Tytuł VI - PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ

Kodeks cywilny

Artykuły 117-125
Art. 117

§ 1

Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu.

§ 2

Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

§ 21

Po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi.

§ 3

Uchylony

Komentarz

Artykuł 117 ustanawia podstawową zasadę przedawnienia roszczeń majątkowych. Przedawnienie nie pozbawia uprawnionego roszczenia, ale umożliwia dłużnikowi podniesienie zarzutu przedawnienia. Wyjątek stanowią roszczenia przeciwko konsumentowi - te po przedawnieniu nie mogą być już dochodzone.

Art. 1171

§ 1

W wyjątkowych przypadkach sąd może, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności.

§ 2

Korzystając z uprawnienia, o którym mowa w § 1, sąd powinien rozważyć w szczególności:
1) długość terminu przedawnienia;
2) długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia;
3) charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia.

Komentarz

Artykuł 1171 wprowadza możliwość nieuwzględnienia przez sąd upływu terminu przedawnienia w sprawach konsumenckich, gdy względy słuszności tego wymagają. Jest to wyjątek od ogólnej zasady z art. 117 § 21, który ma chronić konsumentów w szczególnych sytuacjach.

Art. 118
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

Komentarz

Artykuł 118 określa ogólne terminy przedawnienia roszczeń. Podstawowy termin wynosi 6 lat, a dla roszczeń okresowych i gospodarczych 3 lata. Ważną zasadą jest, że koniec terminu przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego (z wyjątkiem terminów krótszych niż 2 lata).

Art. 119
Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.

Komentarz

Artykuł 119 wyraża zasadę bezwzględnego obowiązywania terminów przedawnienia. Strony nie mogą w umowie ani skrócić, ani przedłużyć terminów przewidzianych w ustawie. Chroni to słabszą stronę stosunku prawnego przed niekorzystnymi postanowieniami umownymi.

Art. 120

§ 1

Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.

§ 2

Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.

Komentarz

Artykuł 120 określa moment rozpoczęcia biegu przedawnienia. Generalnie jest to dzień wymagalności roszczenia. Dla roszczeń o zaniechanie bieg rozpoczyna się od naruszenia obowiązku. Przepis zabezpiecza także sytuacje, gdy uprawniony może wpływać na moment wymagalności.

Art. 121
Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu:
1) co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom - przez czas trwania władzy rodzicielskiej;
2) co do roszczeń, które przysługują osobom niemającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę - przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli;
3) co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu - przez czas trwania małżeństwa;
4) co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju - przez czas trwania przeszkody;
5) co do roszczeń objętych umową o mediację - przez czas trwania mediacji;
6) co do roszczeń objętych wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej

- przez czas trwania postępowania pojednawczego.

Komentarz

Artykuł 121 określa sytuacje, w których bieg przedawnienia nie rozpoczyna się lub ulega zawieszeniu. Chroni to osoby, które z różnych przyczyn (więzi rodzinne, faktyczna niemożność działania, mediacja) nie mogą skutecznie dochodzić swoich roszczeń.

Art. 122

§ 1

Przedawnienie względem osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od ustania przyczyny jego ustanowienia.

§ 2

Jeżeli termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata, jego bieg liczy się od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego albo od dnia, w którym ustała przyczyna jego ustanowienia.

§ 3

Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio do biegu przedawnienia przeciwko osobie, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia.

Komentarz

Artykuł 122 chroni osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnych. Zapewnia im dodatkowy czas na dochodzenie roszczeń - minimum 2 lata od ustanowienia przedstawiciela lub ustania przyczyny jego ustanowienia. Dotyczy to również osób wymagających ubezwłasnowolnienia.

Art. 123

§ 1

Bieg przedawnienia przerywa się:
1) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje;
3) uchylony

§ 2

Uchylony

Komentarz

Artykuł 123 określa czynności, które przerywają bieg przedawnienia. Przerwanie następuje głównie przez wszczęcie postępowania sądowego lub uznanie roszczenia przez dłużnika. Po przerwaniu termin przedawnienia biegnie od nowa.

Art. 124

§ 1

Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.

§ 2

W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.

Komentarz

Artykuł 124 reguluje skutki przerwania biegu przedawnienia. Po przerwaniu termin biegnie od nowa. Wyjątek stanowią postępowania sądowe - przedawnienie nie biegnie aż do zakończenia postępowania, co chroni wierzyciela przed koniecznością wielokrotnego występowania z roszczeniem.

Art. 125

§ 1

Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd przedawnia się z upływem sześciu lat. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości przedawnia się z upływem trzech lat.

§ 2

Uchylony

Komentarz

Artykuł 125 ustanawia specjalny termin przedawnienia dla roszczeń stwierdzonych orzeczeniem sądowym lub ugodą. Wynosi on 6 lat (3 lata dla świadczeń okresowych), niezależnie od pierwotnego terminu przedawnienia. Stanowi to dodatkowe zabezpieczenie prawomocnie stwierdzonych roszczeń.

Masz pytania dotyczące przedawnienia roszczeń?

Skorzystaj z profesjonalnej porady prawnej online. Nasi eksperci pomogą Ci w sprawach związanych z terminami przedawnienia, przerwaniem i zawieszeniem biegu przedawnienia oraz ochroną Twoich roszczeń.

Zadaj pytanie prawnikowi