zapÅ‚aty przekracza 120 dni 

Możliwość odstÄ…pienia przez wierzyciela od umowy lub jej wypowiedzenia, gdy ustalony w niej termin zapÅ‚aty zostaÅ‚ nadmiernie wydÅ‚użony – przekracza 120 dni, liczonych od daty dorÄ™czenia dÅ‚użnikowi faktury lub rachunku, potwierdzajÄ…cych dostarczenie towaru lub wykonanie usÅ‚ugi, a ustalenie tego terminu byÅ‚o rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela (w tej sytuacji wierzyciel bÄ™dzie mógÅ‚ odstÄ…pić od caÅ‚oÅ›ci umowy lub od jej niewykonalnej części).

Największe firmy będą raportować MPiT swoje praktyki płatnicze

Coroczne przekazywanie przez największych podatników podatku dochodowego od osób prawnych (grupy kapitałowe i firmy, których dochód przekracza rocznie 50 mln euro), ministrowi ds. gospodarki (MPiT) sprawozdań o stosowanych przez siebie terminach zapłaty. Sprawozdania te będą publicznie dostępne, czyli będzie można się z nich dowiedzieć, jak duzi partnerzy realizują swoje zobowiązania oraz ocenić ryzyko wchodzenia z nimi w relacje biznesowe. Pierwsze raporty dotyczące praktyk płatniczych mają być opublikowane w 2021 r. (zostaną w nich podane informacje za 2020 r.).

UOKiK bÄ™dzie mógÅ‚ karać firmy, które najbardziej ociÄ…gajÄ… siÄ™ z pÅ‚aceniem kontrahentom  

Na firmy, które najbardziej opóźniajÄ… regulowanie swoich zobowiÄ…zaÅ„, prezes UrzÄ™du Ochrony Konkurencji i Konsumentów bÄ™dzie nakÅ‚adaÅ‚ kary pieniężne. Najpierw prezes UOKiK – z urzÄ™du lub na wniosek – oceni, czy doszÅ‚o do nadmiernego opóźnienia, a jeÅ›li tak, to przy wymierzaniu kary bÄ™dzie uwzglÄ™dniaÅ‚ wartość niezapÅ‚aconych faktur i dÅ‚ugość opóźnieÅ„ w pÅ‚atnoÅ›ciach. Nie bÄ™dzie jednak karany dÅ‚użnik, który nie pÅ‚aci, ponieważ jemu również nie pÅ‚acÄ….

Firmy, które nie dostajÄ… zapÅ‚aty na czas, zyskajÄ… prawo do ulgi na zÅ‚e dÅ‚ugi w PIT i CIT 

Wprowadzenie przepisów mających na celu rozpoznawania skutków w podatkach PIT i CIT tzw. złych długów (w tym tzw. ulgę na złe długi), na wzór mechanizmu funkcjonującego w podatku VAT. Oznacza to, że wierzyciel, który nie otrzyma zapłaty w ciągu 90 dni od upływu terminu określonego w umowie lub na fakturze, będzie mógł pomniejszyć podstawę opodatkowania o kwotę wierzytelności (z kolei dłużnik będzie miał obowiązek podniesienia podstawy opodatkowania o kwotę, której nie zapłacił).

Odsetki za opóźnienia w transakcjach handlowych wzrosnÄ… z obecnych 9,5 do 11,5 proc. 

Podniesienie wysokości odsetek ustawowych za opóźnienia w transakcjach handlowych o dwa punkty procentowe, tj. do 11,5 proc., tak aby kredytowanie się kosztem firm było droższe niż uzyskanie pieniędzy np. z kredytu komercyjnego. Jedynie w transakcjach, w których dłużnikiem jest podmiot leczniczy, odsetki pozostaną na dotychczasowym poziomie, tj. 9,5 proc.

Będzie łatwiej zabezpieczyć w sądzie roszczenie

Uproszczenie procedury zabezpieczajÄ…cej przed sÄ…dem cywilnym w sprawach o roszczenia pieniężne z tytuÅ‚u transakcji handlowych, w których wartość wynagrodzenia nie przekracza 75 tys. zÅ‚. Oznacza to, że nie trzeba bÄ™dzie wykazywać interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia przez sÄ…d – wystarczy, że powód uprawdopodobni roszczenie i okoliczność, że należność nie zostaÅ‚a uregulowana przez co najmniej 3 miesiÄ…ce od dnia upÅ‚ywu terminu pÅ‚atnoÅ›ci okreÅ›lonego w fakturze lub umowie. DziÄ™ki temu, po uzyskaniu zabezpieczenia, powód bÄ™dzie miaÅ‚ wiÄ™kszÄ… gwarancjÄ™ odzyskania swoich należnoÅ›ci w przypadku korzystnego wyroku sÄ…du.

Wyższe rekompensaty za koszty odzyskiwania należności

Zróżnicowanie wysokoÅ›ci rekompensat za poniesione koszty zwiÄ…zane z odzyskiwaniem należnoÅ›ci (obecnie taka rekompensata wynosi 40 euro od każdej niezapÅ‚aconej wierzytelnoÅ›ci lub jej części). Po zmianach bÄ™dÄ… wyznaczone trzy progi: 

  • 40 euro – gdy Å›wiadczenie pieniężne nie przekracza 5000 zÅ‚; 
  • 70 euro –  gdy Å›wiadczenie pieniężne jest wyższe od 5000 zÅ‚, ale niższe niż 50 000 zÅ‚; 
  • 100 euro – gdy Å›wiadczenie pieniężne jest równe lub wyższe od 50 000 zÅ‚. 

Dodatkowo wprowadzono mechanizm zapobiegający nadużywaniu prawa do rekompensat. Jednocześnie przyjęto, że podmiot publiczny nie będzie musiał dochodzić rekompensaty za poniesione koszty związane z odzyskiwaniem należności, gdy jej wysokość jest równa lub wyższa od wynagrodzenia za dostawę towaru lub wykonanie usługi.

Nieuzasadnione wydÅ‚użanie terminów zapÅ‚aty stanie siÄ™ czynem nieuczciwej konkurencji 

Uzupełnienie katalogu czynów nieuczciwej konkurencji (w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji) o działanie polegające na nieuzasadnionym wydłużaniu terminów zapłaty za dostarczone produkty lub wykonane usługi.


A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika